Chắc quý vị từng nghe nói nhiều đến bệnh hen suyễn, nhưng các nguyên nhân gây nên bệnh, triệu chứng, và những vấn đề mà ngừơi bệnh hay gặp phải là gì, cách điều trị ra sao? Bác sĩ Vĩnh Phước hiện đang hành nghề tại Sài Gòn sẽ trình bày cặn kẽ trong chương trình hôm nay.
Bác sĩ
Vĩnh Phước : Hen phế
quản hay là hen suyễn là một hội chứng biểu hiện bằng cái cơn khó thở mà đặc
biệt là kích phát, chiếm ưu thế
ở thì thở ra kèm theo ho và có khạc đờm nhầy và dính.
Hen phế quản hay là hen suyễn là một hội chứng biểu hiện bằng cái cơn khó thở mà đặc biệt là kích phát, chiếm ưu thế ở thì thở ra kèm theo ho và có khạc đờm nhầy và dính.
Bác sĩ Vĩnh Phước
Trà Mi : Các tác nhân gây nên hen suyễn là gì,
thưa Bác Sĩ?
Bác sĩ
Vĩnh Phước : Một số
các tác nhân gây hen suyễn thường người ta có thể chia ra mấy thứ như thế này.
Một là chúng ta nói tới vấn đề là các dị ứng nguyên. Các dị ứng nguyên thì thường
thường có thể là như thế này: phấn hoa, hoa cỏ, nấm, mốc, lông, các loại vẩy của
các con vật, phân và nước tiểu của gia súc mà mình nuôi như chó, mèo, bụi nhà
và một số con mạt, là những tác nhân mà người ta gọi là dị ứng nguyên. Ngoài
ra, thực phẩm, ví dụ trứng, sữa, thịt bò, cá biển, các loại bột mì, sô-cô-la
(chocolate) cũng là những dị ứng nguyên mà có thể gây ra cơn hen.
Thuốc men cũng có
thể gây ra cơn hen được mà điển hình của nó là kháng sinh, chẳng hạn kháng
sinh thuộc nhóm pennicilin chẳng hạn. Các thuốc kháng nguyên không có chứa
corticoid như aspirine..vv… thì cũng có thể gây các loại dị ứng. Các chất có chứa
sulfamide cũng có thể. Nói chung rất là nhiều thứ có thể gây ra.
Ngoài ra, những
cái thông thường chúng ta hay gặp, ví dụ như hít khói bụi, hơi hoá chất hoặc một
cái mùi gì nặng ở ngoài đường cũng có thể gây nên cơn hen.
Một số ngưòi làm
các nghề đặc biệt, ví dụ sơn vec-ni hay là đánh vec-ni cũng có thể bị. Hoặc có
thể sau một trận cười, hay là sau khi uống rượu bia, hay một bữa ăn thịnh soạn
vẫn có thể bị như thường. Rất là nhiều thứ.
Trà Mi : Dạ. Thưa Bác Sĩ, có rất nhiều nguyên
nhân như vậy, nhưng mà có người bị hen suyễn, có người không, có nghĩa rằng là
những người bị là những người bị dị ứng với tác nhân đó.
Bác sĩ
Vĩnh Phước : Đúng rồi.
Đúng rồi.
Trà Mi : Nhưng mà những đối tượng nào dễ bị dị
ứng với những tác nhân đó nhứt?
Bác sĩ
Vĩnh Phước : Rất là
nhiều thứ phụ thuộc vào vấn đề đó, nhưng mà chủ yếu là những người hay tiếp xúc
với những chất đó hoặc là một số trường hợp, một số đối tượng dễ bị, ví dụ như
là phụ nữ mang thai cũng dễ bị nữa.
Trà Mi : Có cái yếu tố về di truyền không nếu như
người mẹ bị thì trẻ em cũng bị khi sinh ra ?
Bác sĩ
Vĩnh Phước : Cái đó
là như vầy, tức là vấn đề trẻ em thì nó lại còn yếu tố mà người ta gọi là yếu tố
"cơ địa", cơ địa trong gia đình chớ không phải là di truyền. Cơ địa,
cái dạng dễ bị dị ứng thì nó sẽ rất là dễ bị hen phế quản.
Trà Mi : Tức là bệnh này không có yếu tố di
truyền, phải không Bác Sĩ?
Bệnh này không có yếu tố di truyền, nhưng mà mang cái cơ địa, tức là ở gia đình có người bị thì nó cũng dễ bị.
Bác sĩ
Vĩnh Phước : Bệnh
này không có yếu tố di truyền, nhưng mà mang cái cơ địa, tức là ở gia đình có
người bị thì nó cũng dễ bị.
Trà Mi : Nói về bệnh hen suyễn thì cũng có nhiều
thể trạng bệnh khác nhau. Nói chung thì giới chuyên môn nhìn bệnh hen suyễn này
phân chia thành mấy loại, phân biệt như thế nào ạ?
Bác sĩ
Vĩnh Phước : Theo
phân chia của giới chuyên môn thì có một vài thể như sau: Thường thường có thể
chia làm 4 loại thể như là (1) hen ngoại lai hay là hen dị ứng, (2) hen nội tạng
hay là hen nhiễm trùng, (3) hen khó thở liên tục, (4) hen ác tính.
Trà Mi : Nếu như Bác Sĩ có thể giúp quý thính giả
phân biệt rõ hen hơn thì rất tốt.
Bác sĩ
Vĩnh Phước : Chẳng hạn
mình hen ngoại lai hay hen dị ứng thì thường thường ở đây là bắt đầu ở thể hen
hay là người trẻ có tiền sử di ứng mà rõ ràng, có những dị nguyên đặc hiệu cho
những người này, và đặc biệt một cái là cái nồng độ glubodin miễn dịch ở
trong máu cao. Thể này thường đáp ứng tốt với trị liệu, giảm mẫn cảm đặc hiệu,
và tiên lượng lâu dài thì tương đối là khả quan. Cái vấn đề tử vong ở đây có vẻ
hiếm hơn so với các thể khác.
Loại thứ hai là
hen nội tạng hay hen nhiễm trùng thì thường thường bắt đầu ở tuổi trung niên,
khoảng 35 đến 40 tuổi, thì thường cơn hen xuất hiện sau một đợt nhiễm trùng hô
hấp và giữa cơn cái khó thở vẫn tồn tại, tức giữa cơn hen không bao giờ mất hẳn
cái khó thở hết và vẫn cứ khó thở nhè nhẹ vậy đó. Đặc biệt cái này thì nó không
có tiền sử dị ứng. Cái đáp ứng của nó với các biện pháp trị liệu thì thường thường
dè dặt bởi vì giữa cơn hen cái khó thở vẫn tồn tại coi như mình cắt cái cơn rất
khó, do đó cái tiên lượng nó sẽ dè dặt. Và cái tử vong, tức cái khả năng chết
chóc là hay xảy đến vì cơn hen này thường thường là liên tục và nó sẽ đẫn đến
cái biến chứng nặng nề, ví dụ như suy tim, ví dụ như giản phế nang, ví dụ như
là bệnh tim phổi mãn tính.
Cái thứ ba mà
mình đề cập đến là cái hen mà khó thở liên tục. Đây là một thể hen nặng sẽ dẫn
đến những tổn thương thực thể, ví dụ như là xơ phổi, giản phế nang, và thường gặp ở
người bị hen lâu năm do có nhiều đợt bội nhiễm cũng như là mình dùng
quá nhiều loại thuốc điều trị nó rồi. Cơn hen này có thể kéo hai ba ngày
liên tục và do đó bệnh nhân rất là mệt mỏi và bệnh nhân thường thường ở
cái thể này là bắt buộc phải ngồi.
Cái thể thứ
tư mà mình đề cập đến là trạng thái hen ác tính. Nghe nói cái
tiêu đề là mình đã thấy đây là một tình trạng rất nặng nề, kéo dai, và thường
thường không đáp ứng lại với cách điều trị thông thường, hay gặp ở bệnh nhân đã
bệnh hen lâu rồi và kèm theo những tình trạng nhiễm trùng hô hấp. Thường thường
bệnh nhân hen thì có cái đặc biệt hay dùng thuốc để điều trị, tự mình dùng, do
đó sẽ dẫn đến tình trạng mà người ta gọi đây là những trường hợp sai lầm do điều
trị, do bệnh nhân lạm dụng thuốc. Khi lạm dụng thuốc, khi mà lên cơn hen có thể
là sử dụng các loại thuốc điều trị hen suyễn rất khó khăn và thường thường bệnh
nhân rất dễ tử vong trong những trường hợp này.
Trà Mi : Như vậy thì cũng xin được tìm hiểu thêm
là những phương pháp điều trị đối với bệnh hen suyễn hiện nay ở Việt Nam như thế
nào? Bệnh này có khả năng chữa dứt hay là chỉ chữa triệu chứng cho đỡ khó
chịu cho bệnh nhân mà thôi, thưa Bác Sĩ?=
Nhiều khi bệnh nhân hay tự mình điều trị do đó nhứt là những trường hợp này phải nhắc nhở bệnh nhân là phải kết hợp tốt với các cơ sở, với các bác sĩ
Bác sĩ
Vĩnh Phước : Bệnh
này có những phương pháp điều trị được chia ra như sau: Đầu tiên luôn luôn phải
nghĩ tới vấn đề dự phòng, ví dụ nếu như bệnh nhân tiếp xúc với dị nguyên gây
nên hen thì đương nhiên dự phòng là không cho tiếp xúc nữa, nghĩa là phải tránh
tiếp xúc với những dị nguyên đó. Nghĩa là tránh tiếp xúc với những chất có thể
gây nên hen. Thứ hai là phải phát hiện kịp thời và theo dõi sát tình trạng của
bệnh để thấy mà hơi chớm là mình phải điều trị liền.
Nhiều khi bệnh
nhân hay tự mình điều trị do đó nhứt là những trường hợp này phải nhắc nhở bệnh
nhân là phải kết hợp tốt với các cơ sở, với các bác sĩ mà mình đã điều
trị chớ không nên tự mình mà điều trị thì sau này sẽ dẫn đến những
cái sai lầm và sẽ rất là khó điều trị khi mà nó lên những cơn
hen đúng của nó.
Cái thứ hai
là điều trị cơn hen thì thường thường đây là đã điều trị các cơn hen,
nghĩa là đã vào cái tuyến cơ sở như là bệnh viện chăng hạn, thì lúc đó phải
dùng những thuốc đặc hiệu. Những thuốc đặc hiệu thường thường có thể là
nhóm cường giao cảm. Và đặc biệt hen phế quản luôn luôn phải nghĩ tới cách điều
trị, đó là liệu pháp corticoid.
Mình nói tới điều
trị dự phòng rồi, điều trị cắt cơn hen, và cái thứ ba là mình phải tăng cường
làm cho thích nghi với cái dị ứng nguyên bằng cách tiêm dần dần lên, người ta gọi
là giải mẫn cảm đặc hiệu.
Trà Mi : Có nghĩa là tăng khả năng đề kháng
của bệnh nhân, giúp cho bệnh nhân ...
Bác sĩ
Vĩnh Phước : Tức là,
nói nôm na cho dễ hiểu là quen với cái chất gây dị ứng bằng cách mình dùng cái
liều thấp thấp từ từ, mà phải tìm ra đúng được cái chất mà làm cho mình bị bệnh.
Và lúc đó người ta mới giải được cái đó.
Trà Mi : Nghĩa là tiêm vào người bệnh nhân cái chất
kháng nguyên đó, phải không Bác Sĩ?
Bác sĩ
Vĩnh Phước : Vâng,
theo cái liều tăng dần dần, người ta gọi là giải mẫn cảm đặc hiệu. Ngoài ra,
bây giờ có một số tương đối các loại thuốc mới, ví dụ như lúc nãy tôi đã nói là
liệu pháp corticoid thì tôi xin bổ sung thêm một chút xíu, là bây giờ hiện tại
có những chất mà người ta gọi là corticoid tại chỗ, tức là người ta có thể
chích vào họng bệnh nhân một liều nào đó nhứt định hàng ngày, thì cái đó được sử
dụng với một điều kiện là chúng ta phải được khám bởi thầy thuốc và phải đựoc
thấy thuốc theo dõi và chỉ định dùng như thế nào, cách dùng như thế nào. Đó gọi
là liệu pháp corticoid tại chỗ.
Trà Mi : Thưa Bác Sĩ, nói như vậy có nghĩa là bệnh
này chỉ chữa cao nhứt là cắt cơn hen mà thôi chứ còn không có hy vọng là chữa dứt
khỏi hẳn hay sao ạ?
Bác sĩ
Vĩnh Phước : Khi mà
gặp những tác nhân gây bệnh, tức là gây dị ứng, thì đương nhiên mình bị dị ứng.
Cái cách hay nhứt là né tránh, không để gặp dị ứng. Đúng ra cái chât mà gây nên
nó thì một chừng mực nào đó mình có thể nghĩ gần gần chứ mình không thể xoá sổ
được nó, nhưng mà mình phải tìm đúng được chất đó. Mà giải mẫn cảm đặc hiệu được
thì mới là hết. Còn thường thường đa phần nói tới dị ứng thì thường thường nó
kéo dài và dĩ nhiên người ta có thể không phải chỉ có một loại dị ứng nguyên
gây ra hen mà có thể có nhiều tác nhân dị ứng khác nhau nữa. Do vậy nhiều khi
chưa chắc đã tìm ra đựoc cái dị ứng nguyên mà gây nên cái hen đó.
Trà Mi : Bệnh nhân hen suyễn tự theo dõi và chăm
sóc bệnh trạng như thế nào? Các lưu ý đặc biệt giúp kiểm soát cơn hen là gì? Và
những điều cần ghi nhớ giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ mắc căn bệnh phiền toái
này, sẽ được gửi đến quý vị trong buổi tái ngộ với Bác sĩ Vĩnh Phước vào sáng
Thứ Năm tuần tới. Mời qúy vị đón nghe.
Chương trình
"Sức Khoẻ và Đời Sống" kỳ này xin dừng lại tại đây. Hẹn tái ngộ cùng
quý vị và các bạn vào giờ này, sáng Thứ Năm tuần sau. Trà Mi thân ái kính chào.
