Nhiều uẩn khúc
Kết luận này được thanh tra chánh phủ đưa ra trên mặt báo từ cả tuần nay và khiến dư luận cho rằng đây là một sự kiện chứa đầy uẩn khúc, cần Bộ Y Tế sớm làm sáng tỏ và có biện pháp phù hợp.
Ngành dược phẩm Việt Nam mặc dầu non trẻ nhưng được các tổ chức y tế thế giới đánh giá là góp phần đắc lực vào việc y tế cộng đồng qua các bước sản xuất thuốc ngừa các loại. Bác sĩ Jean Marc Olivé, Trưởng Văn phòng đại diện WHO, tức Tổ chức Y tế Thế giới tại Hà Nội nói về chức năng của ngành y dược Việt Nam đại ý như sau:
“Chúng tôi cho là nhà nước Việt Nam và ngành y tế công cộng đang dồn mọi nỗ lực hầu bảo đảm chắc chắn rằng các loại tân dược cung cấp cho người dân không bị làm giả, nhập lậu, được bán ra với giá hợp túi tiền của quảng đại quần chúng, mọi tầng lớp xã hội, đồng thời kiểm tra kỹ lưỡng, không để sót những thứ y dược thiếu phẩm chất, không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không bảo đảm tiêu chuẩn, quá hạn sử dụng, giá bán quá cao, còn lưu hành trên thị trường hay cố ý lừa gạt bệnh nhân. Theo WHO thì cục quản lý dược phẩm đang tập trung rất nhiều cố gắng hầu sớm khắc phục những hiện tượng tiêu cực mà báo chí và dư luận đang nói tới.”
Gần đây, ngành này đang gặp rắc rối với việc bào chế thuốc Tamiflu. Hồi năm 2006, Bộ Y Tế đề nghị phải dự trữ đủ 30 triệu viên thuốc Tamiflu, trong khi đó từ 2003 đến 2005, cả nước chỉ ghi nhận có 91 trường hợp mắc bệnh cúm H5N1 tại 32 tỉnh thành.
Việc chỉ định chọn nhà thầu rất bí ẩn, kết luận thế nào thì không ai hiểu được, thấy có đoàn đại diện ngành y tế đi đến các công ty dược phẩm, sau đó họ đi những đâu nữa thì không ai biết.
GĐ một công ty dược
Do số lượng yêu cầu quá lớn, thời gian giao hàng lại ngắn, nên Việt Nam không thể mua được thuốc của công ty Roche, bên Thụy Sĩ mà phải mua của Ấn Độ giá đắt hơn và thời gian sử dụng chỉ có 3 năm, còn mua thuốc của công ty Roche thì giữ được lâu tới 10 năm.
Bộ Y tế báo cáo giá mua một kí lô nguyên liệu từ Ấn Độ là 12 ngàn đô la, nhưng giá mua nguyên liệu của 4 công ty dược phẩm là từ 17.500 đến 18 ngàn đô la, cùng một loại.
Thanh tra chánh phủ yêu cầu bộ Y tế kiểm điểm trách nhiệm, xử lý đối với các cá nhân hay tập thể có sai phạm, đồng thời chuyển sang cơ quan điều tra về việc làm rõ giá mua nguyên liệu để bào chế thuốc Tamiflu.
Báo chí trong nước cho rằng đây là vụ gây tai tiếng, bê bối lớn nhất trong ngành y tế Việt Nam, đồng thời đặt nhiều thắc mắc, không biết ai được hưởng lợi nhiều nhất trong chuyện cho nhập khẩu ồ ạt thuốc trị cúm Tamiflu của nước ngoài.
Báo Tuần VietNamNet cho biết, bốn công ty dược phẩm trong số công ty được chọn tham gia vào việc sản xuất Tamiflu là Stada Việt Nam, Pymerpharco, Imexpharm, và Dược Cửu Long.
Ngay sau khi quyết định này được công bố, một giám đốc công ty y dược yêu cầu được giấu tên đã lên tiếng với báo chí, không hiểu vì sao cơ sở của mình bị loại vì cũng đạt đầy đủ tiêu chuẩn như doanh số cao, tài chánh mạnh, nhân lực giỏi, mà lại không được chọn.
Một giám đốc công ty dược khác thì cho rằng "việc chỉ định chọn nhà thầu rất bí ẩn, kết luận thế nào thì không ai hiểu được, thấy có đoàn đại diện ngành y tế đi đến các công ty dược phẩm, sau đó họ đi những đâu nữa thì không ai biết."
Trả lời những thắc mắc tương tự, ông Vũ Huy Quang, phó Vụ trưởng Vụ Pháp Chế, Bộ Y tế giải thích rằng, trong khi tiến hành điều tra, cơ quan hữu trách đang tìm hiểu xem có hay không quan hệ “ruột rà” giữa bốn công ty trúng thầu với những quan chức đầu não của Bộ Y tế và Cục Quản lý Y dược.
Cả bốn công ty đó bị Thanh Tra chánh phủ kết luận là có sai phạm làm thất thoát hàng trăm tỷ đồng của ngân sách quốc gia. Số tiền “hoa hồng” cho mỗi công ty có thể lên tới vài triệu đô la. Chỉ riêng công ty cổ phần dược phẩm Cửu Long cũng nhận được ngân khoản trên 3 triệu 840 ngàn đô la, hiện Thanh tra chánh phủ đề nghị cơ quan điều tra làm rõ về món thu nhập quá lớn này. Mỗi hãng thuốc được đặt hàng bào chế hàng triệu viên Tamiflu.
Ai hưởng lợi?
Trước những uẩn khúc này, báo chí đặt nhiều dấu hỏi với ông Cao Minh Quang, Cục trưởng Cục Quản lý Dược, Chủ tịch Hội đồng Thẩm định các cơ sở được tham gia kế hoạch sản xuất thuốc Tamiflu, hiện là Thứ trưởng Y tế, phụ trách về dược. Ông có trách nhiệm tư vấn cho Bộ trưởng Y tế về danh sách các công ty đủ điều kiện tham gia sản xuất thuốc phòng chống virút cúm A H5N1, cùng với việc thương thảo các đơn đặt hàng, giá cả nguyên liệu, sản xuất, giao hàng, bảo quản và tồn trữ thuốc Tamiflu. Tờ Lao Động, trong bài viết “cách làm việc có một không hai” cho biết, có lần ông Cao Minh Quang đến làm việc với lãnh đạo một công ty dược phẩm lúc một giờ sáng?
Lên tiếng với RFA, dược sĩ Phạm Thanh Vân, Tổng thư ký Hội dược học thành phố Hồ Chí Minh nói lên những cảm nghĩ của ông, về những uẩn khúc quanh chuyện thuốc trị cúm Tamiflu:
“Trong lúc mà có tin đại dịch có thể bùng phát thì lỗi là do quốc tế chứ không phải là từ Việt Nam. Các công ty nước ngoài có thâm ý trước tình hình này, hậu quả là cả thế giới cũng như Việt Nam đều bị ảnh hưởng. Vấn đề mua thuốc của Ấn Độ hay của Roche, hiện tại trong nước cũng có nhiều dư luận, xin phép khoan bình luận về việc đó, vì lúc khủng hoảng quá thì cũng có thể mua, có thể là không đúng. Việc làm đó đúng hay sai thì hiện trong nước có nhiều nguồn, mà nhận xét phải đứng trên toàn cục đúng hay sai.
Thực tế khi mà thanh tra chánh phủ can dự vào chuyện này, chắc chắn mình sẽ rút được kinh nghiệm, rồi sẽ tốt hơn. Nhà nước nên cẩn thận đối với việc dùng tiền của người dân, chánh phủ thấy được đó là một cái hớ, sử dụng đồng tiền hơi lỡ tay.
Dược sĩ Phạm Thanh Vân
Thực tế khi mà thanh tra chánh phủ can dự vào chuyện này, chắc chắn mình sẽ rút được kinh nghiệm, rồi sẽ tốt hơn. Thật khó nói là sẽ làm được hay không vì có ảnh hưởng của quốc tế, từ các nước khác, nhưng mà đây là việc muốn gióng lên tiếng chuông, để mọi người thấy là mình nên cẩn thận. Nhà nước nên cẩn thận đối với việc dùng tiền của người dân, chánh phủ thấy được đó là một cái hớ, sử dụng đồng tiền hơi lỡ tay. Từ kinh nghiệm thanh tra đó thì sau này mình sẽ sử dụng đồng tiền tốt hơn.”
Sau khi theo dõi tin trên báo đài về chuyện mua Tamiflu vượt quá xa nhu cầu thực tế, một người dân thuộc giới tiêu dùng bày tỏ tâm tư của mình:
“Cái cách làm và suy nghĩ của nhà nước mình xưa nay vẫn thế, đâu phải bây giờ mới có, chỉ biết làm chứ không tính toán, việc gì cần thiết mà mình phải bỏ một số tiền lớn ấy ra, mua thuốc rồi bỏ trong kho như vậy, làm sao đất nước mình có thể đi lên được, trong khi đó người dân mình sống khổ sở. Không có nơi che mưa che nắng, cháu chỉ cảm thấy là người ta bỏ ra những số tiền ấy, không xứng đáng. Nếu có suy nghĩ thì người ta đã không làm những việc như thế, không lo cho dân, mà chỉ lo làm chuyện đâu đâu.”
Sau góp ý của một chuyên gia y dược và một người dân về đề tài xoay quanh “quan hệ ruột rà” giữa thứ trưởng Y tế Cao Minh Quang với các công ty dược phẩm, “tiền hoa hồng” hàng triệu đô la mà các công ty đó được hưởng, báo chí đang theo dõi những yếu tố này trong khi người trong cuộc lại không chấp nhận trả lời.
Theo các báo thì họ đang gặp ít nhiều khó khăn trong việc thực hiện phóng sự điều tra về thuốc Tamiflu trong hoàn cảnh nóng bỏng, tế nhị này. Về phía Thanh tra chánh phủ thì không bày tỏ quan điểm gì lúc này, mọi diễn biến đang chờ kết kuận của thủ tướng. Các cơ quan truyền thông cũng không liên lạc, tiếp xúc được với thứ trưởng Y tế Cao Minh Quang để ông có dịp giải thích thêm về sự việc này.