Shixenzide guman bilen tutqun qilin'ghan dada-bala diniy zatlargha 3 yilliqtin qamaq jazasi bérilgen

Igilishimizche, ötken seyshenbe küni bulargha 3yilliqtin qamaq jazasi bérilgen. Ahalilerning inkas qilishiche, bu diniy zatlar meschitte wezipe ötewatqan mezgilide hökümetning yolsiz teleplirini ret qilghanliqi üchün jazalan'ghan. Yene ahalilerning perez qilishiche, mehkumlarning a'ile-tawabatliri ichide ularning ehwalini sürüshte qilghudek kishiler bolmighachqa jaza éghirliship ketken.

Ötken seyshenbe küni yeni 12-aprél küni shixenze sheherlik ottura sot mehkimisi qahar mensur we muhemmed tursun isimlik ikki neper diniy zatni 3yilliqtin qamaq jazasigha höküm qilghan. Hökümde ular qanunsiz diniy neshr buyumlirini saqlash we tarqitish bilen eyiblen'gen. Hökümnamide bayan qilinishiche, ularning öyidin tépilghini hem tarqatti dep qaralghini ulugh islam alimliridin ibniy kesirning qur'an tepsiridur. Emeliyette mezkur tepsir yillardin béri Uyghur élide hökümetning ruxsiti bilen neshr qilin'ghan we meschitlerde ashkara tarqitilghan.

 Nöwette, shixenzidiki ahaliler, bu dada-bala diniy zatlargha bérilgen jazani alaqidar hökümet mes'ullirining ulardin intiqam élishi dep qarashmaqta. Chünki diniy zat qahar mensur meschitte mezin bolup wezipe ötewatqan chéghida hökümetning yolsiz teleplirini ret qilghan. Mesilen, hökümetning qizilbashliq höjjetlirining meschitning ichige kirgüzülüshige yol qoymighan. Jüme xutbiliride partiye we hökümetning tapshuruqliri heqqide söz qisturulushqa qarshi turghan. Hökümet terep teleplirini mejburlighan waqtida mezinlik wezipisidin istépa bergen.

Ahaliler yene, dada-bala diniy zatlar a'ile tawabatining heddidin ziyade éhtiyatchanliq qilip, tutulghandin buyan ularning ehwalini sürüshte qilip barmighanliqini, buning netijiside jazaning éghirlap ketkenlikini bayan qilmaqta.

Türkiyide yashawatqan siyasiy közetküchilerdin aldul'eziz ependi؛ dada-bala diniy zatlarning késilishining yéngi bir ehwal emeslikini, din'gha öchmenlik qilishning mezkur hakimiyetning tebi'itide mewjutluqini bildürdi.

Abdul'eziz ependi yene, islam dinining Uyghurlar üchün hem qorghan, hem qoralliq roli barliqini, xitay hökümitining Uyghurlarning qolidiki bu qudretlik qoraldin her waqit endishe qiliwatqanliqini, shunga rayonda Uyghur kimlikini yoqitish, isyan we inqilablarning aldini élish üchün, diniy kitab we diniy zatlargha üzlüksiz zerbe bériwatqanliqini bildürdi.

Ibni kesir 14-esirde süriyide yashighan ulugh islam alimliridin biridur. Ibni kesir tepsiri qur'andiki ayetlerni hedisler arqiliq izahlap chüshendürgen, dunyawi shöhretke ige meshhur tepsiridur.