Misirdin qaytqan oqughuchi baqihaji xélilning künes qara bughra türmiside ikenliki delillendi

Ashkarilinishiche, nöwette künes nahiyesining qara bughra türmiside jaza mudditini ötewatqan 26 yashliq baqihaji abduxélil, téxi töt yilning aldida misirning ezher oniwérsitétida oqughuchi idi. Melum bolushiche, u misirda oqushtin ibaret atalmish “Jinayiti” we yurti atushtiki da'irilerning qaytip kélish heqqidiki buyruqigha ita'et qilghanliqidek “Ita'etmenliki” sewebidin mezkur jazagha muptila bolghan.

2016‏-Yili xitay da'iriliri aldash we tehdit sélish, 2017 ‏-yiligha kelgende bolsa küch ishlitish arqiliq misirda oquwatqan 5 mingdin artuq Uyghur oqughuchining köpinchisini qayturup eketken idi. Qayturulup ketkenlerning asasen dégüdek késilip ketkenliki heqqide jem'iyette uchurlar köp bolsimu, kimlerning qanchilik késilgenliki we qeyerlerde jaza mudditini ötewatqanliqi ayding emes idi. Ilgiri bir mehel misirda yashighan, nöwette türkiyede yashawatqan musteqil tetqiqatchi abdurishit niyaz ependi yéqinda wetendiki alaqidar qanalliri arqiliq eyni chaghda misirda özi körgen we bilgen oqughichlardin abdughappar, baqihaji xélil, memetjan abdushükür, adiljan erkin, abdusalam weli, élijan qari qatarliq 6 neper yashning 7 yilliqtin 12 yilliqqa qeder késilgenliki heqqide uchur alghan. U alghan uchurlar arisida 26 yashliq baqihaji xélilning 9 yilliq késilgenliki we künestiki qara bughra türmiside ikenliki qeyt qilin'ghan. Biz bu uchurning toghriliqini aydinglashturush üchün, baqihajining yurti atushtiki alaqidar idare organlargha téléfon qilduq.

Abdurishit niyazning inkasidin melum bolishiche, baqihajida diniy oqush qizghinliqi uning yurtida uchratqan diniy zatlarning türtkisi bilen qozghalghan. U bir mezgil meschitlerde xutbe, toy we nezirlerde tebligh anglash؛ shundaqla hörmetke sawzawer diniy zatlarni mexsus ziyaret qilip sühbetlishish yoli bilen özining diniy melumatini yétildürgen. Oghlining bu qiziqishi we intilishini körgen dadisi abduxélil uni misirda oqutush arqiliq balisining arusini qandurush we özining armanlirigha yétish koyida bolghan. Emma u balisini misirgha oqushqa yolgha sélip uzun ötmey, mehelle saqchiliri we ahale kométiti xadimlirining ziyaret we soraq obyéktigha aylinip qalghan. U balisini shinjang oniwérsitéti yaki chingxu'a oniwérsitétida oqutush imkani bolmighanliqi üchünla, millet we san cheklimisi qoymaydighan, oqush xirajiti töwen bolghan ezher oniwérsitétige ewetkenlikini éytqan, emma herqanche chüshendürüpmu da'irilerning özige qadiliwatqan “Dölet ma'aripigha qarshi turush”, “Döletning pütünlikige xeter yetküzüsh” gumanini yéshelmigen. Xadimlar axiri uninggha balisini derhal qayturup ekilishni buyrughan we qayturup ekelmise, a'ile boyiche tügimes bir awarichiliqqa qalidighanliqi heqqide tehdit salghan. Netijide baqihaji dadisining telipi boyiche, 2016‏-yilning axiri yurti atushqa qaytip ketken؛ atush meshhettiki bir amanliq mudiri özlirining baqihajining dadisigha xizmet ishlep 3-4 kün ichidila baqihajini yurtigha qayturup ekelgenlikini delillidi. Abdurishit niyazning diyishiche, yéqinda ürümchide chet elde oquwatqanlarni qayturup kélishte alahide xizmet körsetken bir qisim asasiy qatlam kadirlarni righbetlendürüsh yighini échilghan. Melum bolushiche, baqihajining dadisi olturushluq ahaliler kométitining mudirimu ene shu yighin'gha qatnashqanlardin biri. Ene shu yighindin mukapat élip qaytip kelgen kométit mudiri baqihaji xélilni özining qayturup ekelgenlikini inkar qilmasliq bilen birlikte, baqihajining 9 yilliq késilgenliki we nöwette künes qara bughra türmiside jaza mudditini ötewatqanliqini delillidi.

Inkas qilinishiche, mezkur mudir baqihajining dadisigha balisini qayturup kélish heqqide idiyewiy xizmet ishlewatqan chéghida, baqihaji qaytip kelse uning bixeterlikige xewp yetmeydighanliqini uqturghan. Biz mezkur xadimdin baqihaji késilip kétishning aldi-keynide ahaliler komitétining mezkur a'ilige qandaq yardemlerni qilghanliqini sorighinimizda, u baqihajining ata-anisigha ughli bilen bir qanche qétim ékranda we xet arqiliq körüshüsh pursiti yaritip bergenlikidek “Ghemxorluq” lirini maxtan'ghan halda tilgha aldi.