Tình trạng này có thể dẫn tới việc điều chỉnh tổng lượng gạo xuất khẩu cao hơn, nếu không vụ hè thu và thu đông cuối năm sẽ bị tồn đọng.
Được mùa nhưng khó bán
Các doanh nghiệp xuất khẩu gạo có tổng lượng hợp đồng 6 tháng đầu năm khoảng 4 triệu tấn, trong đó lượng gạo tồn kho năm 2008 chuyển qua lên tới 800 ngàn tấn. Do vậy số hợp đồng ký mới của năm 2009 thực tế đạt mức 3 triệu 200 ngàn tấn. Cho đến nay lượng gạo xuất khẩu khoảng 2 triệu 500 ngàn tấn.
Vụ đông xuân 2008-2009 hoàn tất thu hoạch hồi cuối tháng Tư đạt 10 triệu tấn lúa, tương đương 5 triệu tấn gạo hàng hoá là tin vui cho ngừơi làm lúa. Tuy nhiên, hoạt động xuất khẩu lúa gạo với nhiều bất cập đã gây ra trở ngại.
Ông Nguyễn Hùng Linh Tổng Giám Đốc Công Ty Du Lịch Thương Mại Kiên Giang, doanh nghiệp xuất khẩu gạo nhiều uy tín đưa ra nhận định:
Thời điểm giá gạo thế giới cao mà Việt Nam không bán được, tới khi giá xúông thì cho bán, điều này không phù hợp đối với ngừơi nông dân sản xuất cũng như doanh nghiệp.
Ô. Nguyễn Hùng Linh
"Th ời đi ểm giá g ạo th ế gi ới cao mà Vi ệ t Nam không bán đ ư ợc, t ới khi giá xúông thì cho bán, đi ều này không phù h ợp đ ối v ới ng ừ ơi nông dân s ản xu ất cũng nh ư doanh nghi ệp. Th ực ra nó ảnh h ư ởng l ớn đ ối v ới tiêu th ụ hàng hoá lúa g ạo c ủa Vi ệ t Nam."
Hiện nay nông dân đồng bằng sông Cửu Long đã gieo sạ vụ Đông Xuân khoảng 2/3 diện tích 1 triệu 600 ngàn ha. Thông thường vụ lúa hè thu có thể đạt từ 7 tới 8 triệu tấn lúagộp luôn thu đông, thì trong 6 tháng cuối năm vùng đồng bằng sông Cửu Long sẽ có thêm 10 triệu tấn lúa mới.
Doanh nhân Nguyễn Hùng Linh cập nhật giá lúa gạo ngày 27/5/2009 ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, đồng thời lo ngại về tình trạng lúa hè thu sẽ khó tiêu thụ, nếu chỉ tiêu xuất khẩu gạo không được điều chỉnh ở mức cao:
"Lúa xúông so v ới cách đây 1 tháng trên d ư ới 400đ-500đ m ột kg. Hi ện nay còn t ồn đ ọng lúa g ạo Đông Xuân r ất l ớn, ư ớc tính có l ẽ t ừ 1,5 tri ệu t ới 1,8 tri ệu t ấn ch ứ không d ứ ơi. Ch ắc ph ải đ ề xu ất cho xu ất kh ẩu thêm t ới m ức 5,4 tri ệu hay 5,5 tri ệu t ấn ch ứ n ếu không lúa hè thu s ẽ b ị t ồn đ ọng."
Nông dân âu lo
Trứơc đây, khi nghe được các thông tin năm 2009 Việt Nam xuất khẩu 5 triệu tấn gạo, và 6 tháng cuối năm sẽ chỉ còn xuất một triệu tấn nữa, nhiều nông dân bày tỏ sự lo âu về vụ hè thu và thu đông sắp tới:
Nếu tình hình xuất khẩu như vậy thì cũng khó, trong nứơc làm sao ăn cho hết nổi, lúa lại sẽ gặp cảnh hạ giá nữa, nông dân lại khổ khốn đốn nữa.
Nông dân ĐBSCL<br/>
"Ng ừ ơi nông dân ch ỉ bi ết làm thôi, tôi th ấy tình hình h ơi khó khăn, n ếu 6 tháng cu ối năm h ạn ch ế xu ất, trong khi tôi th ấy nông dân chuy ển qua làm gi ống lúa ch ất l ư ợng cao khá nhi ều, cũng nh ư jasmine và nàng th ơm Ch ợ Đào, h ầu nh ư ng ừ ơi ta làm nhi ều. N ếu tình hình xu ất kh ẩu nh ư v ậy thì cũng khó, trong n ứ ơc làm sao ăn cho h ết n ổi, lúa l ại s ẽ g ặp c ảnh h ạ giá n ữa, nông dân l ại kh ổ kh ốn đ ốn n ữa."
Tuy vậy, chính phủ cũng như Hiệp Hội Lương Thực VN đã trấn an ngừơi dân là sẽ không để xảy ra tồn đọng lúa như vụ hè thu năm ngoái. Chủ tịch Hiệp Hội Lương Thực VN Trương Thanh Phong xác định với chúng tôi:
"Năm 2008 chúng tôi ch ưa có s ự ch ủ đ ộng, ch ứ năm nay tình tr ạng đó không th ể x ảy ra đ ư ợc vì đã có h ư ớng chu ẩn b ị tr ư ớc. Ví d ụ bây gi ờ lúa g ạo ch ậm tiêu th ụ thì chúng tôi mua đ ể vào kho. H ồi tr ư ớc ch ưa có ch ủ đ ộng bây gi ờ chúng tôi ch ủ đ ộng r ồi."
Cho tới nay do đặc thù kinh doanh lúa gạo ở đồng bằng sông Cửu Long, doanh nghiệp xuất khẩu gạo không mua lúa mà chỉ mua gạo. Thương lái chỉ mua lúa của nông dân nếu doanh nghiệp chế biến xay xát đặt hàng, và nhà cung cấp gạo nguyên liệu cũng chỉ xúc tiến hoạt động nếu doanh nghiệp xuất khẩu có nhu cầu đặt hàng.
Yếu tố quan trọng mà các chuyên gia nói với chúng tôi, là khả năng các kho chứa ở đồng bằng sông Cửu Long rất giới hạn, phải quay vòng mua vào xuất ra mới có đủ chỗ chứa gạo.