Đã có ý kiến chuyên gia cho rằng hệ thống ngân hàng ở Việt Nam nói chung được điều hành theo cơ chế lỗi thời, các dự luật sửa đổi sẽ đi theo hướng nào, có sự đột phá hay không.
Chưa có sự đột phá
Nam Nguyên phỏng vấn Tiến Sĩ Lê Đăng Doanh, chuyên gia kinh tế độc lập ở Hà Nội. Trước hết ông đưa ra nhận định:
“Cho đến nay, Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Luật về các Tổ chức Tín dụng đã được đưa ra thảo luận nhiều lần, nhưng chưa thấy có sự đột phá rõ rệt nào. Thứ nhất, vai trò độc lập tương đối của Ngân hàng Nhà nước trong điều hành chính sách tiền tệ hiện nay vẫn chưa có thay đổi gì cơ bản, Ngân hàng Nhà nước sẽ vẫn là một thành viên của chính phủ, vì vậy chính sách tiền tệ vẫn là phục vụ chung và được quyết định cụ thể bởi chính phủ tức là thủ tướng Chính phủ.
Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Luật về các Tổ chức Tín dụng đã được đưa ra thảo luận nhiều lần, nhưng chưa thấy có sự đột phá rõ rệt nào.
TS Lê Đăng Doanh
Còn về Luật các Tổ chức Tín dụng, tôi được biết có rất nhiều qui định can thiệp sâu vào quyền tự quản và tự chịu trách nhiệm của các ngân hàng thương mại cổ phần. Thí dụ như danh sách cổ đông được đề cử vào các chức danh chủ chốt, vào hội đồng quản trị, phải được đưa lên Ngân hàng Nhà nước để xét duyệt nếu được đồng ý mới đưa ra đại hội cổ đông để bầu, sau khi bầu xong phải trình lên Ngân hàng Nhà nước xét duyệt.
Trong thời gian đã bầu và thời gian chờ xét duyệt thì những người mới bầu này không có tư cách để ký kết để có hành động pháp lý thích hợp. Vì vậy thời gian này càng ngắn thì càng tốt, cho đến nay cũng có khi nó không ngắn lắm. Tôi nghĩ là hai luật này sẽ không có một đột phá nào mạnh mẽ.
Nam Nguyên: Thưa thông tin nói sửa luật này là để tránh sự thao túng lũng đoạn ở các ngân hàng. Có đề nghị giới hạn tỷ lệ góp vốn hơn nữa, điều này có trái với thông lệ ở các nước hay không?
TS Lê Đăng Doanh: Về tỷ lệ góp vốn ở các ngân hàng và thực trạng các ngân hàng ở Việt Nam hiện nay thì có những điều rất đáng lo ngại. Những người góp vốn có thể là thể nhân hay là pháp nhân, tức là đứng danh nghĩa cá nhân hay doanh nghiệp đứng danh nghĩa góp vốn vào ngân hàng, những người đó có tỷ lệ cổ phần rất lớn, nếu họ liên kết với nhau thực sự họ có khả năng lũng đoạn và không chế quyền của hội đồng quản trị.
Trong thực tế những người ấy sau khi thành lập ngân hàng thì lại yêu cầu ngân hàng huy động vốn để đầu tư cho những dự án của bản thân mình. Nói cách khác, ngân hàng sẽ huy động vốn để đầu tư cho các dự án của thành viên đã tham gia lập ra mình.
Đấy là một điều trái với qui định của ngân hàng thương mại thông thường, ngân hàng không được cho cổ đông chủ chốt của mình vay để kinh doanh. Nếu như điều này không được ngăn chặn thì tôi rất lo ngại về tính an toàn của hệ thống ngân hàng thương mại của Việt Nam hiện nay. Về danh nghĩa nó là cổ phần bởi vì có rất đông cổ đông thiểu số, nhưng về thực tế nó bị khống chế bởi một số không nhiều những người nắm cổ phần lớn, có quyền quyết định và lũng đoạn ngân hàng đó.
Nam Nguyên: Thưa nếu Quốc hội chấp thuận đề nghị giới hạn tỷ lệ góp vốn thì đây là hướng đi tốt?
TS lê Đăng Doanh: Theo tôi, đấy là hướng đi lành mạnh và sau đó cần phải có hướng dẫn chi tiết để tránh những hành vi như tôi vừa mô tả, mà người ta thường gọi là lỗi hệ thống trong thể chế ngân hàng. Qua kinh nghiệm cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu vừa rồi, lỗi từ các nhà lãnh đạo chóp bu của ngân hàng là cực kỳ nghiêm trọng.
| | |
|
Trong khi hệ thống ngân hàng vẫn được quản lý ở trung cấp và cấp dưới một cách tương đối nghiêm ngặt và được giám sát theo những qui định và tiêu chuẩn đã được thống nhất. Tuy vậy ở đấy không phát hiện ra được nhiều lắm những lỗi lầm ở cấp chóp bu của hệ thống ngân hàng với lại những nguyên nhân gây ra thiệt hại rất lớn, mà những thiệt hại này lại tác động tới số đông cổ đông thiểu số vô tội lãnh đủ mọi tác hại của sự sụp đổ một ngân hàng thương mại.
Nam Nguyên: Thưa TS ở Việt Nam đã có những biểu hiện như thế hay chưa?
TS Lê Đăng Doanh: Theo như báo cáo hiện nay, tỷ lệ nợ xấu của các ngân hàng thương mại cổ phần ở Việt Nam vẫn ở trong mức độ an toàn và hiện nay chưa phát hiện gì. Nhưng tôi cũng xin lưu ý rằng, tỷ lệ nợ xấu của các ngân hàng thương mại Việt Nam thì không theo đúng tiêu chuẩn của quốc tế, thí dụ như một món vay tín dụng 300 tỷ mà đến hạn phải trả là 5 tỷ, thì tiêu chuẩn thế giới cả 300 tỷ đó là món nợ chưa trả được non performance loan.
Nhưng ở Việt Nam chỉ có 5 tỷ đến hạn là nợ xấu mà thôi. Vì vậy cả hai bên đều nói là nợ xấu nhưng mỗi bên lại hiểu khác nhau và con số của Việt Nam thấp hơn con số của quốc tế khá nhiều.
Nam Nguyên: Cảm ơn TS Lê Đăng Doanh về thời gian ông dành cho Đài RFA.