Dunya közetküchilirining yawropa bixeterlik we hemkarliq teshkilatining astana yighini heqqidiki bayanliri

Qazaqistanda chiqidighan "wrémya" gézitide élan qilin'ghan "asiyani yawropa bilen yéqinlashturimiz" mawzuluq maqalining aptori margarita nikitinaning tekitlishiche, peqet kéchisi sa'et birde qazaqistan prézidénti nursultan nazarbayéf muxbirlar aldida sözge chiqip, qazaqistanning 2010-yilqi yawropa teshkilatigha re'islik pa'aliyitining asasiy netijiliri, astana yighinining mezkur höjjitide körsitilgen mesililer heqqide toxtalghan. Muxbirlar bilen bolghan söhbet yighinida n.Nazarbayéf mundaq dégen: "méning silerning aldinglarda astana waqti kéche sa'et 1 de sözge chiqishim, éhtimalim, astana uchrishishining kün tertipide qaralghan barliq maddiliri boyiche pütkül 56 döletning bir kélishimge kélishini qolgha keltürüshning asan bolmighanliqigha silerningmu közünglar yetse kérek. 2000 - Yilning birinchi uchrishishi peqet bizning élimiz üchünla emes, belki teshkilat öziningmu tarixidiki eng muhim weqe boldi. Ötkenki ikki kün intayin mezmunluq, qizghin boldi. Ochuq éytimenki, asan bolmidi. Munazire intayin qizghin rawajlandi. Qatnashquchi döletler teshkilatning asasiy qedriyetlirige özlirining ixlasmenlikini ipadilidi. Bizning uchrishishlirimiz boyiche biz astana höjjitini qobul qilduq hemde buning arqiliq teshkilatning tereqqiyati, uning bixeterlik we hemkarliqni mustehkemleshtiki rolini kötürüsh üchün özimizning pikirdash jawabkarliqimizni delilliduq. Mezkur höjjet yawropa teshkilatining buningdin kéyinmu rawajlinishigha puxta asas bolidu, chünki u barliq qatnashquchi döletlerning omumiy pozitsiyisini eks ettüridu". Maqalide éytilishiche, prézidént n. Nazarbayéf öz nutqida yighin yekünlirige, qazaqistanning re'islik pa'aliyitige, shimaliy koriye, iran, afghanistan we qirghizistandiki weziyetke, dinlar ara munasiwetlerge, sherq we gherb, shimal we jenubni yéqinlashturushtiki astanining roli, italiye bash ministiri silwi'o bérluskoni bilen bolghan astana seylisi we paytext tarixi toghrisida toxtalghan.

Xabar agéntliqining xewer qilishiche, s.Bérluskoni astana shehiri we pütkül qazaqistan dölitining yawropadiki bixeterlik we hemkarliqni rawajlandurushtiki roligha, uning iqtisadiy utuqlirigha, yadro qoraligha qarshi küreshtiki heriketlirige yuqiri baha bergen. U shundaqla eldiki milletler ara razimenlik, dostluq, diniy erkinlik mesililirini alahide tekitligen.

Rusiyining "ri'a nowosti" xelq'ara agéntliqining xewer qilishiche, astana uchrishishida gruziyidiki toqunush shundaqla taghliq qarabagh mesililiri boyiche kélishimge kélish mumkin bolmighan. Xewerde shundaqla a q sh wekiliningmu 11 yil ichide birinchi qétim boluwatqan teshkilat yighinida gruziye, taghliq qarabagh we moldawiyidiki toqunushlar boyiche birer heriket pilanini ishlep chiqilmighanliqi bilen kélishelmeydighanliqi éytilghan.

Rusiyining "régnum" axbarat agéntliqi bolsa bezi naresmiy melumatlargha asaslinip, astana höjjitige uning bir nechche qatnashquchisining qol qoyushtin bash tartqanliqini, ularning qatarida rusiye, erminiye, gruziye we özbékistanning bolghanliqini körsetken. Agéntliq shundaqla astana höjjitide "gruziyining térritoriye pütünlüki", rusiye eskerlirining jenubiy osétiye we abxaziyidin chékindürülüshi we bashqimu toqunushlar boyiche éniq mejburiyetlerning yaki maddilarning orun almighanliqini otturigha qoyghan.

Merkiziy asiya mesililiri boyiche musteqil analizchi djo'anna lillisning yawro'asiya tor bétide élan qilghan "qazaqistan:astana uchrishishi yawropa bixeterlik we hemkarliq teshkilatidiki ixtilapni ashkarilidi" namliq maqaliside uning qatnashquchilirining yighinning birinchi küni bixeterlik saheside xewp-xeterge qarshi turushta kélishimge kelgen bolsimu, emma xulase mejliside démokratiye, shu jümlidin kishilik hoquq sahesidiki mesililer boyiche tughulghan chongqur ixtilaplarni hel qilalmighanliqini ilgiri sürgen.

Emdi, en'gliye analizchisi maykil bini'on özining 1-dékabir küni azadliq radi'osida nataliya golitsina bilen bolghan söhbitide yawropa bixeterlik we hemkarliq teshkilatini netijilik teshkilat süpitide tonumaydighanliqini, bu teshkilatning bixeterlik mesilisidiki bezi wezipilirini yawropa ittipaqi, nato, türlük mezmundiki omumiy yawropa uchrishishlirining orunlawatqanliqini, yawropa teshkilatining ularni peqet tekrarlawatqanliqini ilgiri sürgen idi. U shundaqla teshkilatning gherbiy yawropa ellirini merkiziy asiya elliri bilen yéqinlashturush rolini oynawatqanliqini, emma buning xelq'ara munasiwetlerge hel qilghuchi siyasiy we iqtisadiy hesse qoshalmaydighanliqini otturigha qoyghan.
Maykil bini'on shundaqla astana yighinining xulase höjjitide yéngi siyasiy teshebbuslarning bolidighanliqigha hemde uningda nato, yawropa ittipaqi yighinlirining kün tertipide hélihem qoyulmighan mesililerning orun alidighanliqidin gumanlan'ghan idi.

Rusiye "musteqil géziti " de élan qilin'ghan "yawropa bixeterlik we hemkarliq teshkilatining asasiy mesilisi musteqil döletler hemkarliqi boldi" namliq maqalide teshkilatning astanide échilghan omumiy yighinida yawropa döletlirining sabiq sowét elliridiki weziyetke bolghan qiziqishi bayqaldi déyilgen. Maqalide musteqil döletler hemkarliqi da'iriside qéliplashqan siyasiy, iqtisadiy mesililerning birinchi nöwette rusiyini qiziqturushi lazimliqi, merkiziy asiya rayonida qéliplashqan siyasiy weziyettin tashqiri tajik, özbék we qirghizlar otturisida su mesilisiningmu jiddiy turuwatqanliqi, mushuning barliqini hel qilishta rusiye rolining muhimraqliri ilgiri sürülgen.

Analizchilarning pikirlirini xulasiligen yawropa bixeterlik we hemkarliq teshkilatining emeldiki re'isi, qazaqistan jumhuriyitining tashqi ishlar ministiri qanat sa'udabayéfning "ri'a nowosti" agéntliqida élan qilghan sözide mundaq déyilgen: biz kün tertibimizdiki bezi eng zörür bolghan mesililerni, shu jümlidin toqunushlarni hel qilishqa yéterlik derijide qol yetküzelmigenlikimiz heqqide éytilghan pikirlerge qoshulimiz".

Qazaqistan axbarat wasitiliri 3-dékabir küni aq ordida qazaqistan rehbiri n.Nazarbayéfning muweppeqiyetlik ayaghlashqan astana uchrishishining netijiliri boyiche hökümet mejlisi ötküzgenlikini xewer qilghan. U sözge chiqip, astana yighinining utuqlirini yene bir qétim tekitligen, bu charini tüzüshke ishtirak qilghuchilargha minnetdarliqini bildürgen hem shundaqla barliq qazaqistanliqlarni bu utuq bilen qizghin tebrikligen.