Tiếp tục loạt bài Trên Đường Tiến Về Nhà Trắng, Nguyễn Khanh của Đài chúng tôi gửi đến quý thính giả bản tường trình sau đây.
Chính trị gia Roland Burris được ông Blagojevich đề cử làm TNS bang Illinois
Một tháng trước đây, ông Thống Đốc Rod Blagojevich của bang Illinois được thế giới biết đến sau khi bị FBI còng tay và cáo buôc tội âm mưu mua quan bán tước, với ý đồ chỉ chọn người vào ghế Thượng Nghị Sĩ Liên Bang thay thế cho Tổng Thống Đắc Cử Barack Obama nếu người được chọn cam kết sẽ làm những điều có lợi cho cá nhân cũng như gia đình của ông ta.
Thống Đốc Rod Blagojevich của bang Illinois được thế giới biết đến sau khi bị FBI còng tay và cáo buôc tội âm mưu mua quan bán tước, với ý đồ chỉ chọn người vào ghế Thượng Nghị Sĩ Liên Bang
Trong 24 tiếng đồng hồ vừa qua, ông Thống Đốc đầy tai tiếng này lại trở thành nhân vật chính trị mọi người phải chú ý tới, khi loan báo đã chọn được người thay ông Obama để đại diện cho bang ở toà nhà lập pháp quốc gia.
Trong cuộc họp báo đầy bất ngờ, ông Thống Đốc Blagojevich đã giới thiệu người được chọn là chính trị gia da đen Roland Burris với mọi người. Năm nay 71 tuổi, ông Burris là một nhân vật rất quen thuộc của chính trường bang Illinois, từng đảm nhận nhiều chức vụ quan trọng trước khi trở thành người da đen đầu tiên đắc cử chức Tổng Kiểm Tra Tài Chánh hồi 1978, và đến năm 1991 được cử tri của bang tín nhiệm trong chức vụ Tổng Chưởng Lý. Ông cũng đã từng dự cuộc đua tranh chức thống đốc nhưng không thành công.
Thống đốc đương thời vẫn là Rod Blagojevich
Quyết định cử ông Burris vào chức thượng nghị sĩ thay cho ông Obama được thông báo trong khi cơ quan điều tra liên bang vẫn tiếp tục tìm thêm chứng cớ để đưa ông thống đốc Blagojevich ra toà,
Trong cuộc họp báo đầy bất ngờ, ông Thống Đốc Blagojevich đã giới thiệu người được chọn là chính trị gia da đen Roland Burris với mọi người.
quốc hội của bang đang sửa soạn thủ tục để bãi nhiệm ông ta, và ngay chính các vị thượng nghị sĩ của đảng Dân Chủ cũng lên tiếng báo trước là không chấp nhận bất cứ ai do ông Blagojevich đề cử. Biết trước sẽ gặp khó khăn nên ông Blagojevich nói rõ ông hiện vẫn là thống đốc, và quyền đề cử là quyền của ông.
Ông Blagojevich cũng kêu gọi mọi người chấp thuận lời đề cử của ông, đừng gắn những sự kiện khác với quyết định mà ông đưa ra.
Đó cũng là nội dung phát biểu của người được đề cử. Ông Burris nói hãnh diện được chọn để đảm trách vai trò Tổng Thống Tân Cử Barack Obam từng đảm trách và từ chối trả lời các câu hỏi về những cáo buộc mà chính phủ đưa ra với ông Blagojevich.
Ngay tức khắc quyết định của ông thống đốc bang Illinois gặp sự chống đối đến từ mọi nơi. Tổng Thống Đắc Cử Barack Obama cho phổ biến bản tuyên bố ngắn trong đó viết rằng ông Roland Burris “là một người tốt, hết lòng phục vụ dân chúng” nhưng “cách đây nhiều tuần lễ các vị Nghị Sĩ Dân Chủ đã báo trước không chấp nhận bất cứ ai do ông thống đốc đang bị cáo buộc tội mua quan bán tước đề cử”. Bản tuyên bố cũng cho thấy ông Obama “ủng hộ quyết định của các vị Nghị Sĩ Dân Chủ và “rất tiếc” khi thấy ông thống đốc Blagojevich không đếm xỉa gì đến lời cảnh báo dã được đưa ra.
Ông Obama "ủng hộ quyết định của các vị Nghị Sĩ Dân Chủ và "rất tiếc" khi thấy ông thống đốc Blagojevich không đếm xỉa gì đến lời cảnh báo dã được đưa ra.
Phản ứng từ mọi nơi
Thượng Nghị Sĩ Richard Dubin, người đang đại diện cho bang Illinois ở Thượng Viện Liên Bang cũng đưa ra phát biểu tương tự, nói rõ hơn là vào ngày mùng 10 tháng 12 vừa rồi, ông thống đốc đã nhận được thư của Quốc Hội gửi, báo trước “không chấp nhận người ông đề cử”. Tuyên bố này ám chỉ Thượng Viện sẽ không công nhận ông Burris là nghị sĩ đại diện cho bang Illinois.
Ngay chính ông Phó Thống Đốc Patrick Quinn của bang Illinois cũng không đồng ý với việc ông Blagojevich vừa làm.
Trước các nhà báo, ông Quinn cho rằng ông Burris “đã sai lầm” khi nhận lời đề cử từ một người đang bị cáo buộc phạm pháp và không xứng đáng tiếp tục giữ vai trò thống đốc.
Chuyện gì sẽ xảy ra?
Như vậy chuyện gì sẽ xảy ra? Ông Burris có trở thành Thượng Nghị Sĩ đại diện cho bang Illinois hay không?
KHANH: đây là câu hỏi chưa ai có thể trả lời được ngay trong lúc này. Trước hết, chương 1 điều 5 của hiến pháp cho cả Thượng lẫn Hạ Viện Liên Bang Hoa Kỳ quyền đồng ý hay không đồng ý cho ai làm đại biểu.
Dựa theo điều khoản này, Thượng Viện có quyền bỏ phiếu nói không nhận ông Burris. Đây là điều mà trong quá khứ Thượng Viện đã từng làm 4 lần với 4 trường hợp khác nhau, cho đến năm 1969 Tối Cao Pháp Viện Mỹ ra phán quyết nói rằng quyền hạn hiến định dành của Quốc Hội chỉ giới hạn trong 3 điều kiện là xét tuổi tác, quốc tịch và điều kiện hợp lệ cư trú của người làm đại biểu thôi, chứ không rộng rãi đến mức muốn nhận ai thì nhận, muốn bác ai thì bác. Nếu dựa theo phán quyết này thì ông Burris không gặp trở ngại gì cả.
Nhưng người đề cử ông Burris lại đang bị điều tra…
KHANH: đây là một vấn đề khác. Những người chống đối nói đang bị điều tra về tội âm mưu mua quan bán tước thì lời đề cử không có giá trị, nhưng các chuyên gia luật pháp Hoa Kỳ lại có cái nhìn khác, nói rằng bị điều tra chưa có nghĩa là có tội, và ông Blagojevich vẫn đang làm thống đốc nên ông ta vẫn có đủ mọi quyền hành, kể cả quyền đề cử ông Burris.
Những người chống đối nói đang bị điều tra về tội âm mưu mua quan bán tước thì lời đề cử không có giá trị, nhưng các chuyên gia luật pháp Hoa Kỳ lại có cái nhìn khác, nói rằng bị điều tra chưa có nghĩa là có tội, và ông Blagojevich vẫn đang làm thống đốc
Một yếu tố thật tế nhị khác nữa là Thượng Viện Hoa Kỳ có 100 ông ba Thượng Nghị Sĩ, trong đó hiện giờ 99 người da trắng chỉ có mỗi mình ông Obama la người da đen. Ông Burris được chọn thay cho ông Obama cũng là người da đen, nên 99 ông bà da trắng không chấp nhận một ông da đen vì bất kỳ lý do gì thì cũng đâm vào trường hợp tế nhị chính trị rất khó xử.
Như vậy chuyện sẽ kết thúc như thế nào?
KHANH: chuyện kết thúc đẹp nhất là ông Burris quyết định rút lui, không nhận lời đề cử nữa.
Còn nếu không???
KHANH: ngay bây giờ tôi nghĩ sẽ có 3 chuyện xảy ra. Thứ nhất là các nghị sĩ không công nhận ông Burris và ông ta sẽ kiện ra toà. Thứ nhì là để cho ông ta tuyên thệ nhạm chức vào ngày mùng 6 tháng Giêng tới đây, tức là vào tuần tới và sau đó bỏ phiếu truất quyền ông ta, và ông ta cũng sẽ kiện ra toà. Thứ ba là công nhận ông ta là Thượng Nghị Sĩ, nhưng không trao cho công việc gì cả, để mặc cho ông ta ngồi chơi lãnh lương cho đến ngày mãn nhiệm kỳ.
Thượng Viện có thể làm điều đó không?
KHANH: thưa chị có. Quy luật nội bộ của Thượng Viện là bên Dân Chủ cũng như Cộng Hoà có quyền chỉ định các vị Thượng Nghị Sĩ cùng đảng vào các Uỷ Ban như quốc phòng, tài chánh, đối ngoại, và đương nhiên cũng có quyền “không” chỉ định vào uỷ ban nào cả.
Chúng ta phải chờ xem chuyện này sẽ được giải quyết như thế nào.