Nghĩa Trang Công Giáo Xuân Thiều không còn nữa
Sau 1975, nhiều giáo dân có mộ của thân nhân chôn trong Nghĩa Trang Công Giáo Xuân Thiều lớp về quê, lớp vào Nam , lớp đi kinh tế mới, lớp bị tập trung cải tạo, lớp vượt biển ra nước ngoài. Một số còn lại họp nhau thành giáo xứ Hoà Khánh và tồn tại đến ngày nay.
Dưới mắt những người ở lại hay đi xa , bây giờ Nghĩa Trang Công Giáo Xuân Thiều không còn nữa, người trở về viếng mộ không thể tìm thấy mộ phần của cha, em, con hay cháu mình nữa vì nhà cửa đã mọc lên trên khu đất trước kia là nơi an nghĩ ngàn đời của thân nhân họ. <br/>
Dưới mắt những người ở lại hay đi xa , bây giờ Nghĩa Trang Công Giáo Xuân Thiều không còn nữa, người trở về viếng mộ không thể tìm thấy mộ phần của cha, em, con hay cháu mình nữa vì nhà cửa đã mọc lên trên khu đất trước kia là nơi an nghĩ ngàn đời của thân nhân họ.
Chuyện từ một nghĩa trang mà mãi sau bị giải toả để biến thành khu đất của người sống cũng là thường tình bể dâu trước nay, nhất là sau năm 1975. Có điều vấn đề giải toả hay không giải toả Nghĩa Trang Công Giáo Xuân Thiều nghe ra khá nhiều khúc mắc trong cách giải thích của từng người. Mời quí vị theo dõi để cùng tìm hiểu nguyên nhân.
Trường học và nhà dân
Người đầu tiên, ông Hưởng, có mộ cha và em chôn trong Nghĩa Trang Công Giáo Xuân Thiều, cho biết:
Sau 75, lúc đó thì tôi đi học ở Saigon, khi về khoảng những năm 80 thì người ta đã phá hết người ta di dồn những hài cốt lại. Một phần của nghĩa trang thì làm cái trường Trung Học Phổ Thông Nguyễn Trải ngay chỗ đó. Một thì không biết người ta dồn đi đâu tại vì lúc đó tôi ở Saigon. Sau này tôi mới biết cái ông nguyên là hiệu phó của trường Nguyện Trải đó thì trong một dịp khai giảng ngày 5 tháng Chín 2007 có cho biết là trên năm trăm hài cốt bị di dồn đi, một số còn lại nhưng mà vì đất cát không biết là còn dưới đó hay không.
Từ năm 80 thì phía đường Nguyễn Lương Bằng tức là quốc lộ Một là người ta chiếm hết , đi vào trong nghĩa trang thì không được phải đi nhờ vào nhà của người ta .Mộ thì bây giờ vẫn còn một số ở trong vườn nhà của người ta. Nhà nước đã cấp giấy quyền sử dụng đất trên những vùng một trước chôn ở đó
Ô. Hưởng
Từ năm 80 thì phía đường Nguyễn Lương Bằng tức là quốc lộ Một là người ta chiếm hết , đi vào trong nghĩa trang thì không được phải đi nhờ vào nhà của người ta . Mộ thì bây giờ vẫn còn một số ở trong vườn nhà của người ta. Nhà nước đã cấp giấy quyền sử dụng đất trên những vùng một trước chôn ở đó. Nghĩa là họ hợp thức hoá cho đất đai nhà cửa ở đó.
Năm 2003 gia đình chúng tôi đi thăm mộ thì thấy ở đây người ta xây nhà xây móng hết. Đi tìm mộ thì thấy dấu vết nhiều cái mộ người ta dồn lại, tìm một hồi thì thấy bia mộ của ba tôi và em tôi . Còn chung quanh đó khoảng bốn mươi cái mộ cái thì đặt cái thánh giá lên, cái thì đặt một miếng bia bể lên, cái thì đặt một cục bê tông cục gạch để làm dấu. Tôi thấy vô lý quá thì tôi làm đơn khiếu kiện từ cấp quận tời tỉnh tới thành phố rồi tới trung ương , liên tục năm năm nay nhưng mà họ chỉ lên chỉ xuống họ không giải quyết. Cuối cùng là có giấy gởi ý kiến của ông chủ tịch uỷ ban nhân dân thành phố Đà Nẵng năm 2006, là cái ông bây giờ lên làm bộ trưởng đó, chỉ thị uỷ ban nhân dân quận Liên Chiểu giải quyết gấp nhưng mà tôi không có được giải quyết gì hết.
Tôi thấy vô lý quá thì tôi làm đơn khiếu kiện từ cấp quận tời tỉnh tới thành phố rồi tới trung ương , liên tục năm năm nay nhưng mà họ chỉ lên chỉ xuống họ không giải quyết.
Ô. Hưởmg
Người thứ hai là ông Châu, có mộ của người con chôn trong Nghĩa Trang Công Giáo Xuân Thiều:
Bây giờ tôi đi tìm cả hai năm ni rồi mà mộ con tui nó đi đâu á, gia đình tui tìm không ra , họ làm cái nhà mộ lên trên nớ rồi. Cái nớ là tự ở địa phương cho làm thôi, lấy tiền của họ rồi cho làm thôi, không có giấy tờ gì hết. Tôi cũng ở trong địa phương đó nhưng mà ở một vùng khác. Khi có lịnh giải toả thì tôi có làm đơn đưa vô quận xin tiền bồi thường để mà giải toả đem cái mộ con tui về tập trung lại đó thì quận họ trả lời là khu giải toả nhưng mà chưa giải toả thành họ không bồi thường. Trước đây tôi xây mộ đàng hoàng có bia có tên tuổi tên thánh đàng hoàng, giờ đi tìm cùng không ra. Nếu tìm ra xác cũng được để đi thử DNA mà tìm cũng không ra xác, tìm tấm bia cũng không ra luôn.
Bây giờ tôi đi tìm cả hai năm ni rồi mà mộ con tui nó đi đâu á, gia đình tui tìm không ra , họ làm cái nhà mộ lên trên nớ rồi. Cái nớ là tự ở địa phương cho làm thôi, lấy tiền của họ rồi cho làm thôi, không có giấy tờ gì hết.
Ô. Châu
Có lệnh giải tỏa nhưng chưa chính thức?
Theo như lời ông Châu thì ra là đã có lịnh giải toả Nghĩa Trang Công Giáo Xuân Thiếu nhưng chưa chính thức tiến hành giải toả thì nhiều ngôi mộ đã bị di dồn và mất dấu, thay vào đó là những ngôi nhà được xây lên.
Ai là người cho phép dân cào bằng để xây nhà trên những ngôi mộ bị lấn chiếm trong Nghĩa Trang Công Giáo Xuân Thiều? Những người dân xây nhà ấy từ phương nào đến? Anh Quang, thợ xây cất ở tỉnh Quảng Nam, cho biết đầu tháng Tư 2007 anh được thuê để xây một ngôi mộ tập thể gồm khoảng tám bộ hài cốt, trong đó có hai bộ hài cốt của thân phụ và em ông Hưởng, người đầu tiên lên tiếng trong chương trình hôm nay:
Nghe nói là dân đó ngoài Bắc đi vô, nói tiếng Bắc không , họ phá nghĩa địa để xây nhà mà nghe nói là nhà trái phép gì đó. .. Nhưng mà họ dồn hết hài cốt để xây dựng nhà, có khi dồn bốn năm hài cốt vô một chỗ. Chỗ mô cũng có nhà hết trơn á.
<i>Nghe nói ông chủ tịch thành phố nớ là bị cách chức rồi. Đất của nghĩa địa mà ổng cho làm nhà răng á, cho giấy tờ răng á. Họ kiện lên tỉnh nên ổng bị cách chức.</i>
<i>Ô. Châu<br/> </i>
Có một hai cái nhà làm lở dỡ là bị luật pháp họ cản họ không cho làm vì nghĩa địa đó là nghĩa địa của công giáo nhưng mà làm nhà trái phép nhà nước gọi là bất hợp pháp . Nghe nói ông chủ tịch thành phố nớ là bị cách chức rồi. Đất của nghĩa địa mà ổng cho làm nhà răng á, cho giấy tờ răng á. Họ kiện lên tỉnh nên ổng bị cách chức. Hồi nớ là đình đâu có cho xây nhà nữa. Đã xây nhà rồi thì người ta mới biết mà.
Người được coi là nhân chứng thứ hai, anh Đức, đã cùng anh Quang xây ngôi mộ tập thể tám bộ hài cốt, sau đó có chụp hình ảnh, kể lại:
Lúc tôi lên hiện trường thì đúng như vậy, tức là tất cả hài cốt đại khái có người thân hoặc không có người thân là dồn vô một cái đoạn đường khoảng sáu mét. Người ta dồn hết vô đó. Nhưng mà có những cái bia mộ bể nát rồi và những cái mộ không bia cũng bị dồn vô đó thì không hiểu là dưới nớ có hài cốt hay không. Nhưng mà những tấm bia bị đập thì người ta dồn vô một cái đoạn đường nhìn giống như đã phân lô sẵn rồi, có những cái nhà dọc đó mà nguyên trước đây là nghĩa địa chứ không có nhà. Chắc chắn những người làm vậy thường là buôn bán đất hoặc những người mà đâu ngoài kia vô. Có thể là ngoài Bắc, theo Đức nghĩ là như vậy, chứ đúng dân địa phương thì không bao giờ dám làm điều đó.
Đất nghĩa địa đã được bán lại cho dân?
Thanh Trúc liên lạc được với gia đình ông Hai, có bố tập kết ra Bắc ngày trước. Sau 75 ông Hai dẫn vợ con vào Qủang Nam, mua một mãnh đất trên Nghĩa Trang Công Giáo Xuân Thiều để xây nhà. Bà vợ ông Hai nói với Thanh Trúc:
Đất tôi mua lại mà, cái đó phải hỏi ông xã chứ tôi mua lại của họ chứ đâu có phải chiếm đất chiếm đai gì , họ làm lại đất họ bán cho tôi chứ tôi không biết. Khu này toàn mua lại thôi, người ta ở nhiều chứ có phải một mình mình ở đâu mà sợ. Đất đây là tôi mua lại của họ. Tôi không đào mộ của ai.
Bà vợ ông Hai
Đất tôi mua lại mà, cái đó phải hỏi ông xã chứ tôi mua lại của họ chứ đâu có phải chiếm đất chiếm đai gì , họ làm lại đất họ bán cho tôi chứ tôi không biết. Khu này toàn mua lại thôi, người ta ở nhiều chứ có phải một mình mình ở đâu mà sợ. Đất đây là tôi mua lại của họ. Tôi không đào mộ của ai. Họ dồn mộ lại rồi họ bán đất thì tôi mua chứ đâu biết được. Giờ nghĩa địa họ ở đầy ra…
Đến đây quí vị đã rõ phần nào về hoàn cảnh Nghĩa Trang Công Giáo Xuân Thiều và số phận những ngôi mộ trong nghĩa trang từng được lệnh giải toả nhưng chưa chính thức tiền hành di dời thì đã xảy ra chuyện bán đất và cho xây nhà trái phép.
Để hiểu rõ ngọn nguồn hơn, Thanh Trúc hỏi chuyện ông Thọ , cựu hiệu phó Trung Học Phổ Thông Nguyễn Trãi tọa lạc trên một phần đất nghĩa trang . Về vấn đề hơn năm trăm bộ hài cốt bị di dồn , rồi thì mỗi cuối năm ban giám hiệu cũng như tập thể giáo viên cùng nhân viên trong trường thường lập đàn cúng vái các vong linh trong nghĩa trang, ông cựu giáo viên Nguyễn Hoàng thọ giải thích:
Mộ người công giáo là ở phía sau lưng trường không bị di dời đâu. Một số mộ bị gió cuốn cát đi hết rồi, rồi qua những biến động địa chất thì nó có thể mất hết dấu tích. Cái trường Nguyễn Trãi xây trên một vùng đất rất ít mộ. Chỉ có một góc phia bên kia trường là có năm trăm ngôi mộ thì người thân của họ ở Đà Nẵng trong một tộc họ đã lên xin di dời vì nó ở ngay cái sân trường.
<i>Mộ người công giáo là ở phía sau lưng trường không bị di dời đâu. Một số mộ bị gió cuốn cát đi hết rồi, rồi qua những biến động địa chất thì nó có thể mất hết dấu tích. Cái trường Nguyễn Trãi xây trên một vùng đất rất ít mộ</i>
<i>Cựu giaó viên<br/> </i>
Vì cái công trình làm như thế thế thì họ phải di dời. Phia sau trường còn rất nhiều mộ và nhà trường cũng không giải toản những ngôi mộ đó, bởi vì dân bây giờ họ tới họ ở thì mình cũng không hiểu rằng là ai cho hay họ tự làm. Nhà trường hàng năm cuối năm là làm cái lễ cúng những người đã mất chứ không phải vì lý do nào khác hết.
Nhưng mà theo các viên chức địa phương thì chừng như không có chuyện gì xảy ra cho Nghĩa Trang Công Giáo Xuân Thiều. Từ văn phòng uỷ ban nhân dân phường Hoà Hiệp Nam, còn gọi là phường Nghĩa Địa, ông Tuấn, không trả lời thẳng vào câu hỏi mà chỉ khẳng định:
Cái tình trạng nớ chẳng qua là lời đồn chứ thức tế không có chuyện đó xảy ra. Khu đó được nhà nước giải toả có lợi ích cho quốc gia thì được di dời có nơi có chỗ. Bây giờ thì tình hình nó cũng tam sao thất bổn đó chị nà, chứ không có một cái nhà nước nào làm cái chuyện không hợp lòng dân hết.
Ông Dương Thành Thị, chủ tịch uỷ ban nhân dân quận Liên Chiểu:
<i>Cái tình trạng nớ chẳng qua là lời đồn chứ thức tế không có chuyện đó xảy ra. Khu đó được nhà nước giải toả có lợi ích cho quốc gia thì được di dời có nơi có chỗ. Bây giờ thì tình hình nó cũng tam sao thất bổn đó chị nà, chứ không có một cái nhà nước nào làm cái chuyện không hợp lòng dân hết.</i>
Ông Dương Thành Thị, CT.UBND quận Liên Chiểu
Mọi thứ là ở đây chính quyền đang quản lý, có một số việc thì hiện nay người dân ở đây cũng đang có ý kiến và địa phương cũngđó đang tập trung xử lý. Cái đó hiện nay đang nằm trong các dự án của địa phương mình. Không có vấn đề gì hết. Trước chiến tranh và bây giờ thì rất nhiều khu nghĩa địa , muốn dời là đều phải có chủ trương của nhà nước hợac thân nhân trực tiếp làm đơn chứ còn không có cái tự tiện người này đi dời mộ của người kia được.
Câu chuyện về những ngôi mộ trong Nghĩa Trang Công Giáo Xuân Thiều bị cào bằng, bị di dồn vào mội nơi để lấy đất cho người nơi khác đến xây nhà , tạm ngưng ở đây vào khi câu trả lời chính xác chưa thể tìm thấy.
Với thời khắc Thanh Minh Trong Tiết Tháng Ba đang về, với truyền thống “sống về mồ mã không sống về cả bát cơm” , những ngôi mộ mất dấu tại Nghĩa Trang Công Giáo Xuân Thiều để lại không ít ngậm ngùi.
Mục Đời Sống Người Việt Khắp Nơi tạm ngưng ở đây. Xin hẹn quí vị tối thứ Năm tuần tới.