Nam Nguyên phỏng vấn Viện Trưởng Viện Lúa Vùng Đông Bằng Sông Cửu Long về tình hình thực tế. Từ Cần Thơ, Tiến sĩ Lê Văn Bảnh cho biết:
Chất lượng lúa năm nay tốt hơn năm rồi. Lượng lúa đạt tiêu chuẩn chất lượng cao để xuất khẩu được có tỷ lệ rất là cao, và cái giá đối với bà con nông dân thì cũng tương đối tốt. So với giá thì giá thành của sản xuất khoảng 2 ngàn thì người nông dân bán từ 4 đến 5 ngàn
TS Lê Văn Bảnh
Vụ Đông Xuân trúng mùa
TS Lê Văn Bảnh : Vụ thu hoạch đông-xuân này đến mùa hè cơ bản là xong. Với diện tích hơn 1,5 triệu hecta thì năng suất bình quân cũng khoảng 6,2 tấn, nghĩa là tổng sản lượng cũng khoảng tròm trèm 10 triệu tấn ở Đồng Bằng Sông Cửu Long. Chất lượng lúa năm nay tốt hơn năm rồi.
Lượng lúa đạt tiêu chuẩn chất lượng cao để xuất khẩu được có tỷ lệ rất là cao, và cái giá đối với bà con nông dân thì cũng tương đối tốt. So với giá thì giá thành của sản xuất khoảng 2 ngàn thì người nông dân bán từ 4 đến 5 ngàn, trong phạm vi đó thành ra bà con có lợi nhuận tương đối khá.
Nam Nguyên : Nhưng tình hình giá lúa không ổn định bởi vì nhiều người làm lúa chất lượng cao và lúa thơm thì lại bán ngang bằng với lúa 50404, hoặc chỉ hơn chừng một hai trăm, và hỏi những người đó thì lợi tức của họ không được bảo đảm .
TS Lê Văn Bảnh : Vâng. Cái này là do cung cầu, tại vì hiện nay thị trường lúa thơm, lúa đặc sản trên thị trường thế giới rất là hẹp, Việt Nam không cạnh tranh lại với Thái Lan về việc này. Cái thứ hai là do lúa thơm, lúa đặc sản này thì chỉ bán trong nội địa là tốt, thành ra do đó khi mà mình làm với số lượng rất nhiều thì khi mình bán ra mà nhu cầu người ta cần loại gạo trung bình hoặc chất lượng cao, do đó khi người ta thu mua thì giá tròm trèm với nhau.
Lúa thơm, lúa đặc sản này thì chỉ bán trong nội địa là tốt, thành ra do đó khi mà mình làm với số lượng rất nhiều thì khi mình bán ra mà nhu cầu người ta cần loại gạo trung bình hoặc chất lượng cao, do đó khi người ta thu mua thì giá tròm trèm với nhau.
TS Lê Văn Bảnh
Tất nhiên là loại Jasmin và một số loại loại lúa thơm đặc sản thì giá tương đối khá, từ 4,8 ngàn đến 5 ngàn, từ 4,6 ngàn trở lên, còn lúa chất lượng cao thì cũng khoảng 4,4 ngàn tới 4,5 ngàn. Còn lúa 50404 bình thường thấp hơn khoảng một vài trăm một ký.
Vấn đề này là do cung cầu và cái này cũng là do vấn đề quy hoạch đất đai, cũng như vấn đề đặt hàng tức là các doanh nghiệp không đặt hàng cụ thể ngay từ đầu thành ra cũng khó cho bà con nông dân.
Nam Nguyên : Thưa Tiến Sĩ, ngành nông nghiệp không khuyến khích vụ xuân-hè nhưng diện tích gieo sạ thực tế cả vụ này như thế nào? Nhiều nơi đã xuống giống xong hết rồi.
TS Lê Văn Bảnh : Về mặt khoa học thì cần cho đất nghỉ ngơi, thứ hai là để nó cách vụ vì nếu nó nối liên tục giữa vụ đông-xuân và vụ hè-thu thì sẽ tạo ra một cầu nối sâu bệnh rất tai hại. Nhưng về mặt bà con nông dân thì mình khuyến cáo họ sản xuất lúa rồi màu, rồi này kia, nhưng màu thì bán không được ở đâu hết, khó bán, thành ra do đó mà bà con nông dân chỉ có ruộng để cho sản xuất lúa.
Và do vậy về phía chính quyền thì ngành nông nghiệp không ngăn cấm, nhưng mà khuyến khích bà con nên chuyển đổi cơ cấu mùa vụ. Nhưng mà nếu bà con vẫn làm thì các nhà khoa học chúng tôi hoặc là địa phương vẫn hỗ trợ bằng cách hướng dẫn, làm cách nào đó để cho mùa vụ được tốt. Hiện nay vụ xuân-hè cũng tương đối khá, từ ba bốn trăm ngàn hecta, như vậy thì cũng tương đối khá.
Chính quyền thì ngành nông nghiệp không ngăn cấm, nhưng mà khuyến khích bà con nên chuyển đổi cơ cấu mùa vụ. Nhưng mà nếu bà con vẫn làm thì các nhà khoa học chúng tôi hoặc là địa phương vẫn hỗ trợ bằng cách hướng dẫn, làm cách nào đó để cho mùa vụ được tốt.
TS Lê Văn Bảnh
Chính quyền khuyến cáo nông dân quyết định
Nam Nguyên : Thưa, bà con làm giống lúa gì trong vụ xuân-hè ?
TS Lê Văn Bảnh : Hiện nay bà con làm trong vụ xuân-hè thì vẫn làm những giống lúa chất lượng cao, đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Một số khác thì giống 50404 cũng được bà con ứng dụng tại vì thời gian nó ngắn, giữa vụ đông-xuân và hè-thu có một khoảng đó thì người ta dùng giống 50404 cũng có nhưng tỷ lệ cũng theo khuyến cáo của ngành nông nghiệp, cũng khoảng từ 10 tới 15%.
Nam Nguyên : Thưa Tiến Sĩ, còn vụ hè-thu thì chính thức được khởi sự từ lúc nào ?
TS Lê Văn Bảnh : Hiện nay có lấp lửng một khoảng đông-xuân thu hoạch xong thì người ta làm liền xuân-hè. Và hiện nay lúa hè-thu xuống giống cũng gần xong rồi. Xuống giống từ khoảng giữa Tháng Tư tới hết Tháng Năm là xong. Và diện tích của hè-thu năm nay dự kiến cũng khoảng 1,6 triệu hecta.
Nam Nguyên : Dự kiến người ta sẽ trồng tới 50% là giống lúa 50404, vậy thì khi 6 tháng cuối năm khó xuất khẩu loại gạo 25% tấm thì vấn đề sẽ đi đến đâu ?
Hiện nay sau khuyến cáo của ngành nông nghiệp cũng như bên Hiệp Hội Xuất Khẩu Lương Thực thì 6 tháng đầu năm có khả năng xuất lúa thường, nghĩa là ở các thị trường dễ tính. Nhưng mà 6 tháng cuối năm thì giống lúa chất lượng cao mới xuất khẩu được.
TS Lê Văn Bảnh
TS Lê Văn Bảnh : Hiện nay sau khuyến cáo của ngành nông nghiệp cũng như bên Hiệp Hội Xuất Khẩu Lương Thực thì 6 tháng đầu năm có khả năng xuất lúa thường, nghĩa là ở các thị trường dễ tính. Nhưng mà 6 tháng cuối năm thì giống lúa chất lượng cao mới xuất khẩu được. Do vậy chúng tôi cũng khuyến cáo bà con nông dân nên dùng khoảng 60-70% là lúa chất lượng cao, còn 15-20% là loại trung bình, 15-20% giống lúa thơm đặc sản.
Như vậy là cơ cấu tương đối phù hợp. Chớ còn nếu mà chất lượng thấp đến 50% thì năm nay không có chuyện đó.
Chúng tôi là các nhà khoa học cũng là khuyến cáo, chính quyền địa phương cũng khuyến cáo, cũng có chỉ đạo nhưng thông thường bà con nông dân thấy cái nào có lợi, có hiệu quả thì làm.
TS Lê Văn Bảnh
Nam Nguyên : Thưa Tiến Sĩ, nhiều nông dân mà chúng tôi hỏi và trên báo chí cũng có nói là người ta cứ trồng 50404 vì trong vụ đông-xuân vừa rồi bán được giá quá, vậy thì những khuyến cáo đưa ra không được lắng nghe, vậy làm thế nào để khôi phục lòng tin của nông dân mà điều này rất là cần thiết ?
TS Lê Văn Bảnh : Chúng tôi là các nhà khoa học cũng là khuyến cáo, chính quyền địa phương cũng khuyến cáo, cũng có chỉ đạo nhưng thông thường bà con nông dân thấy cái nào có lợi, có hiệu quả thì làm.
Không có quy hoạch như vậy sẽ khó khăn cho bà con, do đó bà con cũng có một số cũng tin tưởng vào khuyến cáo của các nhà khoa học, và cũng có một số cứ tự làm
TS Lê Văn Bảnh
Nhưng mà có một việc là bà con qua kinh nghiệm xương máu vừa rồi là do nguồn thông tin không có, chẳng hạn như là cái 50404 làm được nhưng chớ làm nhiều quá thì bà con không biết.
Sau vụ vừa rồi tới nay bà con biết rằng nếu mà trồng nhiều thì sẽ không bán được, do đó tất nhiên có một số bà con cũng cương quyết làm tại vì người ta nói nếu bán không được thì người ta sử dụng trong nội địa hoặc là sử dụng trong những chuyện khác không xuất khẩu.
Những phần tỷ lệ này không phải là cao lắm. Một mặt chúng tôi khuyến cáo, mặt thứ hai là thực tiễn cũng cho thấy là bà con nông dân đã e dè trong vấn đề sản xuất. Không có quy hoạch như vậy sẽ khó khăn cho bà con, do đó bà con cũng có một số cũng tin tưởng vào khuyến cáo của các nhà khoa học, và cũng có một số cứ tự làm.
Nếu qua vụ hè-thu này mà bà con thấy rõ bán mà không ai mua thì bà con sẽ từ từ tự giảm mà thôi. Cái này mình không thể ép được.