Sabiq milliy armiye jengchisi ehmed sawutofning eslimiliri (1)

Tarixtin melumki, sowét we xitayning sherqiy türkistan xelqlirining azadliq kürishini tunjuqturush meqsitide til biriktürüshi we shuning arqisida emelge ashurulghan sherqiy türkistan jumhuriyiti rehberlirining 1949 - yilning awghust éyidiki atalmish “Ayroplan paji'esi” weqesidin kéyin, köp waqit ötmeyla, yeni 10 - oktebir küni xitay xelq armiyisi qisimliri héchbir qarshiliqsiz Uyghuristan yérige bésip kirgen idi. Sherqiy türkistan jumhuriyiti milliy armiyisini peydin - pey yoqitish pilanini emelge ashurush meqsitide xitay kommunistik tüzümi 1950 - yilning béshida uni xitay xelq azadliq armiyisining 5 - korpusigha özgertip, uning ikki diwiziyisi qisimlirini memliketning her xil rayonlirigha tarqitiwétish arqiliq ular arisidiki alaqini tamamen üzüwetken.
Ixtiyari muxbirimiz oyghan
2011.11.28
audio
Anglash Awazni köchürüsh

Milliy armiye qisimlirining köpligen rehberliri bolsa, türlük eyib - gumanlar bilen jismaniy yoqitilghan we emgek lagérlirigha sürgün qilin'ghan bolup, buning netijiside 1954 - yili u üzül - késil küchidin qalduruldi. Shundaqtimu bezi rayonlarda xitay xelq armiyisige qarshiliqlar kücheygen. Shularning biri altayning sabiq walisi osman islam bolup, bir nechche waqitqa sozulghan qarshiliqlardin kéyin u tutqun'gha élin'ghan hem 1951 - yilning may éyida ürümchi shehiride kommunist hökümetke qarshi chiqqan bashqa bir nechche shexsler bilen bir qatarda étip öltürülgen idi.

Osman islam qoshunlirini tar - mar qilishqa 5 - korpusning 40 - polkimu ishtraq qilin'ghan bolup, mana shu waqittiki qoralliq toqunushlargha qatnashqan shexslerning biri hazir almata wilayitining talghir nahiyisi turghuni ehmed sawutoftur.

Ehmed sawutof 1930 - yili Uyghur élining jaghistay yézisida tughulghan bolup, altinchi siniptin kéyin u ata - anisigha yardem bérish üchün déhqanchiliq bilen shughullan'ghan. 1948 - Yili armiyige chaqirtilghan bolup, deslepte milliy armiye qismida, andin u xitay xelq armiyisining 5 - korpusi qilip özgertilgendin kéyin, 40 - polk terkibide osman islamgha qarshi urush heriketlirige qatnashqan. 1953 - Yili salametliki sewebidin kesip almashturulghan we 5 yilghiche shixo tash yol shöbe idarisining mu'awini xizmitide bolghan. Kéyinki waqitlarda jaghistayda boghaltir bolup ishligen we 1959 - yili qazaqistan'gha köchüp chiqqan.

Ehmed aka sawutof radi'omiz ziyaritini qobul qilip, 1948 - we 1953 - yillar ariliqidiki weqeler heqqide eslimilirini bayan qildi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.