Quan hệ Việt Trung chưa yên ổn

Trong thập niên đầu của thế kỷ 21, sự kiện đáng chú ý nhất trong quan hệ Việt – Trung là sự kiện 9 ngư dân Thanh Hoá bị lực lượng vũ trang Trung Quốc thảm sát tại khu vực vịnh Bắc bộ.
Trân Văn, phóng viên RFA
2010.01.18
Tàu đánh cá neo đậu tại Phú Yên. Tàu đánh cá neo đậu tại Phú Yên.
Photo courtesy of agroviet.gov.vn

Tháng 4 năm ngoái, Thủ tướng Việt Nam, và Thủ tướng Trung Quốc đã quyết định chọn năm nay làm “Năm hữu nghị Việt – Trung”.

Quan hệ Việt – Trung được xác lập năm 1950 và trong sáu thập niên vừa qua liên tục thăng - trầm.

Nếu xét riêng thập niên đầu tiên của thế kỷ 21 thì sự kiện nào đáng chú ý và tiêu biểu nhất trong quan hệ Việt – Trung? Chúng tôi chọn sự kiện 9 ngư dân Thanh Hoá bị lực lượng vũ trang Trung Quốc thảm sát tại khu vực vịnh Bắc bộ.

Những mỹ từ

Quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Trung Quốc được thiết lập vào năm 1950. Từ đó, Trung Quốc hỗ trợ Việt Nam về nhiều mặt và cả hai gọi nhau là “anh em”. Theo giới nghiên cứu lịch sử và nghiên cứu bang giao quốc tế, kể từ năm 1968, quan hệ Việt - Trung bắt đầu rạn nứt vì Việt Nam từ chối đứng về phía Trung Quốc, chống Liên Xô, vốn cũng được Việt Nam xem là “anh em” bởi cùng đeo đuổi việc xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Lúc hữu nghị mình tưởng nó giúp mình hết sức nhưng mà nó luôn luôn tìm cách thọc gậy.

Ô. Dương Danh Dy.

Năm 1978, sau khi Việt Nam ký Hiệp ước hữu nghị và hợp tác với Liên Xô, quan hệ  Việt – Trung chuyển từ rạn nứt sang đổ vỡ. Trung Quốc tăng cường hỗ trợ cho Kh’mer đỏ quấy rối Việt Nam. Tháng 12 năm 1978, Việt Nam tấn công Kh’mer đỏ giải phóng Campuchia. Tháng 2 năm 1979, 120.000 quân Trung Quốc tràn sang Việt Nam, “dạy cho Việt Nam một bài học”.

Giao tranh trong khu vực biên giới Việt – Trung kéo dài từ 1979 đến 1988. Cuối thập niên 1980, đầu thập niên 1990, hai bên mới bắt đầu bàn bạc việc “bình thường hoá quan hệ”. Quan hệ Việt – Trung chính thức “bình thường hoá” vào năm 1992.  

Đầu năm 1999, ông Giang Trạch Dân, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc đề ra “phương châm 16 chữ”, ông Lê Khả Phiêu, lúc đó là Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam tán thành “phương châm 16 chữ” này và “láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, ổn định lâu dài, hướng tới tương lai được cả hai bên xác định là “tư tưởng chỉ đạo, khung tổng thể phát triển quan hệ Việt Trung trong thế kỷ mới, đánh dấu quan hệ Việt - Trung bước vào giai đoạn phát triển mới”.

Chủ tịch Nguyễn Minh Triết (trái) và Chủ tịch Hồ Cẩm Đào tại Bắc Kinh hôm 18-5-2007. AFP PHOTO
Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết (trái) và Chủ tịch Hồ Cẩm Đào tại Bắc Kinh hôm 18-5-2007. AFP PHOTO
Đến năm 2000, qua “Tuyên bố chung về hợp tác toàn diện trong thế kỷ mới giữa Việt Nam và Trung Quốc”, Việt Nam và Trung Quốc cho biết, cùng với “phương châm 16 chữ”, hai bên sẽ phấn đấu thúc đẩy quan hệ song phương trên “tinh thần 4 tốt” là: “láng giềng tốt, bạn bè tốt, đồng chí tốt, đối tác tốt”. Hai bên khẳng định, cùng với “phương châm 16 chữ”, “tinh thần 4 tốt” là định hướng chỉ đạo cho cả hai trong việc thúc đẩy quan hệ song phương ở thế kỷ 21 vì:

Việt Nam, Trung Quốc vừa là láng giềng chung biên giới, vừa là bạn bè truyền thống từng hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong quá khứ, lại là đồng chí chia sẻ định hướng phát triển xã hội chủ nghĩa, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản và là đối tác trong việc xây dựng và phát triển của mỗi nước”.

Tuy quan hệ Việt - Trung đã có “phương châm 16 chữ” và “tinh thần 4 tốt” làm kim chỉ nam cho việc hợp tác song phương, thế nhưng suốt thập niên vừa qua,  quan hệ Việt – Trung vẫn có rất nhiều dấu hiệu bất ổn, đặc biệt là tại biển Đông.

Biển Đông - đẫm máu và nước mắt

Suốt thập niên vừa qua, Trung Quốc đơn phương thực hiện nhiều động tác nhằm xác định chủ quyền của họ gần như trên toàn bộ lãnh hải Việt Nam.

Chẳng hạn như tuyên bố thành lập càc đơn vị hành chính bao gồm cả hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam. Gây sức ép để các tập đoàn dầu khí nước ngoài phải đơn phương chấm dứt các hợp đồng cùng Việt Nam thăm dò dầu khí, trong vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam, cấm ngư dân Việt Nam đánh cá trong vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam.

Đặc biệt là các lực lượng vũ trang của Trung Quốc liên tục bắn, đâm chìm, rượt đuổi các tàu đánh cá của Việt Nam, bắt giam, cưỡng đoạt tài sản, buộc ngư dân Việt Nam nộp tiền chuộc,...

Sự kiện có thể được xem là tiêu biểu nhất cho quan hệ Việt – Trung trong thập niên vừa qua, sau khi hai bên xác lập “phương châm 16 chữ” và cam kết thực thi “tinh thần 4 tốt” là vụ thảm sát ngư dân Việt Nam hồi đầu tháng 1 năm 2005.

Mắt tôi đã từng thấy thế hệ cha anh bị Trung Quốc mang lòng tin ra để đánh lừa, thế hệ tôi cũng có lúc bị Trung Quốc mang lòng tin ra để đánh lừa.

Ô. Dương Danh Dy.

Hôm 8 tháng 1 năm 2005, trong khi đang đánh cá tại khu vực Vịnh Bắc bộ, một tàu đánh cá của ngư dân xã Hoà Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa, Việt Nam, thuộc Hợp tác xã Hùng Cường, do ông Lê Văn Xuyên làm thuyền trưởng, đã bị cảnh sát biển của Trung Quốc bắn. Có 8 trong 16 ngư dân trên con tàu này chết tại chỗ, 8 người còn lại bị bắt, trong đó có 2 bị trọng thương.

Trước đó, khi bị cảnh sát biển của Trung Quốc rượt đuổi, thuyền truởng Lê Văn Xuyên đã phát tín hiệu cấp cứu. Nhận được tín hiệu này, một tàu đánh cá cũng của Hợp tác xã Hùng Cường, do ông Nguyễn Văn Hoàn làm thuyền trưởng đã tìm đến cứu.

Tàu của ông Nguyễn Văn Hoàn cũng bị cảnh sát biển Trung Quốc bắn. Vụ tấn công thứ hai làm thiệt mạng thêm 1 ngư dân và thêm 5 người khác bị thương nhưng ông Nguyễn Văn Hoàn kịp quay tàu tẩu thoát. Khi vào được đến bờ, người ta đếm được trên thân con tàu đánh cá của ông Nguyễn Văn Hoàn có khoảng 400 vết đạn.

 Năm ngày sau vụ thảm sát ngư dân Việt Nam trên biển Đông, Bộ Ngoại giao Việt Nam mới lên tiếng, yêu cầu Trung Quốc điều tra và xử lý nghiêm những kẻ giết người.

Còn Bộ Ngoại giao Trung Quốc thì tuyên bố, lực lượng tuần duyên Trung Quốc chỉ bắn hạ và bắt những “hải tặc” xâm phạm vùng biển thuộc chủ quyền của Trung Quốc, định cướp tàu đánh cá của ngư dân Trung Quốc.

Tàu công an biển Trung Quốc. AFP Photo.
Tàu công an biển Trung Quốc. AFP Photo.
Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Thanh Hóa công bố lời khai và các chứng cứ cho thấy các tàu đánh cá Việt Nam bị tấn công khi đang đánh cá trong lãnh hải Việt Nam và còn cách đường phân định tới 10 hải lý.

Những sự kiện như sự kiện 8 tháng 1 năm 2005 chỉ ồn ào trong một thời gian ngắn rồi lắng xuống.

Bất kể những sự kiện đó, giới lãnh đạo Việt Nam vẫn tiếp tục đưa ra những tuyên bố kiểu như tuyên bố của ông Nguyễn Minh Triết, Chủ tịch Nhà nước Việt Nam, khi ông đến thăm Hà Giang – một trong những tỉnh từng bị quân đội Trung Quốc san bằng trong cuộc chiến Việt – Trung cách nay ba thập niên:

Tình hữu nghị Việt Nam – Trung Hoa là số một! Phải làm sao giữ mãi, trân trọng. Dù nó có gặp khó khăn, có gặp những vấn đề gì trở ngại thì hãy đoàn kết, thân ái với nhau. Trao đổi để tìm ra cái giải pháp khắc phục! Hai bên biên giới phải là hai bên biên giới hữu nghị. Nhân dân hai bên phải thực sự đoàn kết!

Bất kể cả những đề nghị như đề nghị của ông Dương Danh Dy, cựu Bí thư thứ nhất Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc, cựu Tổng lãnh sự Việt Nam tại Quảng Châu, Trung Quốc:

Tôi làm việc với Trung Quốc suốt từ năm 1962, đến năm nay về hưu rồi nhưng mà vẫn cứ tiếp xúc, vẫn phải làm với Trung Quốc - anh láng giềng to, khoẻ, lại tham, xấu tính. Mệt lắm! Lúc hữu nghị mình tưởng nó giúp mình hết sức nhưng mà nó luôn luôn tìm cách thọc gậy.

Ngay trong những lúc họ giúp đỡ mình to lớn nhất, họ vẫn có ý đồ. Lúc đầu mình không để ý. Cho nên trong một buổi phát biểu gần đây tôi có nói thế này: "Mắt tôi đã từng thấy thế hệ cha anh bị Trung Quốc mang lòng tin ra để đánh lừa, thế hệ tôi cũng có lúc bị Trung Quốc mang lòng tin ra để đánh lừa. Tôi hy vọng và mong rằng thế hệ sau tôi không mắc những cái nhược điểm đó".

Nhận xét

Bạn có thể đưa ý kiến của mình vào khung phía dưới. Ý kiến của Bạn sẽ được xem xét trước khi đưa lên trang web, phù hợp với Nguyên tắc sử dụng của RFA. Ý kiến của Bạn sẽ không xuất hiện ngay lập tức. RFA không chịu trách nhiệm về nội dung các ý kiến. Hãy vui lòng tôn trọng các quan điểm khác biệt cũng như căn cứ vào các dữ kiện của vấn đề.

Nhận xét

Anonymous
19/01/2010 06:50

Cang nghi cang nhuc dau cho dat nuoc minh.Than phan la mot nuoc nhuoc tieu,lai chiu dung bao nhieu nam dai chien tranh,gio lai them hoa mat nuoc can.Toi khong hieu quy vi nghi sao?Trong doi nay,biet bao nhieu nguoi ,khong le ta khong chon duoc mot nguoi ban?Khong le nha nuoc Viet nam khong tim ra duoc mot nuoc dong minh khac ngoai Trung cong???_Lay mot thi du:Trong mot lop hoc minh la mot hoc sinh nho,ngay nao cung bi mot nguoi ban cung lop dan ap,hiep dap.Minh muon nho nguoi khac giup do,nhung ai cung chang ra tay cuu giup.Tai sao???Cung co ban muon ra tay giup do.Nhung nguoi ta nhin thay hanh dong cua minh doi anh em cha me cung nhu dong doi cua minh lam nguoi ta lo ra.Do la cai ma nha nuoc Viet Nam hay suy nghi lai.TT

Anonymous
18/01/2010 08:07

voi nguoi trung quoc chung ta can canh giac cao do ho chua to bo gia tam thon tinh viet nam

Anonymous
18/01/2010 12:39

Tố Hữu có câu thơ:
Có cô du kich xóm Lai Vu
Rắn quấn bên chân vẫn bắn thù
Mỹ hại trăm nhà em diệt trước
Rắn nhà em chịu có sao đâu.
Cố vấn TQ hỏi "rắn nhà" là ám chỉ ai?. Nhà thơ cười bảo rằng là "Rắn từ ngoài bò vào nhà". Trong thời đánh Mỹ Tố Hữu đã nhận diện TQ là "rắn nhà" cố chịu đựng và sẽ diệt sau.

Anonymous
18/01/2010 13:23

chúng ta đã bị bọn xâm lược phương Bắc chèn ép quá nhiều. Từ xưa tới nay trong thâm tâm của chúng chưa lúc nào thôi suy nghĩ làm thế nào để xâm lược nước ta. những mỹ từ như ' bạn bè tốt', ' láng giềng tốt' ... chỉ là những lời ngụy biện mà thôi. Chúng ta không thể ngồi yên được nữa. Chúng ta phải đứng lên đòi lại những gì của chúng ta, những gì mà cha ông ta từ thời xa xưa đã đổ không biết bao nhiêu máu và nước mắt để bảo vệ.

Anonymous
07/03/2010 15:28

ONG MANH ONG DUNG VA ONG TRIET OI HAY NGHE LOI BAC KEU GOI THA HY SINH TAT CA CHU KHONG CHIU MAT NUOC KHONG CHIU LAM NO LE

Anonymous
18/01/2010 22:12

viet nam oi nhuc qua ,gioi lanh dao that hen ha

Anonymous
18/01/2010 12:40

toi la 1 dang vien trong quan doi,nhung bay jo toi da ra quan.Voi tinh than la1 nguoi linh kien cuong,khong so nguy hiem.Toi cho rang,trung quoc luon la ke hai mat rat khon nan,mot mat len tieng xay dung tinh ban voi vn,mot mat chung tim cach dan ap nhung ngu dan vn vo toi dang danh bat ngay tren vung bien vn.Ngoai ra bon chung con tim cach xam lan bien gioi cua vn...trung quoc la ke thu vinh vien cua vn.Chinh nuoc my se la doi tac quan trong cua vn trong kinh te va quan su,neu vn va my cung phoi hop tot trong khu vuc va tren cac dien dan quoc te thi trung quoc se khong dam vuot mat my va xam pam vn...

Anonymous
18/01/2010 08:43

Nguoi VN song tren the gioi deu khong thich nha cam quyen VN co su mat thiet voi QDNDTQ vi TQ khong he co y dinh tot voi NDVN....

Anonymous
18/01/2010 11:12

Good

Anonymous
18/01/2010 21:04

Cac ban khong co gi phai lo lang ca!

Anonymous
18/01/2010 14:05

Tai sau Vietnam phai theo cai the che CS nhu Trung Quoc. 5 ngan nam truoc Quang Dong, Quang Tay la cua Vietnam, Vietnam phai cho nguoi Trung Quoc biet dieu do, va cham dut xam chiem lanh hai, lanh tho cua Vietnam , Hoang Sa, Truong Sa, Bien Dong la cua Vietnam. Neu DCSVN khong co tu cach lanh dao dat nuoc, chong lai CS Trung Quoc. Toi nghi, Vietnam phai di theo duong loi chinh tri khac, do la theo
Hoa ky, Nhat, Nam Han, EU, An-Do, Vietnam phai co doi tac Quoc te. Chinh quyen CSVN phai cham dut bat bo, tu dai nhung nguoi Yeu nuoc, co tien noi chong doi Trung Quoc xam luoc. Dan Toc, Dat nuoc Vietnam la tren het tat ca, nam tren su song con cua Che do CS.

Anonymous
18/01/2010 14:46

chi co gioi lanh dao dang cong san moi coi trung cong la anh em anh em gi ma 4000 nam bao nhieu lan xam lan bo coi viet nam

Anonymous
24/01/2010 14:33

Tui 3 Tau,chi co cai dao DAI LOAN nho xiu hang chuc nam nay khong dam danh lay lai,mac du the gioi cong nhan la cua TQ,Tai sao vay????Hay la tui Taiwan tui no giau,du an du mac, danh lay lai nuoi com ,con VN Dang CSVN dinh cao tri tue loai nguoi,con ngheo kho,lac hau,TQ co lay thi loi hon ,se dung dinh cao tri tue do lam no le co ich cho 1 ty dan.Cai dinh cao tri tue cua Dang so sanh voi khi ,vuon trong rung thi co ly hon.Chi la mot Dang tham o ,thui nat,roi day tui bay cung dem cung het cho quan thay TQ tui bay.Thoi the tao anh hung ,Dang tui bay khong ton tai mai duoc dau.

Anonymous
18/01/2010 09:35

NHẬT BẢN VÀ NAM TRIỀU TIÊN đâu có xa nước tàu nhưng dân người ta đâu có bị bọn man rợ đó hiếp đáp, nhục mạ như dân mình.nhờ bác HỒ và bác" mao"xăy đấp tình hửu nghị mới có được ngày hôm nay

Anonymous
18/01/2010 21:39

la cong dan viet nam xa xu tui mong sao dang va nha nuoc se co nhung quyet dinh dinh thang than voi trung quoc de dan ta do kho.ke ca dung tinh mang de doi lay tu do.toi thay nhung ngu dan cua chung ta bi ban chet that dau long long...chu chuong cua ta la giai quyet tren ban dam phan nhung tui thay thai do cua trung quoc nhu vay chung ta nen cung ran hon...duoc lan nay ho lai lan toi ....the he cha anh da a dung hi sinh vi doc lap tu do nay......

Anonymous
18/01/2010 10:21

những thế hệ lãnh đạo trước đây vì đa số ít học nên dễ bị trung quốc lừa gạt.điều khó hiểu là hiện nay họ đâu có dốt nhưng vẫn bị trung quốc khống chế biến họ thành công cụ đàn áp dân mình

Anonymous
18/01/2010 21:37

Nhung dau mot trong quan he huu nghi Viet-Trung: 18 thang 1 nam 1950, hiep dinh huu nghi Viet-Trung, 18 thang 1 nam 1974, tan cong Hoang Sa, 18 thang 1 nam 2010, ran de neu chong Trung quoc se that bai, 18 thang 1 nam 2050, an mung chien thang hoan toan thon tinh Viet Nam.

Anonymous
19/01/2010 05:23

trung quoc khong gi phai noi ve hai hon dao hoang sa va truong sa het. cac ban han hoi dcsvn nhu the nao??????????? dao mo cua ong pham an dong len hoi??????.

Anonymous
18/01/2010 13:29

Toi rat cam phuc ong Duong Danh Dy vi loi ich quoc gia da noi len nhung tieng noi tu day long. Hy vong tap doan lanh dao VN cung se thuc tinh va co nhung loi suy nghi nhu vay. Better late than never. Dung vi tien cua vat chat va dia vi ma de lai tieng xau muon doi. Dung de con chau sau nay nhac den ten tu tru Manh, Triet, Dung, Anh nhu la nhac den ten Le Chieu Thong. Tram nam bia da thi con; Ngan nam bia mieng van con tro tro.

Anonymous
18/01/2010 21:18

Moi nguoi VN deu da qua hieu ve TQ,toi la mot nguoi nong dan binh thuong cung con hieu ve su nham hiem va deu cang cua bon "Tau". nhung vi no la nuoc lon len ta phai su dung ke"cuong-nhu" thi moi an dc. Chung ta tuy thua no ve kinh te va quan su,nhung no lai thua ta ve "y chi"cac ban deu thay ta da tung chien dau ngoan cuong nhu the nao truoc nhung ke thu con manh hon ca TQ.

Anonymous
19/01/2010 09:42

bọn trungquốc sao mà tin nó nhitrong hich tướng sỉ đã viết;uốn lưỡi cú diều xỉ mắng triều đìng ,đem thân dê chó bắt nạt tế phụ,cạythế ..dòi ngọc lụa ,giả hiệu ..vơvét bạc vàng.sao các ngươi thấy danhục mà ko biết lo ,thấy nước mất một phần mà ko biết thẹn.làm tứong triều đình phải hầu quân giặc mà ko biết tức