سابىق مىللىي ئارمىيە جەڭچىسى ئەھمەد ساۋۇتوفنىڭ ئەسلىمىلىرى (1)

تارىختىن مەلۇمكى، سوۋېت ۋە خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستان خەلقلىرىنىڭ ئازادلىق كۈرىشىنى تۇنجۇقتۇرۇش مەقسىتىدە تىل بىرىكتۈرۈشى ۋە شۇنىڭ ئارقىسىدا ئەمەلگە ئاشۇرۇلغان شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى رەھبەرلىرىنىڭ 1949 - يىلنىڭ ئاۋغۇست ئېيىدىكى ئاتالمىش «ئايروپلان پاجىئەسى» ۋەقەسىدىن كېيىن، كۆپ ۋاقىت ئۆتمەيلا، يەنى 10 - ئوكتەبىر كۈنى خىتاي خەلق ئارمىيىسى قىسىملىرى ھېچبىر قارشىلىقسىز ئۇيغۇرىستان يېرىگە بېسىپ كىرگەن ئىدى. شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى مىللىي ئارمىيىسىنى پەيدىن - پەي يوقىتىش پىلانىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش مەقسىتىدە خىتاي كوممۇنىستىك تۈزۈمى 1950 - يىلنىڭ بېشىدا ئۇنى خىتاي خەلق ئازادلىق ئارمىيىسىنىڭ 5 - كورپۇسىغا ئۆزگەرتىپ، ئۇنىڭ ئىككى دىۋىزىيىسى قىسىملىرىنى مەملىكەتنىڭ ھەر خىل رايونلىرىغا تارقىتىۋېتىش ئارقىلىق ئۇلار ئارىسىدىكى ئالاقىنى تامامەن ئۈزۈۋەتكەن.
ئىختىيارى مۇخبىرىمىز ئويغان
2011.11.28
audio
ﺋﺎﯕﻼﺵ ﺋﺎﯞﺍﺯﻧﻰ ﻛﯚﭼﯜﺭﯛﺵ

مىللىي ئارمىيە قىسىملىرىنىڭ كۆپلىگەن رەھبەرلىرى بولسا، تۈرلۈك ئەيىب - گۇمانلار بىلەن جىسمانىي يوقىتىلغان ۋە ئەمگەك لاگېرلىرىغا سۈرگۈن قىلىنغان بولۇپ، بۇنىڭ نەتىجىسىدە 1954 - يىلى ئۇ ئۈزۈل - كېسىل كۈچىدىن قالدۇرۇلدى. شۇنداقتىمۇ بەزى رايونلاردا خىتاي خەلق ئارمىيىسىگە قارشىلىقلار كۈچەيگەن. شۇلارنىڭ بىرى ئالتاينىڭ سابىق ۋالىسى ئوسمان ئىسلام بولۇپ، بىر نەچچە ۋاقىتقا سوزۇلغان قارشىلىقلاردىن كېيىن ئۇ تۇتقۇنغا ئېلىنغان ھەم 1951 - يىلنىڭ ماي ئېيىدا ئۈرۈمچى شەھىرىدە كوممۇنىست ھۆكۈمەتكە قارشى چىققان باشقا بىر نەچچە شەخسلەر بىلەن بىر قاتاردا ئېتىپ ئۆلتۈرۈلگەن ئىدى.

ئوسمان ئىسلام قوشۇنلىرىنى تار - مار قىلىشقا 5 - كورپۇسنىڭ 40 - پولكىمۇ ئىشتراق قىلىنغان بولۇپ، مانا شۇ ۋاقىتتىكى قوراللىق توقۇنۇشلارغا قاتناشقان شەخسلەرنىڭ بىرى ھازىر ئالماتا ۋىلايىتىنىڭ تالغىر ناھىيىسى تۇرغۇنى ئەھمەد ساۋۇتوفتۇر.

ئەھمەد ساۋۇتوف 1930 - يىلى ئۇيغۇر ئېلىنىڭ جاغىستاي يېزىسىدا تۇغۇلغان بولۇپ، ئالتىنچى سىنىپتىن كېيىن ئۇ ئاتا - ئانىسىغا ياردەم بېرىش ئۈچۈن دېھقانچىلىق بىلەن شۇغۇللانغان. 1948 - يىلى ئارمىيىگە چاقىرتىلغان بولۇپ، دەسلەپتە مىللىي ئارمىيە قىسمىدا، ئاندىن ئۇ خىتاي خەلق ئارمىيىسىنىڭ 5 - كورپۇسى قىلىپ ئۆزگەرتىلگەندىن كېيىن، 40 - پولك تەركىبىدە ئوسمان ئىسلامغا قارشى ئۇرۇش ھەرىكەتلىرىگە قاتناشقان. 1953 - يىلى سالامەتلىكى سەۋەبىدىن كەسىپ ئالماشتۇرۇلغان ۋە 5 يىلغىچە شىخو تاش يول شۆبە ئىدارىسىنىڭ مۇئاۋىنى خىزمىتىدە بولغان. كېيىنكى ۋاقىتلاردا جاغىستايدا بوغالتىر بولۇپ ئىشلىگەن ۋە 1959 - يىلى قازاقىستانغا كۆچۈپ چىققان.

ئەھمەد ئاكا ساۋۇتوف رادىئومىز زىيارىتىنى قوبۇل قىلىپ، 1948 - ۋە 1953 - يىللار ئارىلىقىدىكى ۋەقەلەر ھەققىدە ئەسلىمىلىرىنى بايان قىلدى.

ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﻩﺗﻠﯩﻚ ﺧﻪﯞﻩﺭﻟﻪﺭ
تەپسىلى خەۋەرلەر
پىكىر قوشۇڭ

رادىئونىڭ ئىشلىتىش شەرتلىرىگە ئاساسەن، پىكىرلىرىڭىز تەكشۈرگۈچىلەر تەرىپىدىن تەستىقلىنىشى ۋە مۇۋاپىق دەرىجىدە تەھرىرلىنىشى تۈپەيلى، تور بەتتە دەرھال پەيدا بولمايدۇ. سىز قالدۇرغان مەزمۇنغا ئەركىن ئاسىيا رادىئوسى جاۋابكار بولمايدۇ. باشقىلارنىڭ كۆز قارىشى ۋە ھەقىقەتكە ھۆرمەت قىلىشىڭىزنى سورايمىز.