Khá phổ biến
Ngay cả ở các nước phát triển như Hoa Kỳ, quấy rối tình dục tại chỗ làm hiện cũng còn khá phổ biến dưới nhiều hình thức và nạn nhân phần nhiều lại là các nữ lao động nhập cư làm các công việc có lương thấp.
Một hội thảo về vấn đề này vừa được tổ chức tại Trung tâm quốc tế Wilson ở Washington DC với sự tham gia của nhiều nhà nghiên cứu và hoạt động nhân quyền. Trang phụ nữ xin giới thiệu những tìm hiểu và phân tích được đưa ra tại buổi hội thảo này.
25 năm trước, cô gái trẻ 30 tuổi, Mechelle Vinson đâm đơn kiện Phó Giám đốc ngân hàng Meritor Savings về tội quấy rối tình dục. Cô tố cáo vị phó chủ tịch ngân hàng này đã cưỡng bức tình dục cô khoảng 40 đến 50 lần. Vụ án của Mechelle sau này đã trở thành một dấu ấn quan trọng trong lịch sử nước Mỹ khi lần đầu tiên tòa tối cao Mỹ nhìn nhận quấy rối tình dục là vi phạm đạo luật nhân quyền năm 1964 của Hoa Kỳ.
25 năm sau vụ kiện của Mechelle, có một báo cáo liên quan đến quấy rối tình dục tại chỗ làm của viện nghiên cứu chính sách phụ nữ được công bố dựa vào nghiên cứu của khoảng hơn 500 vụ kiện liên quan đến quấy rối tình dục tại nước Mỹ trong nhiều năm qua. Bà Sonya Michel, Giám đốc nghiên cứu Hoa Kỳ của Trung tâm Quốc tế Wilson giới thiệu về báo cáo như sau:
Các trường hợp này bao gồm nhiều lĩnh vực, việc làm khác nhau. Việc quấy rối tình dục không chỉ giới hạn trong một nhóm, một lĩnh vực công việc.
Bà Sonya Michel
"Bản báo cáo cho thấy kết quả nghiên cứu trong nhiều năm của hơn 500 vụ kiện có liên quan đến các vụ quấy rối tình dục, các trường hợp kết thúc bởi các thỏa thuận ngoài tòa án giữa hai phía, với mục đích nhằm không chỉ giải quyết các vụ việc cụ thể mà còn để thay đổi cách đối xử ở nơi làm việc. Các trường hợp này bao gồm nhiều lĩnh vực, việc làm khác nhau, từ dịch vụ tài chính đến nông nghiệp, từ những việc thuộc cấp chuyên viên cho đến những việc lương thấp. Nó cho thấy việc quấy rối tình dục không chỉ giới hạn trong một nhóm, một lĩnh vực công việc."
Đồng tác giả của bản báo cáo là bà Ariane Hegewisch cho biết từ năm 2000 đến 2008, trung bình mỗi năm Ủy ban cơ hội việc làm bình đẳng của chính phủ Mỹ nhận được khoảng 14,000 các cáo buộc về quấy rối tình dục tại chỗ làm trên tòan nước Mỹ. Theo bà thì con số này đã giảm đáng kể so với một thập niên trước đó:
"Trong khoảng một thập kỷ qua đã có sự giảm đáng kể những cáo buộc về quấy rối tình dục được đưa qua EEOC, cho nên có lẽ là chúng ta đã đến một giai đoạn mà môi trường làm việc đã tốt hơn mặc dù vẫn còn những vụ khó khăn."
Theo các chuyên gia thì quấy rối tình dục tại chỗ làm có nhiều hình thức khác nhau, từ việc sử dụng lời nói từ ngữ tục tĩu có nghĩa ám chỉ, đến những hành động mời gọi hoặc trêu trọc, thậm chí là cưỡng bức quan hệ tình dục.
Dưới nhiều hình thức
Tác giả Hegewisch cho biết những vụ quấy rối tình dục xảy ra ở khắp nơi, ở mọi lĩnh vực nhưng đáng chú ý nhất là những phụ nữ làm các công việc có lương thấp. Bà nói:
"Trong những vụ mà Ủy ban cơ hội việc làm công bằng cho công bố thì quấy rối tình dục xảy ra ở khắp các ngành nghề nhưng tập trung nhiều hơn tại những công việc dịch vụ. Những người phụ nữ làm các công việc có lương thấp là những người ít có khả năng bảo vệ mình nhất vì ít có khả năng được ghi vào hồ sơ. Những phụ nữ lao động nhập cư thường gặp các trường hợp khủng khiếp bao gồm hiếp dâm hay các đe dọa dành gia đình họ."
Tại buổi hội thảo, diễn giả Monica Ramirez, giám đốc trung tâm luật miền Nam, cũng đề cập đến kết quả của một báo cáo khác gần đây liên quan tình trạng quấy rối tình dục ở chỗ làm đối với phụ nữ nhập cư:
"Vào tháng 11 năm 2010, chúng tôi cho đăng một báo cáo gọi là không có công lý vẫn còn tồn tại. Trong báo cáo đó chúng tôi phỏng vấn 150 phụ nữ của 6 bang và 100% số họ nói rằng quấy rối tình dục vẫn là vấn đề lớn ở nơi làm việc. Những quấy rối bao gồm từ sờ mó, đụng chạm, cho đến tấn công tình dục, hiếp dâm thường là do những người giám sát hoặc chủ hoặc đồng nghiệp. Những phụ nữ này là phụ nữ nhập cư từ Mexico, Hondurad, El Sal vador và một số nước khác, họ nói về những gì họ đã trải qua và họ phải chịu quấy rối tình dục không chỉ ở một nơi làm mà tại nhiều nơi làm khác nhau mà họ đã đi qua."
Các con số thống kê cho thấy phụ nữ nhập cư vào Mỹ đã tăng đáng kể trong hơn 10 năm qua. Từ năm 1990 đến năm 2009, số phụ nữ nhập cư vào Mỹ hợp pháp đã tăng từ 47% lên 55%. Phần lớn những phụ nữ nhập cư đến từ quốc gia láng giềng là Mexico chiếm hơn 26% dân số, tiếp theo là các nước Philippines, Ấn Độ, Trung Quốc và Việt Nam.
Một báo cáo khác của Viện nghiên cứu chính sách của phụ nữ về lao động nhập cư cho thấy phụ nữ nhập cư vào Mỹ thường ít có bằng cấp đại học như nam giới. 52% số họ không nói thạo tiếng Anh. Đây chính là những cản trở cho họ trong việc tìm được những chỗ làm đảm bảo, thu nhập ổn định và quan trọng hơn cả là họ không biết làm thế nào để bảo vệ mình khi bị quấy rối tình dục ở chỗ làm. Bà Ramirez nói tiếp:
"Một vấn đề khác mà chúng ta phải nói đến với nữ lao động nhập cư là rất nhiều người trong số họ không nói được tiếng Anh, nhiều người không hiểu quyền lợi của mình là gì không hiểu về hệ thống pháp luật, nộp đơn kiện, và đôi khi là cũng không biết tìm luật sư cho mình thế nào."
Phụ nữ nhập cư
Hơn thế nữa, giữa lúc nước Mỹ đang có những tranh cãi gay gắt liên quan đến tình trạng người nhập cư, đã có những tiểu bang thông qua các luật khắt khe hơn với người nhập cư. Theo bà Monica Ramirez thì dường như tại nước Mỹ đang có một sự căm ghét người lao động nhập cư. Điều này có ảnh hưởng không nhỏ đến thái độ của người chủ với những lao động nhập cư. Là người đã tham gia vào nhiều các vụ kiện quấy rối tình dục liên quan đến phụ nữ lao động nhập cư, bà Ramirez nhận xét:
"Phụ nữ nhập cư và phụ nữ làm ở các nông trại đang sống qua một giai đoạn mà dường như có một sự căm ghét đối với người nhập cư. Chúng ta đang phải đối mặt với tình huống là sự căm ghét với phụ nữ lao động nhập cư quá mức đến nỗi người chủ sử dụng điều kiện nhập cư như là một cách để chống lại chính những phụ nữ này.
Tôi muốn nói đến phụ nữ nhập cư đã có thẻ xanh hay phụ nữ nhập cư đã có quyền công dân nhưng gia đình họ nhiều người chưa có, và người chủ có thể đe dọa họ là sẽ báo chính quyền can thiệp khi có vấn đề. Người chủ dàn dựng những tội không có thật để những phụ nữ này bị bắt.
Đây là thực tế đang xảy ra vì tôi đã và đang nhận các hồ sơ này …. Trong môi trường mà chúng ta đang sống, tôi nghĩ là các ông chủ không tin là những người phụ nữ nhập cư đó sẽ kiện họ khi có vấn đề, họ không sợ gì hết vì họ nghĩ sẽ không có ai làm gì họ cả."
Theo báo cáo của Viện nghiên cứu chính sách phụ nữ thì đã có nhiều vụ quấy rối tình dục được giải quyết trong đó nạn nhân đã nhận được đền bù cả về mặt kinh tế hay phi kinh tế. Nguyên nhân là do Hoa Kỳ đã có những chính sách rõ ràng liên quan đến vấn đề này, và các vụ kiện thành công trong lịch sử Hoa kỳ đã có ảnh hưởng đến thái độ của các chủ công ty. Tuy nhiên trên thực tế có rất nhiều các trường hợp, nạn nhân quyết định không đâm đơn kiện các vụ quấy rối tình dục tại chỗ làm vì lo sợ mất việc. Đồng tác giả báo cáo là bà Cynthia Deitch cho biết:
Những phụ nữ lao động nhập cư thường gặp các trường hợp khủng khiếp bao gồm hiếp dâm hay các đe dọa dành gia đình họ.
Tác giả Hegewisch
"Hai thập niên nghiên cứu về quấy rối tình dục của các nhà xã hội học cho thấy là điều dường như đáng lo ngại nhất là những người lao động không nghĩ là họ sẽ được đối xử một cách nghiêm túc. Họ không nghĩ là những người quấy rối sẽ bị trừng phạt, và họ lo sợ là công việc của họ sẽ bị ảnh hưởng. Chúng tôi thấy nguyên nhân mà các vụ đã thành công là vì các công ty đã cố gắng thành công trong việc thay đổi môi trường làm việc để vấn đề trở nên ít nghiêm trọng hơn.
25 năm đã trôi qua kể từ khi tòa án tối cao Mỹ nhìn nhận tội quấy rối tình dục ở chỗ làm là vi phạm đạo luật nhân quyền, đã có nhiều phụ nữ Mỹ có thể cảm thấy an tâm hơn khi đến chỗ làm vì biết được rằng quyền lợi của họ được luật pháp nhìn nhận. Nhưng rõ ràng, với rất nhiều phụ nữ nhập cư vào Mỹ thì vấn đề này vẫn còn nan giải.
Giữa việc mưu sinh kiếm sống và nỗi lo bị lạm dụng tình dục ở chỗ làm, người phụ nữ nhập cư có lẽ không có nhiều lựa chọn.
Mọi thư từ đóng góp ý kiến cho chương trình, xin quý vị gửi về www.facebook/VietHaRFA hoặc email về địa chỉ vietha@rfa.org