Xitayning Uyghurlargha qaratqan 'diniy yosunda kiyinishni cheklesh' siyasitige qarita inkaslar

Süret, uyghur élining melum shehridiki kochilarning biride kétip barghan uyghur ayalliri kiyinishliridin bir körünüsh.

Tünügün kucha nahiyisidin bireylen radi'omizgha uchur yollap, bu yil ramzan éyi we xitayning dölet bayrimi mezgilide, kucha nahiyiside "diniy yosunda kiyinishni cheklesh" herikitining yene kücheytilgenlikini inkas qildi.

Radi'omiz kucha nahiyisidin tapshuruwalghan uchurda déyilishiche, bu yil ramzan mezgilide, kucha nahiyisining xaniqatam yézisi ( xaniqa atam yézisi depmu atilidu, xitay hökümiti bu jayning ismini kucha nahiyisi 7- rayon dep özgertken.- Aptordin) qatarliq jaylarda, "diniy yosunda kiyinishni cheklesh" herikiti yene bir qétim kücheytilgen.

Hazir yawropadiki melum dölette olturaqlashqan, ilgiri kucha nahiyiside turghan bireylenmu bügün radi'omiz ziyaritini qobul qilip, kucha nahiyiside Uyghurlarning diniy étiqadi birqeder küchlük bolghini üchün, ilgiri özi kuchadiki mezgillerde bu xil "diniy yosunda kiyinishni cheklesh" herikitining da'im yüz bérip turidighanliqini bildürdi.
 
U sözide, eyni yilliri kuchada özi bilidighan bir imamning hökümetning diniy tüs alghan kiyinishni cheklesh belgilimisige narazi bolghini üchün qamaq jazasigha höküm qilin'ghanliqini, qalghan 12 a'ililik Uyghurning da'irilerning diniy étiqad we kiyinish jehettiki türlük cheklimiliridin qutulush üchün, tengritaghning shimalidiki ürümchi, manas qatarliq jaylargha köchüp kétishke mejbur bolghanliqini bayan qildi.

Bu kishi yene, özining bu yil yaz kirgendin buyan kuchadiki tonushliridin, "diniy yosunda kiyinishni cheklesh" herikitining yene kücheytilgenliki heqtiki melumatlarni tapshurup alghanliqini bildürdi.

U, kuchadiki özi anglighan ehwalni bayan qilip, saqchi da'iriliri we yéza kadirlirining her peyshenbe küni bazargha kirgen ayallarning yüzini mejburi achquzuwétidighanliqini, yüzini yögigen ayallar, saqal qoyghan erlerge 200yüendin 1000 yüen'giche jerimane qoyulidighanliqini sözlep berdi.

Biz kuchadiki hökümet da'iriliridin ehwal igilesh üchün, kucha nahiyisi xaniqatam yézisigha téléfon qilduq. Téléfonimizni alghan yéza xizmetchisi, bizning erkin asiya radi'osidin téléfon qilghinimizni bilgendin kéyin, özining aldirashliqini bahane qilip, ziyaritimizni ret qildi.

Yézining wang famililik yene bir kadiri bolsa, yézida "diniy yosunda kiyinishni cheklesh" xizmitining qandaq élip bériliwatqanliqi heqqidiki so'alimizni anglighandin kéyin téléfonni üzüwetti.

Biz, Uyghur élining xoten we ghulja qatarliq jaylirigha téléfon qilip ehwal igiliginimizde, ziyaritimizni qobul qilghan Uyghurlar bu jaylardimu oxshashla "diniy yosunda kiyinishni cheklesh" herikiti élip bériliwatqanliqini inkas qildi.

Xotendin ziyaritimizni qobul qilghan bir xanim, ularning yézisida, bultur "diniy tüs alghan kiyinishni cheklesh" herikitining bek qattiq élip bérilghanliqini, bu yil yazda da'irilerning puqralargha qarita teshwiqatni kücheytishni asas qilip, mejburlash xaraktérini alghan heriketlerni azaytqanliqini bildürdi.

Bu xanim sözide yene, bu yil ramzan mezgilide yéziliq hökümetning déhqanlarning roza tutushigha qarita nazaretni kücheytkenlikini we ramzan mezgilide tünekke oxshash yighilishlarni ötküzüshini chekligenlikini ilgiri sürdi.

Ili tewesidin ziyaritimizni qobul qilghan bir xanimning bildürüshiche, bu yil yaz peslide hökümet da'iriliri herqaysi yézilarda mexsus adem belgilep, "diniy yosunda kiyinishni cheklesh" herikiti élip barghan. Uning bildürüshiche, hazir ular turushluq jayda uzun könglek kiyip, yüzini yögep yürüdighan ayallar asasen qalmighan. Saqal qoyup yürüdighan erlermu barghanche aziyishqa bashlighan.

Xitay hökümitining Uyghur qatarliq musulmanlarning diniy étiqadi we milliy en'enisige qarita élip barghan cheklesh siyasetliri, xelq'ara kishilik hoquq jem'iyetliri hem gherb démokratik ellirining üzlüksiz eyiblishige uchrap kelmekte.

Dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishit ependimu, xitay hökümitining Uyghurlar üstidin yürgüzüwatqan türlük shekildiki diniy cheklimilirini eyiblep, bu xil cheklimilerni bikar qilish üchün xelq'ara jem'iyetlerni xitaygha dawamliq bésim ishlitishke chaqirghan idi.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.