Có nên buộc giáo viên thi thăng hạng chức danh nghề nghiệp?

Hàng loạt giáo viên ở Hà Nội vừa kiến nghị nên xét duyệt thăng hạng chức danh nghề nghiệp cho các giáo viên đủ tiêu chuẩn thay vì buộc họ thi tuyển.

0:00 / 0:00

Trong nội dung đơn kiến nghị của gần 2.500 giáo viên các cấp ở Hà Nội gởi đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) TP Hà Nội, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) cùng Sở Nội vụ…, được truyền thông loan hôm cuối tuần qua, nêu rõ họ hoàn toàn phản đối việc thi tuyển thăng hạng chức danh nghề nghiệp và cho đó là việc làm không hợp lý.

Thăng hạng để tăng lương

Nhận định về phản ứng trên, thầy giáo Đỗ Việt Khoa, giáo viên trường Trung học Phổ thông Thường Tín - Hà Nội, nói với RFA hôm 7/8:

“Tôi có chia sẻ cho tập thể giáo viên trường tôi về vấn đề bỏ ‘thi thăng hạng chức danh nghề nghiệp’ mà chỉ xét thôi. Thực tế trong quy định của Bộ Giáo dục không có chỗ nào bắt buộc phải thi tuyển và Bộ cũng có văn bản chỉ đạo trước đây về xét tuyển. Nhiều giáo viên cũng cho rằng việc thi không hiệu quả vì toàn thi những môn không liên quan đến chuyên môn, làm lãng phí thời gian công sức của giáo viên. Ý kiến của nhiều người đồng tình là nên xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp.”

Vẫn theo thầy Khoa, trên thực tế, hầu hết các suất thi thăng hạng chức danh nghề nghiệp đều “bị” các lãnh đạo giành hết vì một khi thăng hạng, họ được tăng lương. Thầy Khoa dẫn ví dụ:

“Ví dụ như giáo viên bậc 3 là hạng thấp nhất của cấp Trung học phổ thông có hệ số lương cao nhất là 4,98, không thể tăng được nữa. Ví dụ như tôi gần 60 tuổi, chỉ dừng ở mức 4,98. Nhưng lên bậc 2 thì có thể lên tới gần 7,0 và nếu lên bậc 1 là mức lương tương đương chuyên gia. Cái lợi lớn nhất của thăng hạng chức danh nghề nghiệp là tăng lương, chứ còn thật ra không phục vụ gì cho việc dạy học, ai giỏi, ai dốt nó vẫn thế, chất lượng dạy học của người ta không tăng lên tí nào nếu người ta thi nâng hạng.”

Nhiều giáo viên cũng cho rằng việc thi không hiệu quả vì toàn thi những môn không liên quan đến chuyên môn, làm lãng phí thời gian công sức của giáo viên. Ý kiến của nhiều người đồng tình là nên xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp.
-Thầy Đỗ Việt Khoa

Vào tháng 5 năm 2023, Bộ Nội vụ đưa ra đề xuất viên chức đáp ứng đủ tiêu chuẩn, điều kiện của hạng cao hơn liền kề sẽ được xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp mà không phải thi thăng hạng.

Tuy nhiên vào ngày 18/7, Sở Nội vụ Hà Nội đã ban hành hướng dẫn cho biết, để được xét thăng hạng II, giáo viên tiểu học, Trung học Cơ sở (THCS) phải có thời gian giữ hạng III từ chín năm trở lên. Với chuẩn này, giáo viên mầm non phải có bằng cao đẳng, giáo viên tiểu học và THCS phải có bằng đại học, thay vì bằng trung cấp và cao đẳng như trước. Yêu cầu này cũng bị nhiều giáo viên cho là không hợp lý, bất công.

Một giáo viên tại một trường ở Hà Nội không muốn nêu tên vì lý do an toàn, cho rằng:

“Theo đợt xếp hạng mới này thì chúng tôi phải cần 5 năm nữa thì mới đủ điều kiện để xét thăng hạng. Như vậy là quá thiệt thòi cho chúng tôi, vì cũng đã công tác công hiến trong thời gian lâu rồi…”

Dù Bộ Nội vụ đã ban hành hướng dẫn như vừa nêu, nhưng Bộ Giáo dục và Đào tạo hôm 4/8 lại khẳng định với báo chí Nhà nước rằng giáo viên không cần giữ bằng đại học đủ chín năm mới được xét thăng hạng, tăng lương như hướng dẫn của một số địa phương.(!?)

7aee4f7f-7eb3-42fa-8f42-038abd6787e1.jpeg
Ảnh minh họa: Giáo viên trường Chu Văn An tại Hà Nội tham gia khóa đào tạo học tập trực tuyến trong đợt dịch coronavirus. REUTERS.

Lại câu chuyện “buộc học” để “giữ lương”

Không chỉ thăng hạng, giáo viên các cấp muốn đứng lớp sẽ phải có chứng chỉ đạt tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp. Đó là quy định trong một loạt Thông tư của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có hiệu lực từ ngày 20/3/2021. Cụ thể, giáo viên có chứng chỉ bồi dưỡng chức danh nghề nghiệp sẽ được bổ nhiệm vào hạng tương ứng và được tăng lương theo quy định.

Quy định đó đã “buộc” hàng loạt giáo viên khắp cả nước đổ xô học chứng chỉ chức danh nghề nghiệp. Vì nếu không có chứng chỉ thì họ sẽ bị tụt hạng, giảm lương...

Một cô giáo dạy bậc Tiểu học không muốn nêu tên vì lý do an ninh, từng trả lời RFA từ Sài Gòn, liên quan vấn đề này:

“Việc thi chứng chỉ nghề giáo viên đã có từ thời gian trước, có từ khi ra thông tư một, hai, ba, bốn... thì tất cả giáo viên đùng đùng kéo nhau đi học chứng chỉ, tụi chị cũng có học. Tức là giáo viên có bằng sư phạm, làm việc lâu năm, là giáo viên tiểu học hạng hai, thì họ phải đi học chứng chỉ nghề đó mới giữ được hạng hai của mình. Còn nếu không đi học, thì sẽ bị xét cho lùi xuống hạng ba, do đó giáo viên nào cũng phải đi học.”

Theo Thông tư Bộ GDĐT ban hành từ tháng 2 năm 2021, đối với cấp Trung học Cơ sở và Trung học Phổ thông có ba hạng chức danh nghề nghiệp gồm hạng III, hạng II và hạng I. Còn đối với cấp Tiểu học thì có bốn cấp. Dù là giáo viên mới ra trường với hạng thấp nhất là hạng III thì vẫn phải thi chứng chỉ mới được đứng lớp. Giáo viên lâu năm đang giữ hạng cao nếu không có chứng chỉ sẽ bị xuống hạng.

Giáo viên có bằng sư phạm, làm việc lâu năm, là giáo viên tiểu học hạng hai, thì họ phải đi học chứng chỉ nghề đó mới giữ được hạng hai của mình. Còn nếu không đi học, thì sẽ bị xét cho lùi xuống hạng ba, do đó giáo viên nào cũng phải đi học.
-Một cô giáo dạy bậc Tiểu học

Trong khi theo thông tư cũ ban hành năm 2015 của Bộ GDĐT, chỉ có giáo viên muốn thăng hạng mới phải đi học và thi chứng chỉ tương ứng thứ hạng mình muốn tăng lên. Cô giáo Tiểu học ở Sài Gòn cho biết thêm:

“Tôi thấy có nhiều bất công trong việc tiếp cận, xếp ngạch giáo viên... Ví dụ như giáo viên mới ra trường, họ cũng học sư phạm, nhưng theo thông tư này họ sẽ không được xếp là giáo viên tiểu học hạng 2, mà bị xếp vào giáo viên tiểu học hạng 4, thì mức lương của họ thấp hơn dù ngành đào tạo của họ cũng là đại học giống như tụi tôi, bất công vậy đó. Chẳng hạn năm họ ra trường thì có thông tư chỉ chấp nhận giáo viên hạng 2 trở lên thì bất công cho họ. Còn như tụi tôi, giáo viên lâu năm mà bắt đi học chứng chỉ thì cũng bất cập trong việc xếp hạng như vậy.”

Nhiều ý kiến của giáo viên cũng như những người quan tâm đến ngành giáo dục Việt Nam cho rằng nên bỏ chứng chỉ chức danh nghề nghiệp vì nó không thật sự cần thiết. Ngoài ra còn lấy mất thời gian và tiền bạc của giáo viên trong khi mức lương của họ không được cao như những ngành, nghề khác.

Đó là chưa kể, theo phân tích của một số chuyên gia, quy định về chứng chỉ hay còn gọi là ‘giấy phép con’ có thể sẽ tạo ra những hành vi tiêu cực, tạo cơ hội cho những ‘cò chứng chỉ’ mở rộng họat động của mình.