“Đành phải buông xuôi”không đủ ngân sách
Các chương trình điều trị mở rộng trong nước tới nay chỉ đủ sức miễn phí cho các bệnh nhân lao thông thường. Bác sĩ Nguyễn Huy Dũng, Giám đốc Trung tâm Lao và Bệnh phổi Phạm Ngọc Thạch cho chúng tôi biết:
“Việt Nam đủ sức để làm giảm tác động phát triển của dịch lao. Tất cả người dân đều được tiếp cận, được lãnh thuốc và được điều trị miễn phí tại chỗ.”
Hiện tại thì lao kháng thuốc đó cũng chưa có cách nào giúp được hết. Giỏi lắm thì có sự hỗ trợ của Hội Chữ Thập Đỏ, những nhà từ thiện hỗ trợ, chứ nhà nước thì không thể nào bao gồm hết được
BS.Oanh, BV. Phạm Ngọc Thạch
Tuy nhiên, lúc bệnh nhân đến giai đoạn kháng thuốc thì đành phải buông xuôi vì chi phí quá tốn kém, điều trị lại lâu dài, khiến người bệnh và cả ngân sách nhà nước kham không nổi, như phát biểu của bác sĩ Oanh, chuyên khoa lao-phổi của bệnh viện Phạm Ngọc Thạch:
"Hiện tại thì lao kháng thuốc đó cũng chưa có cách nào giúp được hết. Giỏi lắm thì có sự hỗ trợ của Hội Chữ Thập Đỏ, những nhà từ thiện hỗ trợ, chứ nhà nước thì không thể nào bao gồm hết được."
Với những trở ngại như thế, Việt Nam hiện xếp thứ 12 trong 22 nước có tỷ lệ bị lao cao nhất thế giới và trong danh sách 27 quốc gia có nhiều bệnh nhân lao kháng thuốc trên toàn cầu cũng có tên Việt Nam, với số tử vong mỗi ngày vì lao là 55 người.
Việt Nam hiện xếp thứ 12 trong 22 nước có tỷ lệ bị lao cao nhất thế giới và trong danh sách 27 quốc gia có nhiều bệnh nhân lao kháng thuốc trên toàn cầu cũng có tên Việt Nam, với số tử vong mỗi ngày vì lao là 55 người<br/>
Hy vọng sẽ được sự hỗ trợ của WHO
Tổ chức Y tế thế giới có cập nhật những khó khăn trong cuộc chiến chống lao kháng thuốc tại Việt Nam hay chăng? Và thế giới có biện pháp gì giúp Việt Nam đương đầu với thử thách này không?
Chúng tôi đi tìm câu trả lời qua cuộc trao đổi với Tiến sĩ Ernesto Jaramillo, chuyên gia về lao kháng đa thuốc của Tổ chức Y tế Thế giới, trụ sở tại Geneva, Thuỵ Sĩ.
Xin nhường lời cho Tiến sĩ Ernesto Jaramillo:
Tiến sĩ Ernesto Jaramillo: Tình trạng mà cô đang nói đến ở Việt Nam cũng là thực tế đang diễn ra tại nhiều quốc gia khác trên thế giới.
Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, hàng năm có khoảng nửa triệu ca nhiễm lao kháng thuốc mới trên toàn cầu. Đáng tiếc là chưa đến 3% trong số này được chẩn đoán và điều trị. Vì thế, tình trạng lao kháng thuốc tại Việt Nam không phải là trường hợp đặc biệt.
Trong thập niên qua, Tổ chức WHO cùng sự hỗ trợ của các đối tác và các nhà viện trợ phát triển chính sách chống lao kháng thuốc giúp nhiều quốc gia tiến hành quản lý các ca nhiễm lao kháng thuốc mới một cách thích hợp.
Tôi có thể nói với cô rằng Tổ chức Y tế thế giới đã và đang hết sức ủng hộ chương trình chống lao của Việt Nam cùng sự ủng hộ từ các nhà tài trợ và quỹ quốc tế trong 5 năm sắp tới trị giá chừng 10 triệu đô la.
Tiến sĩ Ernesto Jaramillo
Kết quả là nhiều bệnh nhân lao kháng thuốc ở nhiều nước giờ đây đã đựơc chẩn đoán điều trị.
Một yếu tố quan trọng trong công tác này là sự cam kết chính trị từ các quốc gia đang bị lao kháng thuốc hoành hành.
Tuần đầu của tháng tư vừa qua, WHO và chính phủ Trung Quốc phối hợp tổ chức một hội nghị tại Bắc Kinh, quy tụ sự tham dự của Bộ trưởng Y tế từ 27 quốc gia đang chiếm 85% tỷ lệ bệnh nhân lao kháng thuốc trên thế giới, thường được gọi là các nước bị lao kháng thuốc cao nhất toàn cầu.
Trong số này có Việt Nam. Đại diện cao cấp của Bộ y tế Việt Nam đã tham dự hội nghị này và đã cam kết sẽ gia tăng số lựơng bệnh nhân lao kháng thuốc được đăng ký điều trị.
Tôi có thể nói với cô rằng Tổ chức Y tế thế giới đã và đang hết sức ủng hộ chương trình chống lao của Việt Nam cùng sự ủng hộ từ các nhà tài trợ và quỹ quốc tế trong 5 năm sắp tới trị giá chừng 10 triệu đô la.
Chúng tôi hy vọng là đến cuối năm nay Việt Nam sẽ khởi động chương trình điều trị lao kháng thuốc miễn phí cho 100 bệnh nhân thí điểm đầu tiên.
Trong vòng ít nhất là 3 năm, bệnh nhân phải đến phòng khám đều đặn mỗi ngày và phải tuân thủ điều trị nghiêm ngặt với nhiều loại thuốc rất khó uống.
Điều trị lao kháng thuốc rất phức tạp và tốn kém
Chúng ta cần nhớ rằng điều trị lao kháng thuốc là công tác phức tạp không phải chỉ đơn thuần vài liều vaccine cho người bệnh là xong. Mà ngược lại, công tác này đòi hỏi một sự điều trị liên tục.
Trong vòng ít nhất là 3 năm, bệnh nhân phải đến phòng khám đều đặn mỗi ngày và phải tuân thủ điều trị nghiêm ngặt với nhiều loại thuốc rất khó uống.
Trong vòng ít nhất là 3 năm, bệnh nhân phải đến phòng khám đều đặn mỗi ngày và phải tuân thủ điều trị nghiêm ngặt với nhiều loại thuốc rất khó uống.
Thêm vào đó là sự phức tạp trong việc kiểm soát điều trị bệnh nhân, sự phản ứng của người bệnh đối với thuốc. Nhà nước Việt Nam ký thoả thuận với các nước đối tác và sẽ xúc tiến dự án thí điểm trong thời gian tới.
Tóm lại, tình trạng lao kháng thuốc ở Việt Nam không phải là độc nhất vô nhị, và nhiều quốc gia và nhà tài trợ khác đang sẵn sàng ủng hộ dự án chẩn đoán và điều trị miễn phí cho nhiều bệnh nhân lao kháng thuốc tại Việt Nam hơn nữa, từ năm sau đến năm 2015, khi mà mỗi bệnh nhân lao kháng thuốc đều được tiếp cận với chẩn đoán và điều trị miễn phí.
Trà Mi: Trong khi chờ đợi điều này xảy ra, Việt Nam nên làm gì để đối phó với thực trạng hiện tại khi mà hàng ngàn bệnh nhân lao kháng thuốc đang đứng trước nguy cơ tử vong bởi không kham nổi việc điều trị lâu dài và đắt đỏ, thưa tiến sĩ?
Việt Nam có thể làm trong lúc này là tăng cường nỗ lực quản lý nghiêm ngặt việc thực thi chương trình DOT tránh để các trường hợp lao trở thành kháng thuốc, nghĩa là phòng ngừa. <br/>
Tiến sĩ Ernesto Jaramillo: Không phải là chúng ta phải chờ đợi và không thể làm gì cho đến năm 2015 mà đây là diễn tiến của một quá trình tiến tới điều trị miễn phí cho nhiều bệnh nhân lao kháng thuốc hơn nữa tại Việt Nam. Thực trạng lao kháng thuốc không có gì mới mẻ. Nó đã xảy ra hàng nhiều năm nay tại nhiều nơi rồi, mà mãi cho đến gần đây chúng ta mới tìm ra giải pháp vì thiếu thiện chí chính trị từ các quốc gia.
Cho nên điều Việt Nam có thể làm trong lúc này là tăng cường nỗ lực quản lý nghiêm ngặt việc thực thi chương trình DOT tránh để các trường hợp lao trở thành kháng thuốc, nghĩa là phòng ngừa.
Thêm vào đó là điều trị đúng lúc đối với tất cả trường hợp lao kháng thuốc. Cả hai quá trình này phải được tiến hành song song cùng một lúc.
Trà Mi: Ông vừa đề cập đến việc thiếu thiện chí chính trị từ các quốc gia, ông có thể giải thích cặn kẽ hơn về điều này?
Tiến sĩ Ernesto Jaramillo: Trong những năm trước đây, do sự thiếu nhận thức về vấn đề này dẫn đến thiếu thiện chí chính trị từ mọi cấp.Nay chúng ta đang nhìn thấy bước đột phá đáng kể từ hội nghị cấp cao tại Bắc Kinh và các nước cam kết bảo đảm khả năng chẩn đoán và điều trị cho mọi bệnh nhân lao kháng thuốc vào năm 2015.
Việt Nam nằm trong số 27 quốc gia có bệnh nhân lao kháng thuốc cao nhất. Đây là hệ quả của hệ thống y tế thiếu khả năng cung cấp sự điều trị thích ứng cho người dân.
Tiến sĩ Ernesto Jaramillo
Các nhà viện trợ tham gia hội nghị cũng hứa sẽ duy trì nguồn quỹ chống lao. Cho nên, việc tận dụng cơ hội là hoàn toàn tuỳ thuộc vào các quốc gia.
Trà Mi: Bên cạnh sự thiếu thiện chí chính trị cũng như thiếu nhận thức, theo ông, có những nguyên do nào khác khíên Việt Nam bị xếp vào hàng các quốc gia có bệnh nhân lao cao trên thế giới?
Tiến sĩ Ernesto Jaramillo:Việt Nam nằm trong số 27 quốc gia có bệnh nhân lao kháng thuốc cao nhất. Đây là hệ quả của hệ thống y tế thiếu khả năng cung cấp sự điều trị thích ứng cho người dân.
Đây là vấn đề phức tạp bao hàm nhiều yếu tố mà nhìn chung tình hình tại nhiều quốc gia chúng tôi thấy rằng chủ yếu là do thiếu sự đầu tư cần thiết và hữu hiệu.
Việt Nam đã thành công trong công tác chống lao cơ bản
Trà Mi: Có gương điển hình từ quốc gia chống lao kháng thuốc thành công nào mà theo ông Việt Nam nên học hỏi không?
Tiến sĩ Ernesto Jaramillo: Vâng, có chứ, có nhiều ví dụ từ nhiều quốc gia tại mỗi khu vực. Thế nhưng, Việt Nam đã là một ví dụ thành công điển hình trong công tác chống lao cơ bản theo chương trình DOT.
Thế nhưng, Việt Nam đã là một ví dụ thành công điển hình trong công tác chống lao cơ bản theo chương trình DOT.
Tiến sĩ Ernesto Jaramillo
Vì vậy, chúng ta không thể nói là Việt Nam chống lao không hiệu quả mà thật ra là ngược lại.Thế nhưng trong quá trình chiến đấu với lao thì vấp phải lao kháng thuốc là một vấn đề lớn, đòi hỏi sự lưu tâm và chữa trị đặc biệt mà việc khống chế thật sự vô cùng phức tạp và khó khăn.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều cơ hội để Việt Nam nỗ lực hơn nữa. Nhiều nơi trên thế giới có những quốc gia đã đạt đựơc nhiều thành tựu và hiệu quả đáng kể trong công tác chống lao kháng thuốc ví dụ như những nước thuộc Liên bang Xô Viết cũ như Latvia, Estonia chẳng hạn.
Trong cuối những năm 90, họ gặp nhiều khó khăn trong công tác này, nhưng giờ đây đã biểu hiện những tiến bộ đáng kể nhờ vào các chiến lược sáng suốt.
Các nước áp dụng biện pháp khống chế lâu dài và chất lựơng cao đối với lao cho thấy tỷ lệ lao kháng thuốc rất thấp. Trường hợp của Việt Nam, với sự cam kết và thiện chí chính trị từ chính phủ, giờ đây Việt Nam có thể tận dụng các cơ hội từ những sự giúp đỡ của quốc tế để chữa trị cho nhiều bệnh nhân lao kháng thuốc hơn nữa trong tương lai.
Trà Mi: Xin chân thành cảm ơn tiến sĩ Tiến sĩ Ernesto Jaramillo đã dành thời gian cho buổi phỏng vấn này.
Vừa rồi là Tiến sĩ Ernesto Jaramillo, chuyên gia về lao kháng đa thuốc của Tổ chức Y tế Thế giới từ Geneva, trao đổi với chuyên mục Sức khoẻ và Đời sống về tình hình lao kháng thuốc tại Việt Nam và những sự hỗ trợ từ quốc tế.
Chương trình Sức khoẻ và Đời sống tuần này xin dừng lại tại đây. Hẹn gặp lại quý vị và các bạn trong một đề tài mới sáng thứ năm tuần sau.