"Sức Khoẻ và Đời Sống"
Ung Thư óc
Qua những cuộc trao đổi giữa Trà Mi với các bác sĩ trong và ngoài nước thuộc nhiều chuyên khoa khác nhau, "Sức Khoẻ và Đời Sống" sẽ cung cấp kiến thức y học tổng quát nhằm giúp nâng cao nhận thức về việc chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ.
Ung thư là bệnh nan y, và trong số các căn bệnh ung thư cực kỳ nguy hiểm, nhanh chóng cướp đi mạng sống con người, có bệnh ung thư óc. Một cuộc nghiên cứu tiến hành trên hàng trăm nông dân ở Pháp ghi nhận rằng những người thường xuyên tiếp xúc với các loại hoá chất diệt trừ sâu rầy có thể bị tăng nguy cơ phát sinh bệnh ung thư óc cao gấp hai lần so với những ai không đụng chạm tới thuốc trừ sâu. Đây là một cảnh báo rất đáng ngại cho bà con nông dân tại Việt Nam, nơi mà việc sử dùng thuốc sâu rầy chưa được khuyến cáo, quản lý, và theo dõi một cách khoa học, chặt chẽ.
Chương trình Sức Khoẻ và Đời Sống tuần này có cuộc trao đổi với bác sĩ Đức, chuyên khoa ngoại thần kinh, hiện đang hành nghề trong nước để giúp quý vị tìm hiểu thêm thế nào là bệnh ung thư óc. Trước tiên xin nhường lời cho bác sĩ Đức:
Triệu chứng
Bác sĩ Đức : Ung thư óc là mấy tế bào ung thư mất cơ chế tự kiểm soát bình thường và lúc đó tế bào phát triển không bình thường sẽ tạo ra một khối u mới và khối u đó có khuynh hướng xâm lấn vào nhu mô não ở chung quanh.
Trà Mi : Những dấu hiệu cũng như những triệu chứng nào giúp cho người bệnh phát hiện ra là mình bị mắc phải căn bệnh ung thư óc, thưa Bác Sĩ?
Bác sĩ Đức : Triệu chứng thông thường nhứt là động kinh. Bệnh nhân bị co giật, gọi là động kinh. Ngoài ra còn có những dấu hiệu khác, ví dụ như là bệnh nhân bị khối u ép chỗ não nào thì nó tạo ta triệu chứng gọi là cục bộ, tức là nếu nó ép vô vùng điều khiển về nói thì bệnh nhân nói rất khó, nếu nó ép vô vùng vận động tay chân thì bệnh nhân yếu hoặc liệt tay chân, hoặc có nhiều khi nó làm cho bệnh nhân ít nói, thay đổi tính tình, thay đổi về tư duy, v.v. Và nó còn tạo ra cái gọi là hội chứng tăng áp lực trong sọ vì họp sọ người lớn không giản ra được, mấy khớp sọ dính với nhau hết rôi, cho nên khi có một khu u lớn dần thì bệnh nhân sẽ bị áp lực trong sọ tăng lên làm cho bệnh nhân nhức đầu, ói mửa, tri giác kém đi, đầu óc người bệnh lơ mơ chớ không sáng suốt như người bình thường nữa.
Triệu chứng thông thường nhứt là động kinh. Bệnh nhân bị co giật, gọi là động kinh. Bệnh nhân nói rất khó, nếu nó ép vô vùng vận động tay chân thì bệnh nhân yếu hoặc liệt tay chân, hoặc có nhiều khi nó làm cho bệnh nhân ít nói, thay đổi tính tình, thay đổi về tư duy
Nguyên nhân
Trà Mi : Hồi nãy Bác Sĩ có nói về nguyên nhân gây bệnh là do sự phát triển bất thường của tế bào, nhưng mà vì sao lại có hiện tượng phát triển bất thường tế bào đó? Giới chuyên môn có thể giải thích cái yếu tố nguy cơ, hoặc là những nguyên nhân từ môi trường sống như thế nào mà ảnh hưỏng như vậy, thưa Bác Sĩ ?
Bác sĩ Đức : Có một số nguyên nhân có thể làm cho ung thư, thí dụ như là chất hoá học, chất dùng trong nông nghiệp như chất arsenic thì nó có thể ảnh hưởng mà thường thường là gây ra ung thư phổi, rồi từ ung thư phổi nó có thể lan ra hay gọi là di căn lên não làm ung thư não luôn. Một số chất khác như là mình hút thuốc lá cũng vậy nữa, nó làm ung thứ phổi, rồi từ ung thư phổi nố trong máu lên trên óc. Mấy chất khác như benzen cũng có thể ảnh hưởng. Người ta biết chất đó gây ung thư nhưng chứng minh khoa học thì đôi khi rất là khó. Nhiều khi một người bị ảnh hưởng bởi hoá chât nhưng lại không bị ung thư mà người khác lại bị, đó là có nhiều khi do những yếu tố nhiễm sắc thể của người bệnh, nghĩa là yếu tố về di truyền nó không được bình thường nên dễ mắc bệnh ung thư hơn những người khác.
Trà Mi : Dạ vâng. Thưa Bác Sĩ, thế suy nghĩ hoặc làm việc bằng trí óc thường xuyên, quá độ, quá nhiều thì có phải là một nguy cơ không ạ?
Bác sĩ Đức : Làm việc quá nhiều thì nó không trực tiếp là nguy cơ gây ung thư, nhưng nó có thể do mình không tập luyện thì sức đề kháng của cơ thể mình kém đi, vậy những người mà sức đề kháng hay miến dịch kém, thì dụ những người bị bệnh AIDS, thì cũng dễ bị mắc bệnh ung thư.
Trà Mi : Thưa Bác Sĩ, những đối tượng nào có nguy cơ cao dễ bị mắc bệnh ung thư óc nhứt mà giới chuyên môn đã xác định được cho tới ngày hôm nay ạ?
Bác sĩ Đức : Bây giờ tôi nói một cái ung thư óc thường gặp, đó là loại ung thư tế bào sao, thì thường thường gặp ở mấy người tuổi trung niên tới cao niên, 40 cho đến 60 tuổi, là hay thường gặp lắm.
Ung thư có nhiều loại
Trà Mi : Bác Sĩ nói ung thư tế bào sao thì như vậy cũng còn những loại ung thư tế bào khác?
Bác sĩ Đức : Dạ. Còn nhiều loại khác lắm. Tôi nói thí dụ như là ung thư tế bào lancom tức là nó làm lên những khối u. Còn những loại ung thư khác nữa, thí dụ như u huyết bào tuỷ thì nó xuất phát từ mấy tế bào phôi thai cũng là một loại ung thư óc khác. Ngoài ra còn chuyện ung thư di căn nữa. Mấy chỗ ung thư ở mấy bộ phận khác thì tế bào ung thứ vô máu rồi lên trên óc thì gọi là ung thư di căn.
Trà Mi : Có thể là những ung thư khác mà di căn lên óc cũng gây ung thư óc.
Bác sĩ Đức : Dạ. Tế bào ung thư vô trong máu rồi lên trên óc làm thành khối u trong óc.
Ung thư óc ở Việt Nam
Trà Mi : Thưa Bác Sĩ, tỷ lệ bệnh nhân ung thư óc ở Việt Nam cao không Bác Sĩ
Bác sĩ Đức : Cũng có cao nhưng mà lúc trước thiếu phương tiện chẩn đoán cho nên nhiều khi điều trị không có biết rõ nguyên nhân. Về sau này Việt Nam mình có những máy gọi là chụp CT cắt lớp não, cũng như là chụp về cộng hưởng từ thì từ ngày có những máy đó thì sự phát hiện ung thư não nhiều hơn. Vào Năm 1993 ở TP.HCM bắt đầu có những máy đó.
Trà Mi : Những bệnh nhân ung thư óc ở Việt Nam chủ yêú là những đối tượng trong những ngành nghề nào hay mắc bệnh này nhứt?
Bác sĩ Đức : Cái đó nó không phân biệt về ngành nghề cô ơi, nhưng mà nó có nói là nam giới bị nhiều gấp đôi nữ giới.
Trà Mi : Chúng tôi có nghe nói về một cuộc nghiên cứu ở Pháp. Các nhà nghiên cứu ghi nhận rằng những người làm nghề trồng trọt thường tiếp cận với thuốc diệt sâu bọ thì có nguy có cao mắc bệnh ung thư óc.
Bác sĩ Đức : Theo tôi đọc các tài liệu thì cái đó là nó có những chất arsenic ảnh hướng đến phổi rồi từ ung thư phổi mấy tế bào ung thư di căn lên óc gây ra ung thư óc. Tôi nghĩ không phải là trực tiếp gây tại nhu mô óc đâu.
Trà Mi : Nhưng mà cái ghi nhận này thì theo Bác Sĩ là cũng tương đối đúng, hợp lý đối với trường hợp ở Việt Nam hay chăng khi mà những nhà nông ở Việt Nam thường xuyên tiếp cận với thuốc trừ sâu qua tay hay chân, hoặc là nhiều khi hít trực tiếp các loại thuốc diệt sâu bọ.
Bác sĩ Đức : Đúng rồi. Như cô nói thì mấy chất độc đó là nó có ảnh hưởng vào mấy tế bào làm tế bào trở thành ung thư đó, phát triển không bình thường. Nhưng mà tôi nói cô hồi nãy là chứng minh rất là khó, chứng minh một cách khoa học là chất đó gây ra ung thư óc, ung thư phổi hay là gì đó thì rất khó chứng minh.
<i>Phòng ngừa theo tôi thì sống trong môi trường tốt, đừng bị những chất độc này kia nhiều. Thí dụ như bây giờ trong đời sống hàng ngày tránh bớt hút thuốc lá, vì hút thuốc lá là một yếu tố gây ung thư phổi rồi từ phối nó lan qua óc.</i>
Ung thư có thể chữa dút điểm hay không
Trà Mi : Dạ. Cũng xin được hỏi thăm Bác Sĩ về phương pháp điều trị đối với bệnh ung thư óc. Bệnh này ở Việt Nam hiện nay chữa trị ra sao, có khả năng gọi là cứu chữa hoặc là chữa dút điểm hay không, thưa Bác Sĩ?
Bác sĩ Đức : Dạ. Cái vấn đề điều trị thì bây giờ ở Việt Nam phát triển khá nhiều. Cái thứ nhứt là nếu có khối ung thư thì mình lấy cái khối ấy ra bằng cách mổ, dùng phẫu thuật láy cái khối đó ra. Nếu khối đó nằm sâu quá thì mình có thể định vị rồi lấy kim châm vào khối u để lấy tế bào ra để xem ung thư loại gì, sau đó mình điều trị tiếp nữa. Một là phẫu thuật lấy khối u , hoặc là mình dùng những máy móc để sinh thiết khối u, sau đó mình kết hợp những điều trị khác nữa.
Những điều trị khác đó thì thường thường là xạ trị tức là dùng tia xạ để khống chế tế bào, không cho nó phát triển nữa. Còn một phương pháp khác nữa là dùng hoá trị liệu, tức là dùng những chất hoá học. Đối với ung thư não, hoá trị liệu thì kết quả không được tốt lắm, không bằng xạ trị. Bây giờ người ta có khuynh hướng tìm kiếm rất nhiêu chất mới để khắc phục được ung thư óc, những mà nói chung cũng chưa có kết quả đựơc tốt. Bây giờ tương đối Việt Nam mình mở cửa ra rồi thành ra nhiều thứ thuốc cũng như phương tiện điều trị, máy móc làm xạ trị này kia nên bây giờ mình tương đối khá rồi.
Nhưng mà phải nói rằng là số bệnh nhân quá đông cho nên những cơ sở điều trị về ung thư óc và này kia thì rất là quá tải, còn người dân thì chưa có đóng bảo hiểm, chưa có tiền bảo hiểm để khi bệnh vô bệnh viện bảo hiểm nó lo.
Trà Mi : Bệnh ung thư óc sau khi được chữa trị rồi thì có khả năng tái phát hoặc là những di chứng về sau hay không, thưa Bác Sĩ?
Bác sĩ Đức : Khi mà ung thư óc rồi thì mình điều trị tuỳ theo loại ung thư. Có nhiều loại ung thư độc quá thì điều trị trung bình người bệnh sống được 9 tháng sau khi mình mổ khối u vậy thôi. Nhiều loại khác thì có thể sống được 2 năm, cao lắm là được 4-5 năm. Cũng tuỳ theo loại cô ạ.
Trà Mi : Dạ. Nói vậy có nghĩa là ung thư óc thì không có khả năng sống còn lâu dài.
Bác sĩ Đức : Dạ. Ít có khi sống còn lâu dài bình thường. Mình kéo dài cuộc sống vậy thôi. Tuỳ theo cái giai đoạn mình phát hiện khối u đó lúc nào. Nếu đến bác sĩ sớm, phát hiện sớm thì nó đỡ cho bệnh nhân lắm.
Phòng ngừa
Trà Mi : Trước khi kết thúc chương trình thì cũng xin lời khuyên từ giới chuyên môn là có những phương cách nào có thể tự bảo vệ mình phòng ngừa bệnh ung thư óc hay không?
Bác sĩ Đức : Phòng ngừa theo tôi thấy bây giờ mình chỉ có một cái là có triệu chứng gì thì mình nên đến bác sĩ để người ta khám phá sớm chớ còn phòng ngừa thì nói ngay là hơi khó đấy. Có cái là mình ráng làm sao mà sống trong môi trường tốt, đừng bị những chất độc này kia nhiều. Thí dụ như bây giờ trong đời sống hàng ngày tránh bớt hút thuốc lá, vì hút thuốc lá là một yếu tố gây ung thư phổi rồi từ phối nó lan qua óc. Những cái phòng ngừa là như vậy thôi.
Trà Mi : Dạ. Vậy là đành "trời kêu ai nấy dạ" đối với người bị ung thư, nhứt là ung thư não, phải không thưa Bác Sĩ?
Bác sĩ : Dạ. Dạ. Chỉ có cái là đến bác sĩ sớm, giải quyết sớm thì nó đỡ cho người bệnh và sự sống số có thể được kéo dài hơn là những người đến trễ. Bây giờ người ta bán rất nhiều thuốc để làm bổ những tế bào não, giúp tế bào hoạt động tốt, nhưng mà cái hiệu quả thì không biết làm sao chứng minh đây. Việc đó cũng khó lắm. Cái kết quả của nó không thấy rõ ràng. Thấy nó có tác dụng tâm lý cho người bệnh nhiều hơn là kết quả rõ ràng.
Trà Mi : Dạ. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn Bác Sĩ rất nhiều.