Хәлқара олимпик комитети хитайни сиясәт билән тәнтәрбийини арилаштурувәтмәслик тоғрисида агаһландурди

 Мәзкур комитет бу қетим тибәт партком секритариниң олимпик мәшилини лхасада йәткүзүш мурасимида сөзлигән нутиқи түпәйли хитайни сиясәт билән тәнтәрбийини арилаштурувәтмәслик тоғрисида агаһландурди.

Бейҗиң һөкүмити кишилик һоқуқ органлириниң олимпик йиғини мәзгилидә хитай кишилик һоқуқ хатирисини яхшилаш, мәтбуат әркинликигә капаләтлик қилиш һәққидики тәләпләрни олимпик йиғинини сиясийлаштурғанлиқтур, дәп рәт қилмақта иди. Лекин бу қетим хитайниң өзи тәнтәрбийә билән сиясәтни арилаштурувәткәнлик билән агаһландурулди.

Хәлқара олимпик комитети чаршәнбә күни хитай даирилирини тәнтәрбийә билән сиясәтни арилаштуруветишни тохтитиш тоғрисида агаһландуруп, тибәт аптоном райони парткоминиң секритари җаң чиңлиниң 21 ‏ - июн күни олимпик мәшили лхасада йәткүзүлгәндә сөзлигән нутиқини тәнқид қилди. Мәзкур комитет чаршәнбә күни елан қилған бу һәқтики баянатида " тибәттики олимпик мәшилини йәткүзүш паалийитиниң йепилиш мурасимида елан қилинған сиясий нутуқлар х о к ни әпсусландурди " дәп тәкитлигән. Җаң чиңлиниң нутиқи хәлқара олимпик комитетиниң бейҗиң олимпик йиғини тәшкили комитетини агаһландуруши, бу түрдики вәқәләрниң тәкрар йүз бәрмәсликигә капаләтлик қилишни тәләп қилишиға сәвәб болди.

" Хәлқара олимпик комитетиниң хитай даирилирини агаһландурғанлиқи тоғра "

Тәнтәрбийә билән сиясәтни айриш хәлқара олимпик комитетиниң үзлүксиз тәкитләватқан принсиплириниң биридур. Олимпик комитетиниң рәиси җәкс роге илгири мәзкур органниң тибәттики қалаймиқанчилиқ вә башқа сиясий мәсилиләрдә хитайға бесим ишләтмәйдиғанлиқини, чүнки тибәт " олимпик комитети арилашса болмайдиған сиясий мәсилә" икәнликини билдүргән иди. Җаң чиңлиниң сиясий нутиқи түпәйли хитай даирилириниң агаһландурулғанлиқини тәкитлигән хәлқара олимпик комитети, баянатида йәнә " бизниң бейҗиң олимпик йиғини тәшкили комитетиға язған хетимиздә тәнтәрбийә билән сиясәтни айришниң зөрүрлүки шундақла бу әһвалниң тәкрар йүз бәрмәсликигә капаләтлик қилиш керәклики тәкитләнди" дәйду.

Бу хәлқара олимпик комитетиниң 1 ‏ - қетим хитай даирилирини ашкара агаһландуруши һәм вәқәни тәкшүридиғанлиқини билдүрүшидур. Америкидики хитай зиялиси фаң җөй әпәнди, хәлқара олимпик комитетиниң хитай даирилирини агаһландурғанлиқи тоғра, дәп қарайдиған вәзийәт мулаһизичилириниң бири болуп, у радиомизға бәргән бу һәқтики мулаһизисидә җаң чиңлини мәдәнийәт инқилаби истилидики "солчи әмәлдар " дәп тәнқид қилди. У мундақ дәйду, "мән хәлқара олимпик комитетиниң җуңго даирилирини, тибәт партком секритари җаң чиңлини тәнқид қилғанлиқи наһайити тоғра болди, дәп қараймән. Җаң чиңли наһайити солчи җуңго компартийә әмәлдари, у мәдәнийәт инқилаби дәвридә өскән. Ислаһат - ечиветиш, хәлқара олимпик комитетиниң тәнтәрбийә өлчими, дегәнләрни яхши билмәйду. У мәдәнийәт инқилабидики сөзләр билән далай ламани тәнқид қилмаслиқи керәк. Бу йәрдә мән хәлқара олимпик комитетиниң агаһландурушни тәқдирләшкә әрзийду, дәп қараймән".

" У ху җинтавниң миллий, диний саһәдики чекидин ашқан сияситиниң иҗрачиси "

Җаң чиңли лхасадики бодала сарийиниң алдида өткүзүлгән олимпик мәшилини йәткүзүш паалийитиниң йепилиш мурасимида " тибәт асминида һәргиз өзгириш болмайду. Бәш юлтузлуқ қизил байрақ тибәт асминида мәңгү ләпилдәйду.....Бизниң далай лама гуруһиниң суйиқәстини мәғлуп қилишқа пүтүнләй күчимиз йетиду " дәп тәкитлигән иди. Җаң чиңли 2006 ‏ - йилға аптоном районида парткомниң даимий муавин секритари, районниң муавин рәиси, шинҗаң биңтуәниниң баш қомандани қатарлиқ вәзипиләрни өтигән. У, шу йили өктәбирдә тибәт аптоном райони парткоминиң секритарлиқиға йөткәлгән иди. Фаң җөй, җаң чиңлиниң районида йүргүзгән сиясити униң арқа көрүнүши билән мунасивәтлик, дәп қарайдиғанлиқини билдүрди.

 Җаң чиңлиниң уйғур елидә биңтуән қомандани, парткоминиң муавин секритари вә һөкүмәтниң муавин рәиси шундақла тибәткә партком секритари болуп өсүшидә ху җинтавниң қоллишиға еришкәнликини тәкитлигән фаң җөй, " җаң чиңлиниң мәдәнийәт инқилабидики чекидин ашқан солчи ибариләр билән далай ламани тәнқид қилиши тибәткә кәлгәндин кейин башланған әмәс. У шинҗаңдики мәзгилидә уйғурларни миллий бөлгүнчилик билән әйибләйдиған сөзләрни көп тәкитләйдиған консерватип әмәлдар иди. Униң шизаң вә шинҗаңдики чекидин ашқан солчи сиясити ху җинтавниң қоллишиға еришкән. У ялғуз әмәс, у ху җинтавниң миллий, диний вә кишилик һоқуқ саһәсидики чекидин ашқан сияситиниң иҗрачиси халас. У ялғуз әмәс, у ху җинтавниң яшлар иттипақи гуруһидики адәм" дәп көрсәтти.

" Улар олимпик йиғинини миллий ғурур мәсилиси билән бирләштүрүвалди "

Ройтерс ахбарат агентлиқи лхасадики мурасимда далай ламани тәнқид қилған компартийә әмәлдарлириниң җаң чиңли билән чәкләнмәйдиғанлиқини, лхаса шәһәрлик партком секритари чин йиҗиниң ечилиш мурасимидики нутуқида далай ламани тәнқид қилғанлиқини билдүрди. Чин йиҗи" далай гуруһиниң сүйиқәсти" ни йимирип ташлайдиғанлиқини тәкитлигән.

Америкидики мулаһизичи фаң җөй, хитай даирилириниң олимпик йиғинини милләтниң " ғорури" мәсилисигә айландурувалғанлиқини тәнқид қилди. У," бир қисим пуқралар компартийиниң милләтчиликни қутритип, аз санлиқ милләтләргә зәрбә бериш сияситиниң қаймуқтурушиға учриди. Улар олимпик йиғинини миллий ғурур мәсилиси билән бирләштүрүвалди. Олимпик бир хәлқара аммиви паалийәт, у һөкүмәт характерлик яки б д т ниң паалийити әмәс. Униң ғайиси милләтләр иттипақлиқи, дуня хәлқиниң өз ‏ - ара чүшиниш, кишилик һоқуқни илгири сүрүш болуп, қандақтур мәлум бир дөләтниң қудрити, мәлум бир милләтниң ғурурини намайән қилиш әмәс," дәйду.

Хәлқара олимпик комитети илгири хитайға тибәттики зиянкәшликни тохтитиш тоғрисида бесим ишлитиш һәққидики тәләпләрни рәт қилипла қалмай, олимпик мурасимлирини имкан бар сиясийлаштурмаслиққа капаләтлик қилиш үчүн тиришмақта иди.