Linh mục Nguyễn Văn Hùng, giám đốc tổ chức bất vụ lợi có tên Văn Phòng Trợ Giúp Pháp Lý Cho Công Nhân Việt Tại Đài Loan, cho biết dù kinh tế xuống dốc và gặp nhiều khó khăn, người ở trong nứơc vẫn tiếp tục được công ty môi giới Việt Nam và Đài Loan đưa sang đây làm việc.
Chi phí đóng cho công ty môi giới trứơc khi đi là từ 7.000 cho đến gần 9.000 đôla:
“Qua đến Đài Loan rồi, nhất là trong thời gian gần đây, thì chỉ trong vòng hai tháng hoặc ba tháng những công ty mà họ đi làm khai phá sản, công nhân hoặc bị công ty môi giới cho về nước hoặc làm thủ tục đổi chủ.
Nhưng với sự suy sụp kinh tế của Đài Loan thì không có chủ nhận, do đó sau hai tháng thì những người này sẽ bị trả về nứơc, mà khi bị trả về nứơc thì họ sẽ mất trắng. Có những người công ty môi giới còn thương tình họ giúp trả lại một nửa hoặc một phần ba tiền môi giới.
Vẫn theo Linh mục Nguyễn Văn Hùng, điều ông muốn nói ở đây là công nhân Việt Nam không biết được thông tin thực tế ở Đài Loan: "Vì vậy nên tìm hiểu cho kỹ lưỡng và tốt nhất là không nên qua Đài Loan lúc này."
Qua đến Đài Loan rồi, nhất là trong thời gian gần đây, thì chỉ trong vòng hai tháng hoặc ba tháng những công ty mà họ đi làm khai phá sản, công nhân hoặc bị công ty môi giới cho về nước . Mà khi bị trả về nứơc thì họ sẽ mất trắng.
LM Nguyễn Văn Hùng
Nhiều khó khăn trước mắt
Một số công nhân Việt Nam từ các công ty khai phá sản và đóng cửa đã tìm đến văn phòng của linh mục Nguyễn Văn Hùng để nhờ ông giúp làm thủ tục đổi chủ. Thế nhưng cái khó trứơc mắt là:
“Cứ mỗi thứ Năm chúng tôi đưa công nhân ra đó thì chừng 6 cho đến 70 công nhân Việt Nam đổi chủ, trong lúc chỉ có 3 hoặc 4 chủ và mỗi chủ nhận một người thôi. Cho nên số công nhân Việt Nam chờ đổi chủ rất là đông.
Một điều tôi cũng xin trình bày ở đây luôn là có một số anh chị em công nhân Việt Nam bị môi giới Việt Nam và môi giới Đài Loan dấu thông tin, nói là qua bên này làm một ngày từ bốn đến sáu tiếng làm thêm mà làm trong nhà máy.
Nhưng mà khi qua bên này thì lại đưa họ đi làm những những công việc không đúng như ghi trong hợp đồng. Như vậy tiền lương của họ thay vì nhận được như hứa hẹn của công ty môi giới thì họ chỉ nhận khoảng chừng hơn một trăm mỹ kim.
Hồi tối hôm qua tôi nhận được nhiều cú điện thoại của những anh chị em đi qua công ty môi giới Vinamoto từ Lạng Sơn. Họ trả 140 triệu tiền Việt, khoảng chứng 8.500 cho đến 9.000 mỹ kim, qua bên đây đưa vào những công ty làm không đúng trong hợp đồng. Họ chỉ nhận được một tháng lương 4.000 tiền Đài Loan, tương đương hơn 100 mỹ kim.”
Không việc làm, không chủ nhân
Đó là tình trạng hiện tại của những công nhân Việt sang Đài Loan năm bảy tháng trở lại đây. Từ văn phòng của linh mục Nguyễn Văn Hùng ở Đào Viên, cách Đài Bắc 100 kilômét, anh Nguyễn Văn Hoài, quê ở Hà Tĩnh, qua Đài Loan tháng Ba 2008, kể cho biết chi phí môi giới là 7.200, tiền học với tiền ăn tính riêng, tổng cộng tiền đóng cho công ty môi giới Than Quảng Ninh là 7.800, phải vay ngân hàng đến 90%:
“Sang đây thì môi giới bảo là được làm công xưởng, mà sang đây là ông chủ bắt nhà em đi làm công trường mà làm chỗ không hợp pháp ấy. Cái chỗ ấy là đất không được qui hoạch công an không cho làm mà ông chủ vẫn bắt bọn em làm nên thường phải làm trốn.
Em làm được năm tháng giờ hiện tại em đang ở văn phòng cha Hùng nhờ sự giúp đỡ để đổi chủ, vì là công ty bắt bọn em đi làm chỗ không hợp pháp nếu bị công an bắt thì họ cho về nứơc.”
Từ tháng Tám đến giờ anh Hoài không có việc làm, không có chủ nào nhận.
Họ nói năm nay họ không có việc làm họ cho em đổi chủ. Em sang được ba tháng thì đổi chủ, đổi chủ được gần hết thì môi giới bảo cho em về nước.
Chị Phí Thị Nhung, quê Bắc Giang
Người thứ hai, chị Phí Thị Nhung, quê ở Bắc Giang, sang Đài Loan từ tháng 2-2008, qua trung gian công ty môi giới Vạn Xuân ở địa phương sau đó chuyển lại cho công ty Sông Hồng của Đài Loan:
“Công ty Sông Hồng của người Đài Loan đưa sang bên này chứ em không biết ông chủ là ai. Chính xác đóng cho công ty môi giới Sông Hồng lúc em vào là tám nghìn tám, mà em đưa cho người giới thiệu 7.000, sau đó họ thu tiền học của em hết 500 đô nữa.
Em sang làm công nhân trong công ty ép giấy bóng, được hai tháng thì công ty đấy không có việc làm. Cứ sáng làm thì chiều nghỉ, thậm chí có tháng em chỉ làm mười lăm buổi thôi. Một tháng không tính lương cơ bản mà tính theo lương mình làm.
Họ nói năm nay họ không có việc làm họ cho em đổi chủ. Em sang được ba tháng thì đổi chủ, đổi chủ được gần hết thì môi giới bảo cho em về nước, sau đó em đến nhờ văn phòng cha Hùng gia hạn cho em.”
Cho đến lúc này chị Phí Thị Nhung vẫn chưa kiếm được chủ mới:
“Giờ kiếm chủ khó lắm, có lần bọn em đi mấy chục người ra họ nhận có một người. Em thấy sang đây thì lương không đúng với hợp đồng, khi em nói với nhà chủ thì nhà chủ bảo là không có việc làm thì không có tiền, cả người Đài Loan đi làm cũng thế.
Khi mình gọi môi giới thì môi giới họ không đến, bao giờ nhà chủ gọi thì môi giới mới đến. Em cảm thấy như môi giới phục vụ nhà chủ chứ không phải phục vụ mình. Gọi môi giới bên Việt Nam thì họ còn không nhấc máy.
Em thất ngiệp hơn ba tháng rồi, mà đến 24 tháng 11 này mà không có người nhận và cha không giúp em gia hạn được là em có thể bị về nước.”
Về không thể, ở không xong
Thanh Trúc cũng gặp được một nhóm 5 anh công nhân khác cùng cảnh ngộ như anh Hoài hay chị Nhung. Cả 5 sang Đài Loan hơn 3 tháng, qua trung gian Công Ty Xuất Nhập Khẩu Lao Động Halasuco ở Hà Nội, với hợp đồng ba năm làm việc cho công ty điện từ Fusin.
Anh Nguyễn Hồng Quảng, quê ở Nghệ An, sang Đài Loan tháng Bảy năm nay, cho Thanh Trúc biết:
“Em đi là hết 7.400, trước khi đi thì ký hợp đồng sang đây làm công ty điện từ. Nhưng mà qua đây một hai tháng không có việc thì em làm quét dọn.
Bây giờ công ty trả cho em về nứơc thì bảo đền bù cho em là 5.000. Nhưng mà em không chấp nhận bởi vì 5.000 đó về Việt Nam mới trả. Em sợ là về Việt Nam em sẽ cũng bị lừa luôn, họ không trả cho em đâu.
Hôm nay thì họ cho môi giới đến công ty để giải quyết hợp đồng. Trong hợp đồng của họ em đọc được là do em tự nguyện về chứ họ không trả em về, em thấy như thế là không hợp lý nên em không ký. Nếu mà ký theo họ thì nhà em về nứơc họ lật lại thì em mất hết.”
Em nộp vô công ty Halasuco là 6.700 đôla, em đi tháng Tám năm 2008. Thế mà em sang đây là chỉ có đi lau nhà, quét dọn, lau kính và lau những bồn rửa tay của công ty này. Bây giờ đùng một cái lại cho em về nước.
Anh Bùi Bá Đẳng, quê Hải Dương
Tiếp lời anh Quảng, anh Bùi Bá Đẳng, quê ở Hải Dương, cũng được húa hẹn qua Đài Loan thì làm cho công ty Fusin chuyên sản xúât bảng mạch điện tử:
“Đấy thì em nộp vô công ty Halasuco là 6.700 đôla, em đi tháng Tám năm 2008. Thế mà em sang đây là chỉ có đi lau nhà, quét dọn, lau kính và lau những bồn rửa tay của công ty này. Bây giờ đùng một cái lại cho em về nứơc thì em bảo em không biết tại làm sao cho em về nứơc, trong khi tất cả những công việc em vẫn làm đầy đủ.
Hôm nay môi giới đến bắt em ký vào cái tờ là không đảm bảo qui định công ty, phản đối công ty, tự nguyện chấm dứt hợp đồng, biểu hiện không tốt, kiểm tra không đầy đủ tiêu chuẩn sức khỏe.
Thế là em không ký vào cái tờ đấy vì là không đúng với sự thật. Mà công ty cắt cho em nghỉ từ thứ Sáu tuần trứơc, mà nó còn bảo không mua cơm cho bọn em ăn.
Bên môi giới hôm nay đến mặc cả là em về nước họ trả em 5.100. Thì là em cũng nhờ bên cha là giúp em có thể lấy thêm được hơn không. Họ cho em về thì em cũng về, nhưng mà cái số tiền em đi bây giờ trả em như thế nó thiệt thòi quá.”
Đó là tình cảnh khó xử của các công nhân Việt sang Đài Loan chưa được một năm, vào khi nền kinh tế bản xứ và công ăn việc làm dành cho người lao động chân tay bị ảnh hưởng từ tình trạng suy thoái và bất ổn.
Thường đồng hành cùng những nỗi cực nhọc của công nhân lao động Việt Nam sang Đài Loan trứơc nay, linh mục Nguyễn Văn Hùng nói thêm:
Nếu Bạn là công nhân Việt Nam đang làm việc ở nước ngoài hoặc có người quen là công nhân xuất khẩu. Hãy liên lạc với Ban Việt Ngữ và kể với chúng tôi về trường hợp của Bạn hoặc người thân của Bạn. email: <a href="mailto:vietweb@rfa.org">vietweb@rfa.org</a>
“Đáng nhẽ họ nhận được mỗi tháng khoảng chừng 500 mỹ kim, nhưng mà khi qua đây họ bị trừ đủ thứ tiền, tiền ăn, tiền ở, tiền khám sức khỏe, tiền tiết kiệm rồi tiền bảo hiểm. Cái người mà điện thoại cho tôi đó, đang còn làm việc trong công ty và công ty này cũng đang trong thời kỳ phá sản.”
Còn anh Hoài, chị Nhung, anh Quảng, Anh Đẳng thì kể với Thanh Trúc là nếu mọi chuyện cứ êm xuôi đúng như trong hợp đồng, nghĩa là công việc ổn định, lương hướng đều đặn thì chỉ cần hai năm bảy tháng ai cũng có thể thanh toán hết số nợ 8, 9 ngàn đôla đã vay ngân hàng để nộp cho môi giới trước khi đi.
Mục Đời Sống Người Việt Khắp Nơi xin tạm ngưng ở đây. Thanh Trúc sẽ trở lại cùng quí vị tối thứ Năm tuần tới.