Sự giảm sút này ra sao và liệu có thể tác động đến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam năm nay?
Suốt 5 tháng vừa qua nguồn vốn FDI Việt Nam nhận được chỉ đạt 6 tỷ 680 triệu đô la, tức chỉ bằng 23, 7% so với cùng kỳ năm trước. Đó là số liệu của Cục Đầu tư Nước ngoài, công bố mới đây.
Sự tụt giảm mạnh
Lượng vốn FDI đổ vào Việt Nam từ nhiều tháng qua quả thật không ngừng suy giảm. Năm nay cam kết đầu tư của nước ngoài, tính đến giờ, chỉ mới có 2 tỷ rưỡi đô la cho những dự án tân lập và 3 tỷ 900 triệu đô la cho việc tăng vốn đầu tư vào những dự án hiện có, so với cam kết đầu tư của nước ngoài hồi năm ngoái là 64 tỷ đô la.
Hồi tháng Một vốn FDI đăng ký mới chỉ đạt khỏang 200 triệu đô la, tức giảm đến 9 lần so với cùng kỳ năm 2008.
Sang đến tháng Tư vừa rồi lượng vốn này sụt đến 87% so với cùng thời gian năm trước, tức giảm hơn phân nửa so với lượng hồi tháng Ba, cũng đã ở vào mức giảm so với trước đó.
Khó khăn bắt nguồn từ kế họach sản xuất, nhất là trong lãnh vực xuất khẩu vì thị trường Âu, Mỹ không đặt mua hàng nữa. Khó khăn lan rộng dây chuyền sang các lãnh vực khác như xây dựng và du lịch.
TS Cung Tiến Hồng
Sự tụt giảm rõ rệt của nguồn vốn đầu tư nước ngoài đã được cảnh báo từ nhiều tháng nay. Vào tháng Mười Một năm ngoái Bộ Kế Họach – Đầu Tư dự đoán rằng lượng FDI của Việt Nam năm 2009 chỉ đạt ½ so với năm 2008. Thực tế xem ra còn có vẻ ảm đạm hơn, vì đã gần nửa năm 2009 nhưng con số này chưa đạt tới 7 tỷ đô la, so với mục tiêu Bộ đề ra là 30 tỷ.
Không những chỉ giảm hẳn về lượng mà vốn FDI của Việt Nam năm nay còn chuyển hướng đầu tư. Cả 3 tháng đầu năm nay Việt Nam chỉ nhận được 93 dự án nước ngoài, trong đó những dự án lớn nhất đều thuộc ngành du lịch.
Tháng Tư vừa qua với số dự án tăng lên, đạt mức 145, tuy nhiên lượng vốn có thể nói là khá khiêm nhượng với 342 triệu đô la.
Nguồn vốn này cũng được đăng ký hầu hết vào khu vực bất động sản, du lịch, và khách sạn, và chỉ có 2 dự án được dành cho khu vực sản xuất như ngành nông nghiệp và ngư nghiệp.
Cùng lúc với sự sụt giảm của lượng vốn đầu tư nước ngoài đổ vào Việt Nam, xuất khẩu của khối doanh nghiệp FDI cũng giảm. Hồi tháng Tư kim ngạch xuất khẩu của khối này đạt chưa đến 3 tỷ triệu đô la, giảm gần 9 % so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo dự báo thì kim ngạch xuất khẩu của các doanh nghiệp FDI sẽ giảm từ 10 đên 15%. Sự kiện đó mang một ý nghĩa nhất định đối với tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, vì lâu nay 10 mặt hàng chủ lực của khối này chiếm đến một phần tư tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Sự kiện này khiến một chuyên gia kinh tế là tiến sĩ Cung Tiến Hồng, nguyên chuyên gia Bộ Tài Chính Pháp đưa ra nhận định:
Tương lai kinh tế Việt Nam sẽ u ám. Hồi năm 2008 kinh tế Việt Nam có mức phát triển là 6, 2%. Năm nay tỷ lệ tăng trưởng sẽ đạt tối đa là 5%. Khó khăn bắt nguồn từ kế họach sản xuất, nhất là trong lãnh vực xuất khẩu vì thị trường Âu, Mỹ không đặt mua hàng nữa. Khó khăn lan rộng dây chuyền sang các lãnh vực khác như xây dựng và du lịch.
Hiện nay chính phủ đang dồn mọi nỗ lực cho gói kích cầu hầu đẩy mạnh sản xuất trên nhiều lãnh vực nhưng vẫn chưa đạt kết quả cụ thể nào."
Nguyên nhân vốn đầu tư trực tiếp của nước ngoài giảm đáng kể thời gian này là do sự suy thoái của kinh tế thế giới. Các mối quan hệ giao thương của Việt Nam nói chung không có trở ngại gì lớn tuy nhiên tình trạng suy trầm toàn cầu đã tác động không nhỏ đến kim ngạch xuất – nhập cảng giữa Việt Nam và các đối tác mậu dịch hàng đầu là Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hồng Kông, Anh Quốc, Singapore, và Hàn Quốc.
Tình trạng suy trầm toàn cầu đã tác động đến các nền kinh tế này cũng như đến nguồn vốn đầu tư từ đó đổ vào Việt Nam.
Khủng hỏang toàn cầu tác động đến Việt Nam, nhưng kinh tế Việt Nam không phải là nền kinh tế công nghệ cao. Sản phẩm của Việt Nam vẫn còn bán được, và vấn đề chỉ là giá cả. Nhu cầu quốc tế mua lúa gạo của Việt Nam vẫn còn ổn định.
Ô. Bùi Kiến Thành
Giải pháp?
Một trong các biện pháp để phục hồi phần nào nguồn vốn FDI cho Việt Nam, theo giới chuyên gia kinh tế, là cải thiện chính sách thuế khoá. Hội nghị Quốc tế về Kinh tế Đối ngọai của Việt Nam, đựơc tổ chức tại Hà Nội hồi tháng Ba năm nay, đồng ý chung là thuế khoá của Việt Nam cần phải năng động để thu hút các nhà đầu tư.
Bản thân giám đốc Phòng thương mại EU, ông Alain Cany đã lên tiếng đề nghị Hà Nội xem xét lại các chính sách thuế khoá.
Kinh tế toàn cầu suy thoái đã ảnh hưởng mạnh đến nguồn vốn nước ngoài đầu tư trực tiếp vào Việt Nam. Việt Nam đã điều chỉnh nguồn vốn FDI 2009 xuống chỉ bằng 50% so với 2008, nhưng đã gần nửa năm trôi qua lượng chính thức nhận được chưa đạt đến một phần tư.
Dù vậy, có dư luận cho rằng Việt Nam có thể vượt qua cơn chao đảo này nếu biết tận dụng những lợi thế khác. Sau khi Bộ Kế họach – Đầu tư cho biết hồi cuối tháng Ba là mức tăng trưởng kinh tế Quý 1 năm nay chỉ đạt hơn 3, 1% so với cùng thời kỳ năm trước, chuyên viên tài chính Bùi Kiến Thành có ý kiến từ Hà Nội:
"Khủng hỏang toàn cầu tác động đến Việt Nam, nhưng kinh tế Việt Nam không phải là nền kinh tế công nghệ cao. Sản phẩm của Việt Nam vẫn còn bán được, và vấn đề chỉ là giá cả. Nhu cầu quốc tế mua lúa gạo của Việt Nam vẫn còn ổn định. Ngoài ra những sản phẩm cho thị trường nội địa Việt Nam thì có thể nói là thị trường này chưa bị "bội thực", tức là vẫn còn có thể phát triển được."
Dẫu bi quan hay lạc quan, sự thật vẫn cho thấy là nguồn vốn đầu tư trực tiếp của nước ngoài vào Việt Nam tiếp tục trên đà tụt giảm sau nhiều tháng liên tiếp kể từ đầu năm 2009.
Với nền kinh tế vẫn đang trong tình trạng suy thoái, Việt Nam tiếp tục đối diện với nhiều khó khăn, trong đó có sự sụt giảm nghiêm trọng của nguồn vốn này. Đà giảm của vốn FDI ở Việt Nam năm 2009 bao giờ mới ngừng lại hiện vẫn còn trong vòng suy đoán.