Oqutquchi shawket abdullaning 25 yilliq qamaqqa höküm qilin'ghanliqi ilgiri sürülmekte
2019.09.25
Yéqinda norwégiyediki “Uyghur edliye arxipi” da ili darilmu'elliminning oqutquchisi shawket abdullaning 25 yilliq qamaqqa höküm qilin'ghanliqi heqqide guwahliq bergen perhat abdulla ependi bügün radi'omiz ziyaritini qobul qilip, akisining tutqun qilinish sewebi heqqide özi igiligen ehwallarni ashkara qildi.
Perhat ependi akisi shawket abdullaning 2018-yili yazliq mezgilide tutqun qilinip lagérgha ekétilgenliki heqqidiki xewerni anglighandin kéyin özining 2018-yilining axiridin buyan akisining tutqun qilinip lagérgha qamalghanliqi heqqide féysbuk qatarliq ijtima'iy alaqe munberliride birqanche qétim ashkara guwahliq bergenlikini bildürdi. Halbuki, u xitay da'irilirining yéqinda akisigha türlük “Jinayet” lerni artip, 25 yilliq éghir qamaqqa höküm qilghanliq xewirini alghan iken. U buningdin hem heyran qalghanliqini hem qattiq ghezeplen'genlikini bildürdi.
Perhat ependining bildürüshiche, u ikki hepte ilgiri xitay ölkiliridiki tonushliridin alghan uchurida akisigha “Chet'eldiki inisini öz ichige alghan térrorchilargha pul ewetken؛ inisi bilen téléfonda melum kitab heqqide munazirileshken؛ 1995-1997-yilliri ghuljida meshrep pa'aliyetlirige qatnashqan؛ ikki qizi bar turuqluq 10 yil ilgiri yene bir oghul perzent körgen” dégen atalmish töt xil “Jinayet” artilip, 25 yilliq qamaqqa höküm qilghanliqini anglighan. Xitay qanunlirida belgilen'gen jinayi belgilimilerning héchqaysisigha chüshmeydighan bu xil bimene bahaniler bilen akisining bu derijide éghir qamaq jazasigha höküm qilin'ghanliqi heqqidiki xewer uni qattiq ghezeplendürgen.
Perhat ependining bayan qilishiche, 1993-yildin buyan ili ikkinchi darilmu'ellimin mektipide oqutquchiliq qiliwatqan akisi shawket abdulla mektepte bir mezgil dawamlashqan özini tekshürüsh heriketliridin kéyin 2018-yili yazliq tetil mezgilide awwal öginishke ewetilish namida élip kétilgen. Kéyin uning ürümchige yötkep kétilgenliki ashkarilan'ghan. Shawket abdullaning a'ilisidikiler 2018-yili 10-ay mezgilide uni yoqlap ürümchige barghinida shawket abdullagha höküm élan qilinidighanliqidin we qandaq jaza hökümi bérilidighanliqi heqqide héchqandaq uchurgha érishelmigen.
Perhat ependi akisi shawket abdulla heqqide toxtilip, 1988-yili ürümchidiki shinjang pédagogika uniwérsitétining bi'ologiye kespige qobul qilin'ghan shawket abdullaning oqush tügetkendin kéyin ghuljidiki ili ikkinchi darilmu'ellimin mektipide bi'ologiye oqutquchisi bolup ishligenlikini bildürdi. U yene akisi shawket abdullaning öz kespini söyidighan bir bilim adimi ikenlikini tekitlep, xitay da'irilirining akisigha artqan atalmish jinayetlirini qobul qilishqa bolmaydighan bimene bohtan ikenlikini bildürdi.
Biz oqutquchi shawket abdulla heqqide téximu ilgirilep ehwal igilesh üchün shawket abdulla oqutquchiliq qilghan ili ikkinchi darilmu'ellimin mektipi we mezkur mekteptiki bir qisim xizmetchilerge téléfon qilduq. Emma mezkur mektepke qilghan téléfonlar ulanmidi.
Ilgiri shawket ependi bilen bille xizmet qilghanliqi ilgiri sürülgen birqanche oqutquchigha qilghan téléfonlirimizning beziliri ulan'ghan bolsimu, emma ularning köp qismi téléfon'gha jawab bermidi. Bireylen téléfonni alghan bolsimu, emma téléfonning özige xata urulghanliqini tekitlep, ili darilmu'elliminning oqutquchisi bolghan shawket abdullaning ehwalini bilmeydighanliqini éytti.
Perhat abdulla ependining bildürüshiche, shawket abdulla ghulja sheher azad yoli 2-kocha dep atilidighan ilgiriki ghulja sheher üchderwaza mehellisi 2-kochida olturidighan bolup, guguldin tekshürüsh arqiliq bu mehellining memuriy jehettin ghulja sheher azad yoli saqchixanisigha qaraydighanliqini éniqliduq.
Azad yoli saqchixanisigha ehwal igilesh üchün urghan téléfonimiz ulandi.
1-Qétimliq téléfonni alghan ayal xizmetchi xadim awwal özining téléfon élishqila mes'ul xadimliqini bildürüp, so'allirimiz bolsa 120 nomurgha téléfon qilip ehwal igilishimizni éytti.
Bu saqchi xadimidin shawket abdullagha oxshash chet'eldiki uruq-tughqanlirigha pul ewetkenliki we chet'ellerde ziyarette bolghini üchünla jazalan'ghan Uyghurlarning ehwalini qeyerdin sürüshte qilsa bolidighanliqini sorighinimizda u özining bundaq mesilige jawab bérelmeydighanliqini tekitlidi. U yene ghuljining özige bérip, adwokat arqiliq ehwalni tepsiliy sürüshtürüshke bolidighanliqini éytip téléfonni qoyuwetti.
Yene bir téléfonimizni azad yoli saqchixanisining er xadimi aldi.
Biz ularning tewelikide olturushluq shawket abdullaning ‛chet'eldiki inisigha pul ewetti‚ dégen jinayet bilen qamaqqa höküm qilinishining jeryanini bilmekchi ikenlikimizni éyttuq. Bu chaghda bu saqchi xadimi awwal téléfonning qeyerdin urulghanliqini soridi. U téléfonning amérikadin urulghanliqini bilgendin kéyin bu ehwalni bilmeydighanliqini éytti. Arqidin bu saqchi xadimi yene özining bundaq ehwallarni bilgen teqdirdimu qarshi terepni uchur bilen teminliyelmeydighanliqini tekitlidi.
U yene eger shawket abdullagha munasiwetlik konkrét ehwallarni sürüshtürmekchi bolsaq uning özidin yaki uruq-tughqanliridin sürüshtürsek bolidighanliqini bildürdi.
Biz uninggha shawket abdullaning hazir tutqunda ikenliki we 25 yilliq qamaq jazasigha höküm qilin'ghanliqi heqqidiki uchurni alghanliqimiz üchün saqchixanidin bundaq ehwallarni sorawatqinimizni éytqinimizda, bu saqchi xadimi eger ehwalni sürüshtürmekchi bolsaq yenila uning uruq-tughqanliridin we tonushliridin sürüshtürüshni éytti we bundaq mesililerde saqchixanining héchqandaq uchur bilen teminlimeydighanliqini tekitlidi.
Biz bu saqchi xadimidin yene chet'elge pul ewetkenler we chet'ellerde ziyarette bolghanlarning hemmisila “Öginish” ke ewetilemdu dep soriduq.
Bu saqchi xadimi özining bu ehwalni éniq bilmeydighanliqini éytti. Uningdin saqchi idarisining néme üchün bundaq ehwalni éniq bilmeydighanliqini qayturup sorighinimizda bolsa, u saqchixanining téléfonning ehwal melum qilidighan téléfon ikenlikini tekitlep, téléfonni üzüwetti.
Radi'omiz ilgiri igiligen ehwallardimu shawket abdullagha oxshash chet'eldiki uruq-tughqanlirigha pul ewetkenliki üchün lagérlargha qamalghan we qamaq jazalirigha höküm qilin'ghan Uyghurlarning barliqi ashkarilan'ghan idi. Emma shawket abdullagha oxshash nechche 10 yillar ilgiri chet'eldiki uruq-tughqanlirigha pul ewetkenliki we chet'eldiki tughqanliri bilen téléfonda sözleshkenliki üchün 25 yilliq éghir qamaq jazasigha höküm qilinishtek ehwal radi'omizgha tunji qétim inkas qilin'ghan ehwallarning biri hésablinidu.