20-Qurultayda “Xitay chüshi” ni emelge ashuridighan “Shi jinping guruhi” shekillen'gen
2022.10.27
20-Qurultayda shi jinping guruhining ademliri xitay kommunist hakimiyitining béshigha chiqqan bolup, merkiziy komitét siyasiy byorosining da'imiy hey'et ezaliri bolup “Saylan'ghan” li chyang, jaw léji, wang xuning, sey chi, ding shöshyang, li shi qatarliqlarning hemmisi shi jinpingning yéqinliri iken.
“Amérika awazi” tori 25-öktebir élan qilghan “Xitay kompartiyesi merkiziy komitét siyasiy byorosigha kirgen 7 da'imiy hey'et ezasi heqqide qisqiche tehlil: ularning mutleq köp qismi shi jinpingning ademliri” namliq maqalide bu alte ademning qisqiche ehwali tonushturulghan we ularning östürülüsh sewebi tehlil qilin'ghan.
Buning ichide xitayning kelgüsi bash ministiri bolidu dep qariliwatqan li chyang shangxey sheherlik partkomning sékritari bolup, bu yil shangxeyde “Yuqumni nölge chüshürüsh” siyasitini qattiq ijra qilip, shangxeyni ikki aydin artuq qamal qilip, nurghun ademning késellik we achliqtin ölüshige seweb bolghan. Shangxeyliklerning qattiq ghezipini qozghighan bu emeldar shi jinpingning siyasitini sadiqliq bilen ijra qilghanliqi üchün östürülgen.
Kéyinki qararda siyasiy kéngeshning re'isi bolidu dep qariliwatqan wang xuning, xitay kompartiyesining siyasiy nezeriyechisi bolup, jyang zémin dewridiki “Üchke wekillik qilish idiyesi”, xu jintaw dewridiki “Ilmiy tereqqiyat qarishi”, shi jinping dewridiki “Yéngi dewrdiki xitayche sotsiyalizm” ning idiye asasini yaritip bergen kishi iken.
Béyjing sheherlik partkomning sékritari bolghan sey chi béyjingdiki “Töwen kirimlik, töwen sewiyelik ahaliler” ni qoghlap chiqarghan emeldar bolup, ilgiri shi jinpingning qol astida sadiqliq bilen ishligenliki üchün östürülgen.
Bu qurultayda xitay kompartiyesi siyasiy byorusining ezasi bolghan jang yoshiya, xé wéydung qatarliqlar shi jinpingning etiwarlishigha érishken herbiy emeldarlar iken. “Wal-sitrét zhurnili” ning 26-öktebir künidiki xewiride körsitilishiche, xitay kompartiyesi merkiziy herbiy ishlar komitétining mu'awin re'islikige östürülgen xé wéydung sherqiy xitay herbiy rayonning bash qomandani bolup, mezkur herbiy rayonda xitay xelq azadliq armiyesining teywen'ge eng yéqin herbiy küchi jaylashqaniken. Sherqiy déngizda jeng qilish we teywen'ge tehdit sélishta mol tejribige ige xé wéydungning biraqla merkiziy herbiy ishlar komitétining mu'awin re'islikige östürülüshi, shi jinpingning teywenni birlikke keltürüsh chüshini emelge ashurush iradisini körsitip béridiken.
Türkiye hajettepe uniwérsitétining dotsénti, doktor erkin ekrem yéngidin barliqqa kelgen bu 6 da'imiy hey'et heqqide köz qarashlirini bayan qilip, ularning asasen shi jinping bir qolluq östürgen sadiq emeldarlar ikenlikini, ularning ichide birsining burunqi emeldar wang yanggha oxshash Uyghur rayonining ishlirigha mes'ul bolushi mumkinlikini bildürdi.
Taratqularda xitayning yéngi shekillen'gen rehberlik guruhi “Xitay chüshini emelge ashuridighan mukemmel ittipaq” dep teriplen'gen bolup, “Shi jinping aliy qatlamdikilerni bir terep qilidu؛ li chyang ottura qatlamdikilerni bir terep qilidu؛ sey chi töwen qatlamdikilerni bir terep qilidu” dep chüshendürülgen. Bu ibariler shi jinping guruhidikilerning xizmet usuli we xitay puqralirining kelgüside qandaq aqiwetke qalidighanliqini ixcham ipadilep bergen bolup, tiwéttérda eng köp hembehirlen'gen.
Amérikaning sabiq tashqi ishlar ministiri mayk pompéyo 24-öktebir küni tiwét yollap, shi jinpingning mutleq hoquq igilishining amérika üchün heqiqiy tehdit bolidighanliqini otturigha qoyghan. U mundaq dégen: “Shi jinpingning barliq hoquqni igilishi heyran qalarliq ish emes, u tolimu wehshiy bir kommunist diktator. Mana bu heqiqiy tehdit, shunga bizning armiyemiz bu nuqtigha diqqet qilishi kérek”.
“Zémistan” torining diréktori marko réspinti (Marco Respinti) ziyaritimizni qobul qilip, bu qurultaydin kéyin, shi jinpingning toluq mustebit hakimiyitining qurulghanliqini bildürdi. U mundaq dédi: “20-Qurultaydin kéyin shi jinping maw zédungdin kéyinki eng hoquqdar birige aylandi. U déng shyawping tüzüp bergen 10 yilliq bash sékritar bolush cheklimisini buzup, ömürlük wezipige olturdi. U xitay kompartiyesidiki bashqa guruh ademliridin tötini siyasiy byrodin chiqiriwetti, hazir uning riqabetchisi yoq. Kelgüsi 5 yilda wezipe öteydighanlirining hemmisi uning ademliri. U kaméraning aldida xu jintawni axiriqi yighindin chiqiriwetti, bu arqiliq xitaygha özining némini xalisa shuni qilalaydighanliqini körsetti. Uning dawamliq hökümranliq qilishi xitayning ichi we sirtidiki kishilik hoquq üchün bir shum xewer. U yene jahan'girlik gherizini ishqa ashurush üchün, ‛bir belwagh bir yol‚ qurulushini dawam qilidu. Uning hoquqi her qandaq waqittikidin bek chongiyip ketti. Bu, dunya üchün bir tehdit”.
Amérikadiki siyasiy analizchi andérs kor (Anders Corr) radiyomizgha yollighan inkasida, shi jinpingning dawamliq hakimmutleq siyaset yürgüzüshining xetiri heqqide toxtilip mundaq dédi: “Shi jinping teqip-nazaret téxnikisini qollinish, oxshimighan milletler we oxshimighan pikirdikilerni basturush arqiliq, xitayni kishilik hoquqni depsende qilidighan, jümlidin irqiy qirghinchiliq yürgüzidighan esheddiy mustebit bir döletke aylandurdi. Échinarliqi shuki, pütün dunya shi jinpingning bash kötürüshige yol qoyup, uni dunyadiki eng hoquqdar ademge aylandurdi. Eger dunya xitaygha iqtisadiy imbargo qoyush, chégra béjini östürüsh dégendek usullar bilen taqabil turushni qanche uzun dawamlashtursa, xitayning künséri küchiyip, dunyagha xoja bolush meqsitige yétishini tosup qélishi shunche tes bolidu”.
Doktor erkin ekrem shi jinping bash bolup qurup chiqqan bu rehberlik guruhining Uyghur rayonida yürgüzüwatqan siyasitini bir mezgil dawamlashturidighanliqini otturigha qoydi.