Shenshide qoghushundin zeherlinishni keltürüp chiqarghan zawut, ahalilerning hujumigha uchridi

2005 - Yili 23 - may tartilghan bu sürette, xitayning sichüen ölkisidiki melum bir sémont zawutidin chiqiwatqan ölchemsiz is - tutektin bir körünüsh.

Nahiyilik hökümet zawut etrapidiki 581 a'ilini bashqa jaygha köchüriwétish arqiliq, zawutning xetiridin saqlanmaqchi bolghan hemde zawutning qurulushi we ishlepchiqirishigha yol qoyulghan. Lékin undaq ijra qilinmighan. Peqet zawut etrapidiki 156 a'ililik kishi deslepki bir yilda köchürüwétilgen. Qalghan a'ililikler xeter astida yashashni dawamlashturghan.

Yéqinqi aylargha kelgende zawut etrapidiki ikki kenttiki ahaliler arisida, bolupmu balilarda, bash qéyish, ésini yoqitish qatarliq türlük gheyriy alametler körülgen. Sehiye xadimliri késelge deslepki chaghlarda di'agnoz qoyalmighan. Yéqinqi tekshürüshlerde balilarning qan terkipidiki qoghushun miqdarining, normaldikidin 6 hesse éship ketkenliki bayqalghan.

Tekshürüshte jem'iy 731 neper bala tekshürülüp, bularning 615 nepirining qoghushundin zeherlen'genliki békitilgen we zeherlinishi éghir bolghan 146 bala doxturxanida yatquzulghan. Bawji sheherlik muhit asrash idarisi ötken hepte zawutta mexsus tekshürüsh élip bérip, zawutning etrapidiki su, hawa we zéminning éghir derijide bulghanliqini, balilardiki qoghushundin zeherlinishke mezkur zawutning seweb bolghanliqini élan qilghan.

Nöwette xitay hökümiti mezkur zawutni ishtin toxtatqan we balilarni heqsiz dawalaydighanliqi heqqide wede bériwatqan hem yene zawut etrapidiki ahalilerni tel-töküs köchüridighanliqini bildürüwatqan bolsimu, ahalilerning naraziliqini basalmighan. Bügün etigen etrapdiki 100 din artuq kishi dungling qoghushun zawutigha hujum qilip, zawutning chit-tosaqlirini we bir qisim zawut üskünlirini urup chaqqan. Yerlik amanliq saqlash xadimliri neq meydan'gha yétip kélip isyankar ahalilerni özini tutiwélishqa chaqirghan.

Weziyetni közetküchiler nöwette, qoghushundin zeherlinish weqesini oxshimighan nuqtilardin tehlil qilmaqta. Bezi közetküchilerning qarishiche, bu bir téxnikiliq ajizliq mesilisi bolup, mezkur zawut ishlepchiqirish dawamida, paskina su, paskina hawa we qalduq exletlerni ölchemlik bir terep qilalmighan. Amérika-xitay téxnika almashturush jem'iyitining bashliqi doktor Xie Zhangye ning bildürüshiche, bu bir qanuniy mesile.

Doktor shyé ning bildürüshiche, qoghushundin zeherlinish ehwali kem körülidighan ehwal emes, aldini alghili bolmaydighanmu ehwal emes. Bu yerde peqet xitay hökümitining iqtisadni qoghliship, insan hayatining qedir -  qimmitini chetke qéqishtek mes'uliyetsizlik mesilisi mewjut. Nöwette tereqqiy tapqan ellerde qoghushundin zeherlinishning aldini élish heqqide tüzülgen mexsus qanun, kélishim we belgilimiler bar. Emma xitayda qanun bu derijide konkrétlashqan we séstimilashqan emes. Qanunlashqanliri bolsa ijra qilin'ghini yoq.

Amérikining mariland shtatidiki doxtur Zhang Yu mu ning radi'omizgha bildürüshiche, weqening yiltizi yenila siyasiy. Chünki nöwette muhit asrash tarmaqliri xitayda musteqil bir organ emes, u hökümetning bir qismi؛ shunga hökümet da'iriliri melum bir zawutni testiqlap qarar chiqarsa, u hökümetning tarmiqi bolghan muhit asrash idrisining mezkur testiqni bikar qilalishi mumkin emes.

Qoghushundin zeherlinishni keltürüp chiqarghan mezkur zawut, dölet igilikidiki bir zawut bolup, zawut partkom sékritari we zawut dériktori nahiyilik siyasiy kéngeshning ezaliri؛ ular aldinqi yillarda nahiye boyiche emgek nemunichisi bolup mukapatlan'ghan.