Америка - русийә ядро қораллири келишими хитайға қандақ тәсир көрситиду?

Лондонда өткүзүлгән 20 дөләт башлиқлири йиғини җәрйанида америка президенти барак обама русийә, италийә, хитай вә башқа бир қисим дөләтләрниң башлиқлири билән көрүшкән.

Руйетрис агентлиқи 6 ‏- январ чаршәнбә күни елан қилған америка ‏- русийә мунасивәтлири тоғрисиидики мақалисидә ,киримил - вашингтон мунасивәтлириниң, шериклик вә иттипақлиқ шуниңдәк бир - бириниң мәнпәәтлирини етибарға елиш асасида риваҗлиниватқанлиқини көрсәтти.

Икки дөләт оттурисиидики мунасивәтниң илгирикигә қариғанда зор өзгириш ясаватқанлиқини тәкитлигән мотәхәссисләрму, җорҗ буш дәвридә , болупму униң президентлиқ вәзиписини өтәватқан ахириқи айлирида қаттиқ йирикләшкәнликини әскәртмәктә.

Барак обама вәзиписини тапшуруп елип бир қанчә һәптидин кейин, муавин президент җо байден , германийиниң муних шәһиридә өткүзүлгән хәлқаралиқ йиғинда , москва билән болған мунасивәттә бурунқиға салавәт қилип, һәл қилишқа тегишлик мәсилиләрдә бирликтә һәмкарлиқ елип бериш йолини тутуш крәкликини оттуриға қойған болуп, көзәткүчиләр буниңдин , вашингтон - москва мунасивәтлириниң йеңи вә иҗабий йөнүлүшкә қарап йүзләнгәнликини қияс қилишқан иди.

Америка бихәтәрлик кеңиши сабиқ мәслиһәтчиси вә һава армийә генерали брент сковкрофтму, икки тәрәп мунасивитини "тикәнлик , әмма түзүлүш йолиға қарап маңған бир мунаисвәт," дәп тилға алди.

Сковкрофт йәнә , икки тәрәпниң узун йиллардин буян сақлиниватқан начар мунасивитиниң нөвәттә чоқум түзүлүшкә еһтияҗлиқ икәнликини билдүрүп, 1991 ‏- йили имзаланған истратегийилик қоралларни қисқартиш келишимини йеңилаш үчүн һәрикәткә өткәнликини, мәзкүр келишим муддитиниң декабир ейи аяқлашқанлиқини билдүрди.

Өткән йили москвада учрашқан обама билән медмедев , ядро қораллирини қисқартиш келишими тоғрисидики омумий шәрт - тәләбләрдә келишим һасил қилған иди.

Әмма сабиқ америка ташқи ишлар министири лавренсе еглабургер , русийиниң , ядро қораллири мәсилисдә америкини изчил түрдә қейин әһвалда қойғанлиқини алаһидә әскәртиш билән биргә , бу мәсилини һәл қилиш үчүн нөвәттә обама һөкүмитиниң бәзи җәһәтләрдә русийигә кәңчилик қилиш позитсийиси тутуватқанлиқини илгири сүрди.

Америка вә русийиниң ядро қораллири келишимидики һәр бир маддиниң америка парламенти шуниңдәк рус парламенти дума тәрипидин инчикилик билән тәстиқлинидиғанлиқи вә бу мунасивәтләрниң америка ‏- хитай һәмдә русийә ‏-хитай мунасивәтлиригиму алаһидә тәсир көрситидиғанлиқи билдүрүлмәктә.

Дәл бу пәйттә 5 ‏- январ күни канадада чиқидиған "дүләт мудапиә мулаһизиси" дә русийиниң хитайға сетип бәрмәкчи болған су 33 типлиқ күрәшчи айропилан пиланидин ваз кәчкәнлики , буниң билән хитайниң , русийә 20 йил сәрп қилип вуҗутқа кәлтүргән мәзкүр күрәшчи айропиланни өзи ясап чиқиш үмидиниң қейинға тохтайдиғанлиқи һәққидики мулаһизиси елан қилинди.

Америка билән русийә арисида пат арида мақулланмақчи болған ядро қораллири келишиминиң нәтиҗиси хитайға қандақ тәсир көрситиду? бу һәқтә түркийә қоч уневирситетидики пирофессор доктор темур ғоҗа әпәнди билән сөһбәт елип бардуқ.

Юқиридики аваз улинишидин, бу һәқтики мәлуматимизниң тәпсилатини аңлайсиләр.