ការរីកចម្រើនរបស់សាលារៀនចិន បានបង្ហាញថា មានប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាច្រើននាក់កាន់តែហ៊ានបង្ហាញអត្តសញ្ញាណខ្លួនថា មានសែស្រឡាយចិន ជាអ្នកកាត់ចិន និងមានដូនតាជាជនជាតិចិន។
ការរៀនភាសាចិននៅកម្ពុជា កំពុងបានទទួលការនិយមចូលចិត្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលមានសញ្ជាតិកម្ពុជា តែជាជនជាតិចិន ដែលគេហៅថា កូនចៅចិន។ ក្រៅពីកូនចៅចិន ក៏មានជនជាតិខ្មែរមួយចំនួនបានបញ្ជូនកូនចៅរបស់ខ្លួនឲ្យទៅរៀនអក្សរចិនដែរ។
លោក ជា ចេងឃុន ជានាយកសាលាចិនធំមួយនៅក្រុងភ្នំពេញ ឈ្មោះ លឹប ឃុន បានរៀបរាប់ឲ្យដឹងថា នៅប្រទេសកម្ពុជា មានសាលារៀនអក្សរចិនប្រមាណពី ៧០ ទៅ ៨០កន្លែង។ សាលានីមួយៗមានកូនសិស្សចាប់ពី ៥០នាក់ឡើងទៅដល់រាប់រយនាក់ អាស្រ័យទៅតាមទីប្រជុំជនធំ ឬតូច។
លោកនាយកសាលា លឹប ឃុន បានបង្ហាញអំពីមូលហេតុដែលសាលាចិន មានការកើនឡើងជាលំដាប់នោះថា ដោយសារភាសាចិន ជាភាសាពេញនិយមនៅអាស៊ី ជាពិសេសអ្នករកស៊ីជំនួញពាណិជ្ជកម្មភាគច្រើនត្រូវការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាជាភាសាចិន។
លោកនាយកសាលា លឹប ឃុន៖ «ជួយអភិវឌ្ឍសង្គមជាតិយើង។ ជួយដល់ការលើកតម្កើងដល់សេដ្ឋកិច្ចខ្មែរយើង ជាពិសេសលើកតម្កើងជីវភាពខ្លួនឯងផ្ទាល់ ពីព្រោះអីយើងចេះភាសាចិន ហើយពួកវិនិយោគមាន សិង្ហបុរី មានម៉ាឡេស៊ី មានហុងកុង មានតៃវ៉ាន់ គេមកវិនិយោគនៅស្រុកយើង គេអត់ចេះភាសាខ្មែរយើង។ គេមកវិនិយោគបោះទុន គេត្រូវការអ្នកបកប្រែ ជួយបកប្រែឲ្យគេ ជួយណែនាំឲ្យគេមកវិនិយោគនៅប្រទេសយើង»។
លោក ជា ចេងឃុន បានឲ្យដឹងថា មានមូលហេតុមួយទៀតដែលជំរុញឲ្យសាលាចិន មានការរីកចម្រើនកើនចំនួនឡើងដែរនោះ គឺដោយសារប្រទេសកម្ពុជា បើកទូលាយឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានសេរីភាពក្នុងការសិក្សាភាសាបរទេសជាសាធារណៈ។ ប៉ុន្តែលោកបានទទួលស្គាល់ថា ភាសាចិន មានសាលារៀននៅតិចជាងសាលារៀនភាសាអង់គ្លេសនៅឡើយ។
លោក ជា ចេងឃុន៖ «មកពីរដ្ឋាភិបាលយើងមានគោលនយោបាយល្អ ដើម្បីឲ្យកូនចៅយើងមានឱកាសរៀនភាសាបរទេសគ្រប់ភាសា ជាពិសេសភាសាអង់គ្លេស ភាសាចិននោះ បានជំរុញឲ្យយើងជួយពង្រឹងពង្រីកឲ្យកូនខ្មែរយើងរៀនភាសាឲ្យបានចេះ»។
ការរៀនភាសាចិនត្រូវតែបង់ប្រាក់។ លោកនាយកសាលា លឹប ឃុន បានឲ្យដឹងថា ការរៀនភាសាចិន ត្រូវបង់ប្រាក់ដែលមានចំនួនប្រមាណពី ៦០ ទៅ ៧០ដុល្លារ ក្នុងមួយឆមាស ឬក្នុងរយៈពេល ៦ខែ។ សាលារៀនភាសាចិននៅស្រុកខ្មែរភាគច្រើនមានកម្មវិធីសិក្សាចំណេះដឹងទូទៅជាភាសាខ្មែរលាយគ្នាជាមួយការសិក្សាភាសាចិន។
ការសិក្សាភាសាខ្មែរយកទៅតាមកម្មវិធីសិក្សារបស់ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡា។ ចំណែកការសិក្សាជាភាសាចិន គឺយកទៅតាមកម្មវិធីសាលាចិនរៀបរៀងដែលមានគំរូតាមសាលាចិននៅបរទេសផងដែរ។ ពីព្រោះក្រោយពេលសិក្សាចប់ មានសិស្សមួយចំនួនត្រូវទៅសិក្សានៅមហាវិទ្យាល័យចិន នៅបរទេស ដូចជានៅប្រទេសចិនដីគោក នៅកោះតៃវ៉ាន់ នៅហុងកុង ជាដើម។
ការសិក្សាភាសាចិនបានរយៈពេល ៩ឆ្នាំ គឺអាចចេះពាក្យប្រមាណ ៤០០ពាក្យ អាចប្រើការជាអ្នកបកប្រែ ឬជាអ្នកសរសេរអត្ថបទជាភាសាចិនបានហើយ។
ទាក់ទងជាមួយការរៀនភាសាចិននេះដែរ លោក អ៊ឹង ហុងម៉េង ជាអនុប្រធានសមាគមចិននៅកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថា ការរីកចម្រើនរបស់សាលាចិននៅកម្ពុជា ដោយសារមានប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនយល់ថា ចេះភាសាចិន និងអង់គ្លេសលាយគ្នា គឺងាយរកការងារបានធ្វើ ពីព្រោះនៅប្រទេសកម្ពុជា មានអ្នកវិនិយោគជាច្រើន ចេះនិយាយភាសាចិន និងអង់គ្លេស។
លោក អ៊ឹង ហុងម៉េង៖ «ព្រោះភាសាចិនមានការនិយមច្រើន ហើយនៅលើពិភពលោកមានជនជាតិចិនច្រើនដែរ។ មានទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម សេដ្ឋកិច្ចអីវាត្រូវការ ពីព្រោះបងប្អូនមកពីក្រៅ ពាណិជ្ជករអី ភាគច្រើនជនជាតិចិន ដល់អ៊ីចឹងខ្លះគេមកបើករោងចក្រអី គេត្រូវការអ្នកបកប្រែ»។
លោក អ៊ឹង ហុងម៉េង បានឲ្យដឹងថា ក្រោយពីរបបខ្មែរក្រហមបានដួលរលំទៅ និងក្រោយពីអាជ្ញាធរបើកឲ្យរៀនភាសាបរទេស ដូចជាអង់គ្លេស បារាំង និងចិន ជាសាធារណៈនោះ មានពលរដ្ឋខ្មែរដែលជាកូនចៅចិនមួយចំនួន បានចាប់ផ្ដើមរៀនភាសាចិនឡើងវិញ ដើម្បីធ្វើឲ្យខ្លួនគេក្លាយទៅជាកូនចៅចិន ជំនាន់ក្រោយពិតប្រាកដ ដែលមានឈ្មោះជាកូនចៅចិនផង និងចេះនិយាយភាសាចិនផង។
ប៉ុន្តែលោក អ៊ឹង ហុងម៉េង បានទទួលស្គាល់ថា កូនចៅចិន ដែលរៀនភាសាចិននៅស្រុកខ្មែរនេះ នៅពេលទៅរៀនបន្តនៅបរទេស នៅចាញ់សិស្ស និស្សិតចិននៅបរទេសនៅឡើយ ដោយសារការរៀនភាសាចិននៅស្រុកខ្មែរមានចំនួនម៉ោងតិចនៅឡើយ។
លោក វ៉ាត តាណាក់ ជាជនជាតិខ្មែរ រស់នៅក្រុងភ្នំពេញ ដែលបានបញ្ជូនកូនចំនួន ២នាក់ឲ្យទៅរៀន នៅសាលាចិន បាននិយាយថា លោកសម្រេចចិត្តបញ្ជូនកូនឲ្យទៅរៀននៅសាលាចិន ដោយសារសិក្សានៅសាលាចិន កូនលោកមានការចេះដឹងច្រើន មានវិន័យ និងសណ្ដាប់ធ្នាប់ក្នុងការរស់នៅ៖ «បើនិយាយទៅសាលានោះ ទី១ វិន័យល្អ ទី២ ឃើញកូនខ្ញុំ មានការរីកចម្រើនណា។ ដោយយល់អ៊ីចឹងខ្ញុំយកមកដាក់ទៅ។ គួបផ្សំជាមួយទីផ្សារចិនបុកចូលស្រុកខ្មែរណា»។
ការរីកចម្រើន និងការបង្ហាញខ្លួនរបស់សិស្សសាលាចិន នៅតាមពិធីបុណ្យសាធារណៈធំៗមួយចំនួន ក៏មានចំនួនកើនឡើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ដែរ ដូចជានៅពេលទទួលគណៈប្រតិភូជាន់ខ្ពស់ចិន មកទស្សនកិច្ចប្រទេសកម្ពុជា និងពិធីសម្ពោធក្រុមហ៊ុនចិនមួយចំនួនផងដែរ។
លោក គល់ បញ្ញា នាយកប្រតិបត្តិអង្គការ ខុមហ្រ្វែល និងជាអ្នកតាមដានការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមកម្ពុជាមួយរូប បានមានប្រសាសន៍ថា ការរីកចម្រើននៃសាលាសិក្សាអក្សរចិន មិនផ្ដល់ផលប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់សង្គមកម្ពុជាឡើយ បើទោះបីជាវត្តមានសាលាចិន កាន់តែច្រើនឡើង បង្ហាញថា ឥទ្ធិពលចិន មានកើនឡើងជាងមុនមែន។
លោក គល់ បញ្ញា លើកឡើងថា ភាសាចិន នៅកម្ពុជា នៅតែឈរលំដាប់ជួរទី២ ក្រោយភាសាអង់គ្លេសនៅឡើយ៖ «ខ្ញុំគិតថា វាដូចជាមិនមានជាបញ្ហាអីទេ។ វាបង្ហាញថា មានការយកចិត្តទុកដាក់រកស៊ីជាមួយប្រទេសចិន។ តែខ្ញុំគិតថា ភាសាអង់គ្លេសនៅតែជាភាសាគន្លឹះស និងទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសលោកខាងលិចនៅតែជាគន្លឹះស»។
នៅក្នុងពេលខ្មែរក្រហមកាន់អំណាចក៏មានការកាប់សម្លាប់ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញជនជាតិចិន ដូចជាជនជាតិដទៃទៀតនៅកម្ពុជាដែរ។ ក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩ របបគ្រប់គ្រងប្រទេសនៅពេលនោះដោយមានកងទ័ពវៀតណាម បានគាំទ្រក៏បានធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ជនជាតិចិនដែរ។ ពួកគេដោយចាត់ទុកជនជាតិចិន ថាជាប្រភេទមនុស្សមិនគួរឲ្យទុកចិត្ត ហើយគេហៅកាត់ជនជាតិចិនរស់នៅកម្ពុជា នៅពេលនោះថា ជាពួក ៣៥១។ ប៉ុន្តែក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣ ប្រទេសកម្ពុជា បានផ្លាស់ប្ដូរ របបនយោបាយ ដោយប្រកាន់របបនយោបាយទីផ្សារសេរីពហុបក្ស ហើយជនជាតិចិនដែលរស់នៅកម្ពុជា ក៏បានទទួលការការពារដោយច្បាប់ដូចប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទូទៅដែរ។
ប្រភពសមាគមចិននៅកម្ពុជា បានឲ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្នមិនមានការធ្វើស្ថិតិជាផ្លូវការថា ចំនួនជនជាតិ ចិន ដែលរស់នៅកម្ពុជា មានចំនួនប៉ុន្មាននាក់ឲ្យបានជាក់លាក់ឡើយ។ ប៉ុន្តែសមាគមចិននៅកម្ពុជា បានប៉ាន់ប្រមាណថា មានកូនចៅចិនចំនួនពី ៤០ម៉ឺន ទៅ ៦០ម៉ឺននាក់ រស់នៅកម្ពុជា ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរសរុប ១៤លាននាក់៕
កំណត់ចំណាំ៖ ចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណាដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃតែប៉ុណ្ណោះ។