Thỏa thuận này mang ý nghĩa như thế nào? Đó là điều chúng tôi chúng tôi đặt ra với Anh Nguyễn Khanh và hy vọng sẽ có được câu trả lời.
Kim Việt: Câu hỏi đầu tiên là theo anh, tầm quan trọng của thỏa thuận cắt giảm võ khí hạt nhân mà Hoa Kỳ mới đạt được với Nga như thế nào?
Thành quả ngoại giao và chính trị của TT Obama
Nguyễn Khanh: Đương nhiên là rất quan trọng. Trước hết là quan trọng cho cá nhân Tổng Thống Obama, kế đến là quan trọng cho mối quan hệ song phương Nga-Mỹ, và sau đó là quan trọng cho hòa bình của thế giới.
Với cá nhân ông Obama, nếu tính từ khi ông tuyên thệ nhậm chức đến giờ thì đây là thành quả ngoại giao đi kèm với chính trị đầu tiên ông đạt được.
Với cá nhân ông Obama, nếu tính từ khi ông tuyên thệ nhậm chức đến giờ thì đây là thành quả ngoại giao đi kèm với chính trị đầu tiên ông đạt được. Đương nhiên để đạt được điều đó, ông phải chấp nhận tương nhượng. Chính ông là người đưa đề nghị không dựng hệ thống phòng thủ phi đạn ở Đông Âu, để đánh đổi lấy sự hỗ trợ của Nga trong kế hoạch thúc đẩy chính quyền Iran ngưng các hoạt động về hạt nhân, và để Nga đồng ý cùng với Hoa Kỳ cắt giảm số phi đạn đang có.
Cũng phải nói thêm là chỉ một ngày sau khi Washington và Maxcơva đạt được thỏa thuận, Tổng Thống Nga Medvedev đưa ra phát biểu nói là ông không hề muốn ủng hộ các đề nghị cấm vận gắt gao hơn với Iran, nhưng ông thấy dường như không còn đường nào khác hơn là phải cấm vận Iran. Tôi xem đó là một thành công khác của Tổng Thống Obama, chứng tỏ quan hệ giữa Maxcơva và Washington bắt đầu nồng ấm trở lại, sau những khó khăn xảy ra dưới thời Tổng Thống George W. Bush. Hai bên vẫn còn những nghi ngại, nhưng tôi nghĩ là đã bớt dần.
Hòa bình thế giới
Kim Việt: Còn với thế giới thì sao?
Nguyễn Khanh: Đó là điều tôi đang định nói đến. Thế giới biết số đầu đạn hạt nhân mà Hoa Kỳ và Nga đang có chiếm tới 96% tổng số đầu đạn hạt nhân toàn cầu. Đương nhiên không nước nào vội nghĩ đến chuyện hủy bỏ tất cả số phi đạn đang có, nhưng mọi quốc gia đều biết là dân chúng mong chờ những dấu hiệu ổn định hơn, thanh bình hơn, và việc làm của Nga và Hoa Kỳ phần nào đã đáp ứng được điều đó.
Ngay chính ông Obama cũng từng bảo thời chiến tranh lạnh ở thế kỷ 20 đã qua rồi, bây giờ là kỷ nguyên hòa bình ở thế kỷ 21, và ông sẵn sàng đi bước đầu để thế giới thấy thiện chí của nước Mỹ. Ai cũng thấy ông kêu gọi xây dựng một thế giới ổn định hơn, hòa bình hơn và ông muốn mọi người thấy được quyết tâm thực hiện những điều mà ông đã nói để làm gương cho những nước khác. Hay nói như Ngoại Trưởng David Milliband của Anh Quốc thì thế giới nên bắt nắm lấy cơ hội này để đồng loạt cắt giảm số lượng đầu đạn hạt nhân đang có, và đừng tính đến chuyện chế tạo bom hạt nhân nữa.
Điều này còn được thể hiện qua loan báo của Nhà Trắng, cho biết bản hiệp ước sẽ được 2 nhà lãnh đạo Nga-Mỹ ký kết vào ngày mùng 8 tháng Tư tới đây ở Praha, thủ đô của Cộng Hòa Czech. Praha được chọn vì tháng Tư năm ngoái ông Obama đã đọc một bài diễn văn quan trọng, kêu gọi dựng một thế giới không có võ khí hạt nhân, dù ông nói là biết khó có thể hoàn thành ước nguyện đó trong cuộc đời mình.
Khôi phục hình ảnh nước Nga
Kim Việt: Thế phía Nga có những điều lợi nào?
dù Nga ngày nay và Liên Sô thủa xa xưa có khác nhau, nhưng tầm quan trọng của nước Nga trên bàn cờ chính trị thế giới thì không khác mấy
Nguyễn Khanh: Điểm lợi lớn nhất mà tôi có thể nghĩ đến là điểm lợi về tâm lý chính trị. Dưới thời chiến tranh lạnh, thế giới chỉ có 2 cường quốc là Liên Sô và Mỹ. Sau ngày chủ nghĩa cộng sản sụp đổ, Nga thấy rõ họ mất đi thế mạnh và Tổng Thống Nga trước đây là ông Vladimir Putin đã nhiều lần muốn dựng lại hình ảnh của một nước Nga oai hùng như Liên Sô thủa nào nhưng không được.
Hình ảnh cường quốc ngày nay mà mọi người đều thấy và hay được nhắc đến là hình ảnh của Hoa Kỳ, của Trung Quốc, của Ấn Độ hay là Brazil, nên khi quyết định đồng ý với đề nghị Tổng Thống Obama đưa ra, Nga đã gióng lên tiếng chuông cho thế giới hiểu rằng khi nói chuyện ổn định và hòa bình thì không thể không có mặt của Nga, và chẳng có chuyện nào lớn hơn, quan trọng hơn hòa bình cả. Nói cách khác: dù Nga ngày nay và Liên Sô thủa xa xưa có khác nhau, nhưng tầm quan trọng của nước Nga trên bàn cờ chính trị thế giới thì không khác mấy, nếu không muốn nói là không thay đổi gì nhiều. Đó là thành công mà nước Nga gặt hái được ở hiệp ước sắp ký kết với Hoa Kỳ.
Kim Việt: Cám ơn anh Nguyễn Khanh.
Theo dòng thời sự:
- Nga – Mỹ đạt thỏa thuận về hiệp ước cắt giảm vũ khí mới
- Hiệp ước cắt giảm vũ khí hạt nhân đã được Nga-Mỹ đồng ý
- Cuộc họp Nga Mỹ về cắt giảm vũ khí nguyên tử có dấu hiệu lạc quan
- Thành công bước đầu của Mỹ và Nga về bản hiệp ước mới
- Bà Clinton đi Nga để bàn thảo về hiệp định tài giảm vũ khí hạt nhân
- Ông Obama và những ngày bận rộn tại Mátxcơva