Điều kiện cần và đủ cho nghĩa vụ quân sự tại VN - phần 2

Liên quan đến việc sửa đổi luật nghĩa vụ quân sự năm 2013 được quốc hội VN đang bàn thảo, mời quý vị nghe cuộc chia sẻ về luật này cùng với ba bạn khách mời Tiến Trung, Minh Hiển và Trường Sơn.

Chân Như: Chúng ta đều hiểu rằng, để duy trì các hoạt động của quân đội thì phải có ngân sách, nhiều ý kiến tại nghị trường đã nêu lên mối lo ngại về ngân sách của việc tăng chỉ tiêu tuyển quân hàng năm cũng như thu hẹp đối tượng được tạm hoãn hoặc miễn Nghĩa Vụ Quân Sự. Mặt khác, số quân dịch hiện tại Việt Nam ước tính khoảng hơn 620.000 người được xem là cao nhất Đông Nam Á. Mối lo ngân sách trong thời điểm hiện nay hoàn toàn có cơ sở, bởi nợ công của Việt Nam đang là vấn đề lớn. Các bạn có nghĩ rằng, Việt Nam cần duy trì quân số lớn vậy hay không ? Bài toán ngân sách quốc phòng nên cân đối ra sao?

Minh Hiển: Tôi xin mượn một câu trong binh pháp của người Trung Quốc ngày xưa là “quý hồ tinh bất quý hồ đa”. Lực lượng quân sự của chúng ta được coi là nhất Đông Nam Á nhưng chất lượng theo phản ánh là kém, thì chúng ta hoàn toàn phải xem xét lại  vấn đề này chứ.

Tiến Trung: Đúng như bạn Minh Hiển đã nói là chúng ta cần quân đội ít nhưng phải tinh nhuệ. Do đó chúng ta cần phải giảm số quân thì như vậy lương của những người trong quân đội còn lại sẽ tăng lên.  Thứ hai ngân sách nhà nước do tiền đóng thuế của dân cho nên tiền đó không được phép chia cho hệ thống đảng phái chính trị hoặc cho hệ thống đoàn thể chính trị xã hội mà chỉ chia chính phủ phục vụ dân, trong đó có quân đội.  Do vậy khi chúng ta cắt bớt được hệ thống đảng và hệ thống đoàn thể chính trị xã hội thì quỹ lương sẽ tăng lên rất nhiều. Như vậy sẽ có tiền để trả cho quân đội. Thứ hai, chúng ta thấy Nhật Bản và Hàn Quốc là những nước rất giàu mạnh trong khu vực Châu Á nhưng họ vẫn phải liên minh với phương tây nhất là Mỹ. Như vậy, chúng ta phải liên kết được với Hoa Kỳ để có được huấn luyện những vũ khí, khí tài để có thể bảo vệ đất nước trước sự đe dọa của Trung Quốc.

Trường Sơn: Theo tôi số lượng quân 620 ngàn của Việt Nam cũng xấp xỉ bằng số quân đội của Hàn Quốc hiện nay. Hàn Quốc có nền kinh tế rất mạnh và họ cũng chỉ dám duy trì lực lượng số quân như vậy, và tình hình đất nước của họ còn nguy hiểm hơn chúng ta.  Theo tôi nghĩ, không có lý do gì chúng ta phải duy trì số lượng quân đội lớn như vậy.  Đây là một gánh nặng rất lớn đối với cả ngân sách và đây là cản trở không nhỏ đối với việc đưa quân đội lên hiện đại vì chúng ta bỏ quá nhiều tiền để nuôi số quân như thế này thì chúng ta không thể dành ra số tiền đầu tư cho vũ khí và chiến lược được.  Tôi có một ý kiến nữa trong số 620 nghìn quân, bởi vì chúng ta biết rằng trong quân đội có những chức rất lố bịch như chính trị viên chẳng hạn, tôi không hiểu để làm gì nên cắt cái chức ấy đi, nếu cắt bớt đi cũng giảm được cơ số lính.

Trong bài toán ngân sách quốc phòng thì nên cân đối ra sao thì chúng ta vẫn phải hiểu một điều đó là một quốc gia không thể thiếu quân đội nếu thiếu quân đội thì quốc gia ấy sẽ chết. Thế nhưng  có quân đội đồng nghĩa với việc chúng ta phải chi tiêu. Việc chi tiêu phải làm sao để quân đội chúng ta vừa không những đủ tiền để duy trì mà còn phải nâng mức hiện đại cũng như tinh nhuệ  và phải vừa làm sao đó không để cho mối lo vỡ nợ không đè lên đầu chúng ta. Có một vấn đề nhạy cảm mà chúng ta không ai biết đó là một năm đảng chi bao nhiêu tiền, và tiền của đảng là tiền của dân.  Nếu trong một xã hội mà có nhiều đảng phái chẳng hạn thì tôi nghĩ đất nước chúng ta sẽ có khá nhiều tiền để tổ chức quân đội không phải lo những vấn đề ngày hôm nay.

Chân Như: Theo các Số liệu giám sát từ Ủy ban Quốc phòng và an ninh của Quốc hội cho hay số công dân nhập ngũ hằng năm chỉ chiếm 0,12% tổng dân số và 5,87% tổng số công dân nam trong độ tuổi 18-25. Con em nông dân, người chưa có việc làm chiếm số đông (trên 80%) và có xu hướng tăng.  Vậy theo các bạn, việc gia nhập quân ngũ có thể được coi là một cứu cánh cho những thanh niên nghèo tại các vùng quê, cũng như những người không có khả năng thăng tiến bằng học vấn hay không?

Trường Sơn: Theo tôi, đây hoàn toàn không phải là  cứu cánh  cho con em nông dân  vì chúng ta biết rằng mức đãi ngộ và phụ cấp trong quân đội rất là thấp và tôi nghĩ anh lính nào còn uống ruợu, hút thuốc thì số phụ cấp có khi không đủ. Nhiều trường hợp các anh đi lính nợ nần nhiều quá gia đình phải lên chuộc về, cái này rất phổ biến.  Theo tôi, đó không phải là cứu cánh. Đã nói là cứu cánh thì đây phải là một nơi trả cho người ta một đồng lương hợp lý để người ta dựa vào đồng lương này để tồn tại và có thể nuôi sống gia đình.  Với tình hình thực tế mức đãi ngộ như hiện nay thì hoàn toàn không đủ, nó chỉ mấy trăm nghìn một tháng. Tôi vẫn cho học vấn là quan trọng nhất. Chúng ta nên để cho các thanh niên đi theo con đường học hành tạo mọi điều kiện cho họ đến trường.

Tiến Trung: Tôi cũng xin chia sẻ lại một số câu chuyện tôi chứng kiến trực tiếp trong quân đội. Khi vào quân đội, tôi thấy một số bạn hoàn cảnh gia đình khó khăn. Các bạn đó cũng rất có nguyện vọng muốn phục vụ lâu dài trong quân đội,  vì ngoài đời các bạn cũng không có khả năng làm việc gì hết. Thế nhưng tôi cũng chứng kiến rất nhiều các thanh niên như vậy khi họ thành sĩ quan với đồng lương rất thấp nên cuối cùng họ chán nản xin ra rất nhiều.  Các sĩ quan trong trung đoàn Gia Định của tôi cũng có nói với tôi họ bị kẹt, vì khi muốn xin ra cấp trên không cho họ cũng không ra được. Đồng lương quá thấp mà sự hy sinh quá lớn, phục vụ 24/24 trong doanh trại, bỏ bê vợ con ở nhà.  Theo tôi về lâu dài chúng ta cũng phải nâng được mức lương cho quân đội và tiến tới quân đội chuyên nghiệp.

Thanh niên nhận quân trang nhập ngũ, ảnh minh họa.

Minh Hiển: Có một điều tối thấy rất kỳ lạ. Có một tâm lý có vẻ như đang rất phổ biến ở Việt Nam (tôi xin lỗi những ai đang trong quân đội) là học dốt hay trượt đại học, không có việc làm hay khó khăn mới đi bộ đội. Tôi thấy điều này ảnh hưởng xấu đến chất lượng của lực lượng quân sự. Chúng ta phải tìm cách nào đó bằng chế độ tuyển quân hay chế độ đãi ngộ nó thật sự hợp lý thì mới có thể khuyến khích được những người có trình độ và tài năng thật sự gia nhập quân ngũ chứ không thể nào trở thành cứu cánh cho các thanh niên nghèo tại các vùng quê hay không có khả năng thăng tiến vào quân ngũ. Tuy nhiên, điều này tôi cho rằng khó có thể đạt được trong tình trạng quân sự như hiện nay, bởi vì việc phình to về bộ máy đào tạo thiên về số lượng mà chất lượng thì không có; Rồi chế độ đãi ngộ mất hợp lý thì rất khó có thể thu hút được những nguồn nhân lực chất lượng cao cho lực lượng quân sự.

Chân Như: Tham nhũng tại Việt Nam được xem là quốc nạn, có trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, các bạn có nghĩ rằng trong việc xét tuyển Nghĩa Vụ Quân Sự hàng năm có loại tiêu cực này xảy ra hay không ? Nếu có thì thường xảy ra như thế nào ?

Tiến Trung: Mở rộng diện gọi nhập ngũ hiện nay chỉ khiến cho nạn tham nhũng và hối lộ hoành hành hơn. Tôi thấy rất nhiều người đã hối lộ cho cán bộ quân đội địa phương để họ có thể hoãn nhập ngũ; Ngược lại cũng có nhiều bậc cha mẹ do con mình hư hỏng, kết bạn xấu, nghiện ngập nên lại phải hối lộ để con mình được gọi nhập ngũ.  Nạn tham nhũng như vậy cho những người muốn đi và không muốn đi đều phải hối lộ cả, do đó không hề đảm bảo được công bằng.

Thứ hai nữa ta thấy gần 90 phần trăm số lính nhập ngũ đi nghĩa vụ quân sự là con em của nông dân; Còn con em của những người có tiền và có quyền thì rất hiếm, hầu như không có ai cả. Vậy thì chúng ta có thể thấy con cái đảng viên cộng sản cao cấp cỡ ủy viên trung ương trở lên chắc chắn không ai đi lính cả. Điều đó không đảm bảo được công bằng nên tinh thần binh lính rất thấp, thấy không xứng đáng phải hy sinh như vậy trong khi người khác đang hưởng thụ.  Tham nhũng, hối lộ, bất công xảy ra như vậy, theo tôi, không thể nào xây dựng quân đội hùng mạnh được.

Minh Hiển: Tôi xin mở rộng vấn đề sang một câu chuyện  tôi thấy được trên báo chí và phản ảnh từ phía báo chí. Bên Hàn Quốc việc trốn đi nghĩa vụ quân sự  rất là khó khăn bởi một số các quan chức cấp cao dành được một  số quyền ưu tiên cho con em của họ. Thế nhưng công cụ báo chí của họ thì những việc đại khái như những người trốn hay tìm cách trì hoãn việc đi nghĩa vụ quân sự rất khó qua được cửa báo chí bởi vì có thể bị moi ra và họ phản ánh bất cứ lúc nào, họ không bị rào cản nào để ngăn trở việc đăng tải các thông tin đấy với quần chúng cả.

Trong khi ở Việt Nam thì lại khác, cứ hình dung nếu báo chi bây giờ khơi ra một vụ trốn đi nghĩa vụ quân sự của một đồng chí X nào đấy rất to chẳng hạn, thì ngay lập tức nguồn tin ấy có thể bị ngăn trở lại bởi vì có thể là do các thế lực thù địch nào đó lợi dụng thông tin để xuyên tạc nói xấu chẳng hạn. Vì thế,  thông tin không bao giờ khách quan cho người dân và thiếu hẳn đi một công cụ để kiểm soát các tiêu cực trong việc nghĩa vụ quân sự như hiện nay ở Việt Nam. Tôi muốn nói sang vấn đề Bắc Triều tiên có 1 điều bất hợp lý, tức là ở Bắc Triều Tiên họ có vẻ tập trung quân sự suốt ngày, các hoạt động quân sự rùm beng như thế, nhưng tỉ lệ của các quan chức cấp cao có con em đi phục vụ trong nghĩa vụ quân sự lại thấp hơn con số đó ở Nam Triều Tiên, Hàn Quốc.

Trường Sơn: Việc tiêu cực trong quá trình tuyển quân, tôi nghĩ rằng toàn dân Việt Nam ai cũng biết là có. Ngay cả bạn bè của tôi không tham gia học đại học thì ở nhà bị gọi đi. Họ có chia sẻ kinh nghiệm đó là khi biết tin mình trong danh sách phải sang khám để tuyển quân thì chuyện hối lộ đút lót, chạy chọt để khỏi bị gọi nhập ngũ đó là chuyện hết sức bình thường. Tôi nghĩ hỏi câu hỏi này người Việt Nam nào cũng biết và thừa nhận đây là một hiện tượng có, và bạn bè tôi nói mức giá khoảng tầm từng này triệu, từng này triệu gì đấy, là họ có thể ung dung ở nhà không cần phải đi nghĩa vụ quân sự nữa.

Chân Như: Qua toàn bộ những gì đã trao đổi, để tổng kết lại cuộc thảo luận này, Chân Như xin mời các bạn nêu lên quan điểm các bạn muốn sửa đổi Luật Nghĩa Vụ Quân Sự theo hướng như thế nào ?

Tiến Trung: Tôi cũng đề nghị một số hướng sửa đổi cho luật nghĩa vụ quân sự. Thứ nhất phải sử dụng quân đội chuyên nghiệp, phải trả lương một cách xứng đáng cho những ai trong quân đội như là nghề nghiệp.  Thứ hai quân đội không trung thành với bất kỳ đảng phái chính trị nào mà chỉ trung thành với chính phủ do dân bầu ra qua bầu cử tự do và công bằng.  Bởi vì dân trả lương cho quân đội qua tiền thuế chứ không có đảng phái nào trả lương cho quân đội cả. Thứ ba không ai kể cả sĩ quan cấp trên lại có quyền buộc những người lính cấp dưới phải theo một ý thức hệ hoặc tôn giáo nào cả.  Phải tôn trọng quyền tự do tư tưởng của người lính vì họ cũng là một công dân, một con người. Họ đi lính vì nghĩa vụ của họ với tổ quốc với nhân dân chứ không vì nghĩa vụ với bất kỳ một nhóm lợi ích nào cả.

Minh Hiển: Tôi cũng hoàn toàn đồng ý với ý kiến của anh Trung, nhưng cho tôi bổ sung thêm:  hiện nay có một cái có thể làm ngay được đó là mở rộng vai trò kiểm soát của quần chúng để đảm bảo việc tuyển dụng gọi đi nghĩa vụ quân sự được công bằng là để cho báo chí họ đăng tải kịp thời và không nên đặt những rào cản nào về báo chí về những vấn đề này. Thêm nữa là chính sách về ngân sách quốc phòng phải hợp lý, phải cân bằng để nhấn mạnh ý phát triển kinh tế phải đặt lên hàng đầu, bởi vì kinh tế vẫn là cốt lõi, có kinh tế mạnh thì lực lượng quân sự hay quân đội mới phát triển được.

Trường Sơn: Theo ý kiến của tôi thì tôi cũng chỉ có vài đóng góp lập lại như của anh Tiến Trung và của anh Minh Hiển. Đó là trước hết chúng ta cần có một đội quân chuyên nghiệp không cần đông về số quân nhưng phải cực kỳ tinh thông các kỹ năng và cần có một đội quân hiện đại. Phải có một sự đầu tư xứng đáng cho quân đội để theo kịp với thời đại và tiếp theo ta nên dần dần thu hẹp việc thực hiện nghĩa vụ quân sự trong một binh chủng nào đó nhất định thôi còn lại chuyển sang toàn bộ quân đội theo kiểu chuyên nghiệp.

Chân Như xin cảm ơn các bạn đã tham gia chương trình và cũng hy vọng các bạn trẻ đang nghe chương trình cũng sẽ tham gia vào hội luận để hầu nêu lên chính kiến của mình, đó là quyền bày tỏ mà mỗi con người trên trái đất này đều phải có.

Các bạn có thể gởi email về cho Chân Như qua hoangc@rfa.org hay theo dõi Chân Như qua facebook tại facebook.com/Channhu.rfa