Даириләрниң һәр хил намлардики сәнәт паалийәтлирини көпәйтиши диққәт қозғиди

Қизил тәшвиқат хизмити мунасивити билән уюштурулған зор көләмлик мусабиқә паалийитидин көрүнүш. 2015-Йили 20-өктәбир, пәйзиват.

Хитай хәвәрлиридин мәлум болушичә, уйғур аптоном район даирилири йеқиндин буян һәрқайси вилайәт, наһийиләрдә норуз байрими, чечәк байрими намидики һәр хил сәнәт паалийәтлирини көпәйткән. Радиомиз йәрликтин игилигән әһваллардин мәлум болушичә, йәрлик һөкүмәт даирилири мәхсус мәбләғ вә адәм аҗритип, норуз, чечәк байримини тәбрикләш паалийәтлирини уюштурған, наһийилик сәнәт өмәклиридин артисларни тәклип қилип йеза, мәһәллиләрдә сәйярә оюн қойған. Һәтта мәсчитләрдә норуз еши етилип, шу йеза мәһәллиләрдики җамаәт қатнаштурулуп, мәсчит имамлириниң риясәтчиликидә милләтләр иттипақлиқини тәкитләш, тинч-асайишлиқ заманни қәдирләш, диний әсәбийлик идийисиниң алдини елиш тәшәббуслири елип берилған.

Хитай таратқулиридин шинҗаң хәвәрләр тори, шинҗаң хәлқ радиоси вә шинҗаң телевизийиси қатарлиқларниң 28-марттики хәвиридә, йәрлик һөкүмәтләрниң тәшәббуси, орунлаштуруши, биваситә мәбләғ селиши билән уйғур аптоном райониниң һәрқайси җайлирида 2016-йиллиқ чечәк байрими өткүзүлүватқанлиқи һәққидә мәхсус хәвәрләр берилди.

27-Март күни ғулҗа наһийисидә өткүзүлгән “чечәк байрими” ниң ечилиш мурасими һәққидә хитай һөкүмәт таратқулирида берилгән хәвәрләр үндидар қатарлиқ иҗтимаий алақә торлири арқилиқ техиму кәң тарқалди. 28-Март үндидар ториға ғулҗа наһийисиниң турпанйүзи йезиси юқири турпанйүзи кәнтидики өрүклүк бағда өткүзүлгән чечәк байрими һәққидики синалғу филими йолланған. Филимдики көрүнүшләрдики сәһниниң үстигә тартилған қизил рәңлик лозункиға “или мәшрипи милләтләр сәнәт көрики” дегән хәтләр йезилған. Синалғу филимида йәнә ғулҗа наһийисидики сәнәт өмикиниң уйғур, туңган, манҗу қатарлиқ көп милләтләрдин тәшкилләнгән артислири орунлиған сәнәт номурлири берилгән.

Даириләрниң һөкүмәт хираҗити билән өткүзүлгән бу йиллиқ норуз вә чечәк байримини бу қәдәр кәң тәшвиқ қилиши уйғурларниң диққитини қозғиди.

Ғулҗа наһийисидин радиомиз зияритини қобул қилған уйғур деһқанлири 27-март күни турпанйүзи бағлирида башланған 2016-йиллиқ чечәк байрими намидики бағ сәйлисиниң йиллардикидин һәшәмәтлик өткүзүлгәнликини билдүрди.

Йезилиқ һөкүмәт мәзкур паалийәткә уйғур деһқанлириниң қатнишишини тәшәббус қилиниватқан болсиму, әмма етиздики ишлар билән алдираш болғини үчүн, өзиниң паалийәткә қатнишалмиғанлиқини билдүргән бир деһқан, әслидила или хәлқи арисида давамлишиватқан норуз, чечәк байрими, өрүк сәйлиси, баравәт мәшрипи қатарлиқ аммиви паалийәтләрниң йеқинқи йиллардин буян областлиқ һөкүмәт вә наһийилик һөкүмәтниң биваситә пул аҗритиши билән өткүзүлидиған тәшвиқат паалийәтлиригә айландурулуватқанлиқини билдүрди.

Радиомиз игилигән әһваллардин мәлум болушичә, или областиниң күнәс наһийисидиму чечәк байрими өткүзүлгән. Зияритимизни қобул қилған бир ханим, телевизорларда бу йиллиқ чечәк байриминиң 15 күн давамлишидиғанлиқи һәққидә хәвәрләр бериливатқанлиқини вә йезилиқ һөкүмәтниң деһқанларни чечәк байрими өткүзүлүватқан бағларға, яйлақларға вақитлиқ ашханиларни қуруп, саяһәтчиләргә мулазимәт қилишқа тәшкилләватқанлиқини билдүрди.

Ғулҗа наһийисидин зияритимизни қобул қилған бу деһқан йәнә, бултурдин буян ғулҗа наһийилик мәдәнийәт идарисиниң орунлаштуруши билән һәр һәптиниң җүмә күни кәчқурунлуқи яки шәнбә күни сәнәтчиләрниң тәшкиллинип, аммиға сәйярә оюн қойидиған вәзийәт шәкилләнгәнликини билдүрди.

Бу йиллиқ норуз паалийити һәққидики соаллиримизға җаваб бәргән бу деһқан йәнә, бу йил йезидики башланғуч, оттура мәктәпләрдә һәтта йезидики мәсчиттиму һөкүмәтниң пул аҗритиши билән “норуз еши” етилгәнликини, мәсчиттики норуз ешидин кейин, имамниң җамаәткә, яшларға вә мәктәп балилириға әхлақ тәрбийиси елип бериш, өм-инақ җәмийәт тәрбийиси елип бериш қатарлиқларниң ата, анилар вә мәсчит җамаитиниң мәҗбурийити икәнлики қатарлиқ мәзмунларда вәз ейтқанлиқини билдүрди.

Хитай һөкүмәт таратқулириниң хәвәрлиридә йәнә, бу хил мәдәнийәт, сәнәт байрамлирини өткүзүштики мәқсәт һәққидиму изаһат берилгән. Шинҗаң торида берилгән хәвәрдә “районниң баһар пәслидики чечәк мәзгилидин пайдилинип, техиму көп саяһәтчиләрни җәлп қилиш, техиму муһими һәр милләт аммиси қатнаштурулған мәдәнийәт паалийәтлирини җанландуруш арқилиқ, милләтләр ара чүшинишни чоңқурлаштуруп, милләтләр иттипақлиқини күчәйтиш, мәдәний паалийәтләрни көпәйтип, диний әсәбийлик идийисиниң ямришиниң алдини елиш мәқситидә бу хил паалийәтләр орунлаштурулди” дегән баянларму берилгән.

Биз ғулҗа наһийилик һөкүмәт вә йезилиқ һөкүмәтләргә телефон қилип, һөкүмәт даирилириниң бу йилқи норуз вә чечәк байрими һәққидики инкаслирини аңлашқа тиришқан болсақму, әмма телефонлиримиз җавабсиз қалди.

Даириләрниң уйғур елида өткүзүватқан норуз, чечәк сәйлиси, мәшрәп қатарлиқ бу хил мәдәнийәт-сәнәт түсини алған тәшвиқат паалийәтлири муһаҗирәттики уйғур паалийәтчилириниңму диққитини тартти.

Германийәдики уйғур зиялийси абдувәли турсун әпәнди өз қаришини оттуриға қоюп, даириләрниң йеқинқи йиллардин буян уйғурларниң әнәниви мәдәнийәт байрамлирини һөкүмәт тәшвиқати елип бериштики васитә қилип пайдилиниватқанлиқини билдүрди.

Или районида өсүп-йетилгән абдувәли турсун әпәнди йәнә, или уйғурлириниң турмуш алаһидилики вә дуня қариши қатарлиқлар һәққидиму тохтилип, даириләрниң илилиқларниң чечәк сәйлиси, бағ сәйлиси, баравәт мәшрипи қатарлиқ әнәниви көңүл ечиш паалийәтлирини һөкүмәт тәшвиқатлирини елип бериштики васитә қилип қоллинишиниң или районида әмәлий үнүминиң төвән болидиғанлиқини билдүрүп, өткән айда ғулҗа наһийисиниң ойман байтоқай йезисида йүз бәргән йеза кадириниң намизиға қатнишишни рәт қилғанлиқ сәвәбидин 41 уйғурниң тутқун қилиниш вәқәсини нәқил алди.

Уйғур вәзийитини йеқиндин көзитип келиватқан абдувәли турсун әпәнди йәнә, даириләрниң алдинқи йилларда диний әсәбийликкә қарши туруш, вәтәнниң бирликини қоғдаш, компартийини мәдһийиләш қатарлиқ шоарлар астида ашкара елип барған қизил нахша ейтиш паалийәтлириниң орниға бу йил тактикисини өзгәртип, “уйғур әнәниви мәдәнийәт байрамлирини өткүзүш”, “һәрқайси милләтләргә норуз, бағ чечәк сәйлиси қатарлиқ уйғур әнәниви мәдәнийәт байрамлирини тонуштуруш” қатарлиқ паалийәтләрни көпәйтип, өзлириниң “инақ җәмийәт бәрпа қилиш, динни суслаштуруш” мәқситигә йетишни арзу қиливатқан болсиму, әмма өз миллий кимликини ениқ тонуған уйғурлар арисида бу хил сиясий мәқсәткә йетиш муддиасиниң әмәлгә ашмайдиғанлиқини тәкитлиди.