“Asiyaning medeniyet merkizi sherqiy türkistan” dégen témida yighin ötküzüldi

Ilim yayma jem'iyiti zeytinburnu shöbisi uyushturghan, bir qanche ammiwi teshkilatlarning rehberlirining qatnishishi bilen ötküzgen yighindin körünüsh. 2016-Yili 26-féwral, türkiye.

26-Féwral shenbe küni istanbuldiki sulaymanshah uniwérsitéti türk dunyasi tetqiqat kulubining uyushturushi bilen “Asiyaning medeniyet merkizi sherqiy türkistan” dégen témida bir yighin uyushturuldi.

Yighin'gha sulaymanshah uniwérsitétining oqutquchiliri we oqughuchiliri bolup köp sanda kishi qatnashti. Yighin Uyghur ösmürlerning qur'an kerim tilawet qilishi bilen bashlandi. Yighinda türk dunyasi tetqiqat kulubning bashliqi xélil gün'gör ependi échilish nutqi sözlidi we yighinning meqsiti we ehmiyiti toghrisida toxtaldi.

Yighinda Uyghur ösmürler Uyghurlar toghrisida shé'ir déklamatsiye qildi. Yighinning dawamida istiqlal téléwiziyesi teripidin Uyghurlar toghrisida teyyarlan'ghan höjjetlik filim körsitildi. Kéyin yighin'gha teklip bilen qatnashqan sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyitining bash katipi abdul'ehed abduraxman söz qildi. U sözide, Uyghurlarning qisqiche tarixi, sherqiy türkistanning jughrapiyelik orni we istratégiyilik ehmiyiti shundaqla Uyghurlarning nöwettiki weziyiti toghrisida léksiye berdi.

2 Sa'et dawam qilghan yighin axirida türk dunyasi tetqiqat kulubining bashliqi xélil gön'gör ependi abdul'ehed abduraxman ependini tebriklep teqdirname teqdim qildi.

Biz bu yighin toghrisida téximu köp melumatqa érishish üchün yighinda söz qilghan sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyitining bash katipi abdul'ehed abduraxman we yighinni uyushturghan türk dunyasi tetqiqat kulubining bashliqi xélil gön'gür ependi bilen söhbet élip barduq.

Xélil gön'gür ependi, néme üchün sherqiy türkistan mesilisi toghrisida yighin uyushturghanliqining sewebini bayan qilip mundaq dédi: “Osmanli impiratorluqi tarqalghandin kéyin biz türkiye jumhuriyiti bolush süpitimiz bilen ottura asiya bilen bolghan munasiwitimiz üzülüp qaldi. Sherqiy türkistan bilen arimizdiki munasiwetni küchlendürüsh shundaqla u yerdiki insanlarni tonushturush meqsitide bir programma oyushturushni qarar qilduq. Türk dunyasigha alaqidar qeyerde néme qilish kérek bolsa uni orunlash bizning wezipimiz. Sherqiy türkistan biz nahayiti ehmiyet bergen orunlardin biridur. U yer bizning yiltizimizning kélip chiqqan ornidur. Biz u yerni zulum bilen emes, belki ötmüshtikige oxshash yüsüp xas hajip, mexmut qeshqiri qatarliq alimlirimiz yétiship chiqqan'gha oxshash, kelgüsidimu mushundaq medeniyet insanlirining, alimlarning yétiship chiqqanliqi körüshni xalaymiz. U yerning bizning esli mewjutluqimiz ikenlikini, nahayiti qimmetlik insanlarni yétishtürüp chiqqanliqini we bügün ishghal astida ikenlikini bildürüsh üchün bu yighinni uyushturduq. Biz küntertipte bolmighan sherqiy türkistanni küntertipke keltürüsh üchün bu yighinni oyushturghanliqimizdin memnun bolduq”.

Xélil gün'gör ependi sözining axirida mundaq dédi: biz türk dunyasi tetqiqat kulubi bolush süpitimiz bilen u yerdiki qérindashlirimizgha salam we hörmet yollaymen. Biz yéqinda u yerge bérip ziyaret qilishni pilanliduq, allah nésip qilsa, biz türk dunyasi tetqiqat kulubidin bir hey'et sherqiy türkistanni ziyaret qilimiz.

26-Féwral shenbe küni yene ilim yayma jem'iyiti zeytinburnu shöbisining uyushturushi bilen qérindash teshkilat we jem'iyetler munbiri namida bir qanche ammiwi teshkilatlarning rehberlirining qatnishishi bilen bir yighin ötküzüldi. Yighinda Uyghurlar toghrisida muzakire élip bérildi. Yighin axirida ilim yayma jem'iyiti, “Sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyiti”, “Ehmet yesewiy ilim we hemkarliq jem'iyiti” qatarliq yighin'gha qatnashqan ammiwi teshkilatlarning rehberliri birdek, 5-aydin bashlap Uyghur mesilisi toghrisida bir türküm pa'aliyetler élip bérish bilen birge, ilmiy muhakime yighini échishni ortaq qarar qildi.

Biz bu yighin toghrisida pikir-qarashlirini élish üchün, yighin'gha qatnashqan sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyitining re'isi hidayetullah oghuzxan bilen söhbet élip barduq.