Ghulja dadamtu yéziliq ottura mektipide Uyghur tilidiki siniplar saqlinip qaldi

Biz bultur 7- ay mezgilide ghulja shehiri etrapidiki Uyghurlar nisbeten zich olturaqlashqan yézilardiki ottura mekteplerning emeldin qaldurulup, qosh tilliq mekteplerge özgertilgenliki heqqide mexsus programma bergen iduq. Undaqta yéza toluq ottura mektep sinipliri taqalghandin buyanqi ehwal qandaq boluwatidu? biz ghulja sheher etrapidiki yézilargha téléfon qilish arqiliq, dadamtu yéziliq ottura mektipide qosh tilliq siniplar échilghan bolsimu, emma yéza xelqining qattiq naraziliqi sewebidin eslidiki Uyghur tilidiki oqutush sistémisi yenila saqlinip qalghanliqini igiliduq.

 Bultur etiyazda ghulja sheher etrapi yéziliridiki toluq ottura mektep sinipliri buyruq bilen mejburiy taqalghandin kéyin, biz köp qétim sheher etrapidiki yézilardin penjim, dadamtu, bayanday qatarliq yézilargha téléfon qilip ehwal igiliduq. Ziyaritimizni qobul qilghan Uyghurlar öz yézisidiki toluq ottura mektep siniplirining sheherlik hökümet hem sheherlik ma'arip idarisining bir buyruqi bilenla taqilip, bu mekteplerning "qosh tilliq mektep" namidiki bashlan'ghuch, toluqsiz ottura mektepni öz ichige alghan 9 yilliq mejburiy ma'arip tüzümidiki mektepke özgertilginige nisbeten epsuslinishti we naraziliqlirini bildürgen idi.

Undaqta yézilardiki toluq ottura mektep sinipliri taqalghandin kéyin, bu 6 yézidiki milliy mektepler pütünley qosh tilliq mekteplerge özgertilip bolundimu? biz téléfon qilip ehwal igilesh arqiliq dadamtu yéziliq ottura mektipi gerche yézidiki xitay tilidiki mektipi bilen qoshuwétilgen bolsimu, lékin yézidiki déhqanlarning naraziliqi hem oqutquchilarning ching turuwélishi bilen, bu mektepning pütünley qosh tilliq mektepke özgertilmey, eslidiki Uyghurche oqutush sistémisining saqlap qélin'ghanliqini, qosh tilliq siniplar sinaq teriqiside yolgha qoyuluwatqanliqi bilduq.

Dadamtu yézisidiki bireylenning bildürüshiche, 2007- yili 9- ay mezgilide buyruq bilen yéziliq ottura mektipining toluq ottura mektep sinipi taqiwétilip, mektepni qosh tilliq mektepke özgertish qarar qilin'ghandin kéyin, yézidikilerning qattiq narazi bolushi bilen, bu yildin bashlap dadamtu yéziliq ottura mektipining eslidiki Uyghurche oqutush sistémisi saqlap qélinidighanliqi élan qilin'ghan.

Biz yenimu éniqraq tepsilatqa ige bolush üchün, yéza ottura mektipidiki oqutquchilar hem ehwalni birqeder pishshiq bilidighan bir qisim ziyaliylargha téléfon qilduq. Uzun yil yéziliq ottura mektepte oqutquchiliq qilip pénsiyige chiqqan bireylenning bildürüshiche, sheherlik hökümetning buyruqi bilen dadamtu yéziliq ottura mektipi yézidiki xitayche mektep bilen birleshtürüwétilip, mektep bash mudiri xitay qilip belgilen'gen bolsimu, lékin oqutquchilarning qattiq turuwélishi bilen, oqutush ishigha mes'ul ilmiy mudirlar her ikki millettin ayrim -ayrim belgilinip, xitay tili hem Uyghur tili oqutush guruppiliri öz aldigha oqutush ishliri élip barghan.

Ghuljidin igiligen uchurlardin melum bolushiche, ikki yil ilgiri ili oblastidiki bezi emeldarlar ghulja tewesidiki ottura mekteplerde Uyghur tili grammatikisi dersini emeldin qaldurushni teshebbus qilghini üchün, aldinqi yili hem bultur bezi ottura mekteplerde Uyghur tili grammatikisi dersi emeldin qaldurulghan. Bu weqe eyni chaghda oqutquchi-oqughuchilar hem ata-anilarning naraziliqini qozghighan. Kéyin bir qisim ziyaliylarning 2009- yili oblastliq xelq qurultiyida bu mesilini alahide otturigha qoyushi seweblik, bu yildin bashlap ottura mekteplerde Uyghur tili grammatikisini ötüsh yene eslige keltürülgen.

Ziyaritimizni qobul qilghan oqutquchilar ottura mekteplerde yillardin buyan ötülüp kéliwatqan Uyghur tili grammatikisining emeldin qaldurulushining ana til ma'aripigha pütünley uyghun bolmighan xata qarar ikenlikini tenqidlidi.

 Bir Uyghur ziyaliysi bizge,ghuljidiki Uyghur ziyaliyliri rayondiki milliy ma'aripta saqliniwatqan mesililerni yuqiri derijilik organlargha inkas qilghinidin kéyin,ghuljidiki yéza toluq ottura mekteplirining mejburi halda qosh tilliq mekteplerge özgertilish mesilisi hem ghuljidiki ottura mekteplerde Uyghur tili grammatikisining waqitliq emeldin qaldurulushi qatarliqlargha nisbeten aptonom rayonluq hökümet da'irilirining hazir tekshürüsh élip bériwatqanliqi heqqidiki xewerni anglighanliqini bildürdi.

U yene bu yilliq oqutush mewsümidin bashlap dadamtu ottura mektipidin pénsiyige chiqishi qarar qilin'ghan bir qisim tejribilik Uyghur oqutquchilarning oqutush sépige qayturulup kélinip Uyghur tilida ders ötüshni dawamlashturuwatqanliqini bildürdi.

Qedirlik radi'o anglighuchi dostlar biz bundin kéyinki programmilirimizda, ghuljidiki sheher etrapi yézilirida toluq ottura mektep sinipliri emeldin qaldurulghandin kéyin, bu yéza ottura mektepliri oqutushida hem yézilarda qandaq ehwallarning yüz bergenliki shundaqla yézidiki ata ana, oqutquchi- oqughuchilarning bu heqtiki inkasliri heqqide dawamliq melumat bérishke tirishimiz.