លោក អ៊ូ វីរៈ ជាប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលការពារសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា។ លោកមានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី ២៦ កុម្ភៈថា ទាហានថៃដែលបាញ់សម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរឆ្លងដែនខុសច្បាប់ ដើម្បីទៅធ្វើការទៅរកស៊ីនៅក្នុងដីថៃ ជាការរំលោភលើច្បាប់អន្តរជាតិ និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សហើយ។
លោក អ៊ូ វីរៈ៖ «និយាយទៅ សូម្បីតែអ្នកអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ ក៏គេការពារដែរ។ គ្រាន់តែថា ក្នុងប្រទេសនិមួយៗ គេមានច្បាប់ដើម្បីការពារអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់បាន។ ប៉ុន្តែ ច្បាប់ទាំងឡាយនោះ មិនអាចមានដល់ថ្នាក់បាញ់សម្លាប់បាន នៅកន្លែងអ៊ីចឹងបានទេ។ អត់មានច្បាប់អន្តរជាតិមួយណា គេឲ្យបាញ់សម្លាប់អ៊ីចឹងបានទេ។ ហើយការបាញ់សម្លាប់ខ្មែរយើង ដែលចូលទៅកាប់ឈើ ខុសច្បាប់ក៏ដោយ។ មូលហេតុអីផ្សេងក៏ដោយ ក៏អត់មានច្បាប់ផ្សេងឲ្យធ្វើអ៊ីចឹងបានទេ»។
លោក អ៊ូ វីរៈ បានលើកឡើងថា បើគ្រាន់តែឆ្លងដែនខុសច្បាប់នោះ មិនមានទោសដល់ថ្នាក់ត្រូវបាញ់សម្លាប់ចោលឡើយ។ ទាហាន ឬឆ្មាំព្រំដែនថៃ អាចចាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរឆ្លងដែនខុសច្បាប់ទាំងនោះ ដើម្បីផាកពិន័យ ឬយកទៅកាត់ទោសតាមច្បាប់ថៃបានកំណត់។ ជាពិសេស ប្រទេសថៃ និងខ្មែរ ដែលមានព្រំដែនជាប់គ្នា អាចមានកិច្ចព្រមព្រៀងទ្វេភាគី ក្នុងបញ្ហាប្រជាពលរដ្ឋឆ្លងដែនខុសច្បាប់នេះ ដើម្បីសម្រួលគ្នាបានទៀតផង។
លោក អ៊ូ វីរៈ បានអំពាវនាវឲ្យមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ធ្វើសកម្មភាពឲ្យបានខ្លាំងជាងមុនថែមទៀត ដើម្បីការពារកុំឲ្យមានការបាញ់សម្លាប់នេះ កើតមានតទៅទៀត។ លោកថ្លែងថា បើមានការបាញ់សម្លាប់មនុស្សហើយ ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា ធ្វើកំណត់ហេតុតវ៉ាការទូតទៅប្រទេសថៃ ហើយគេនៅតែបន្តបាញ់សម្លាប់ទៀតនោះ មន្ត្រីខ្មែរត្រូវតែរកវិធីថ្មីហើយ។ ជាពិសេសឆ្នាំ ២០១២ នេះ ប្រទេសកម្ពុជា ជាប្រធានសមាគមប្រទេសអាស៊ាន ដែលមានប្រទេសថៃជាសមាជិកផងដែរ។
លោក អ៊ូ វីរៈ៖ «ប្រទេសកម្ពុជា តាមពិតមានកាតព្វកិច្ចក្នុងការការពារប្រជាពលរដ្ឋរបស់ខ្លួននោះ អាចដាក់ទៅក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សរបស់ អ.ស.ប ដើម្បីសើរើបញ្ហាប្រទេសថៃនេះ។ ហើយឲ្យមានយន្តការអន្តរជាតិ ទប់កុំឲ្យប្រទេសថៃរំលោភលើសិទ្ធិប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក្នុងករណីនេះបាទ»។
អ្នកទទួលខុសត្រូវអង្គការសិទ្ធិមនុស្សមួយរូបទៀត គឺលោក ចាន់ សុវ៉េត ជាអ្នកអង្កេតរបស់សមាគម ការពារសិទ្ធិមនុស្សឈ្មោះ អាដហុក។ លោកបានលើកឡើងថា រឿងក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាធ្វើកំណត់ហេតុការទូតតវ៉ារឿងទាហានថៃបាញ់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនោះ វាដូចជាដដែលៗ ម្ដងហើយម្ដងទៀត មិនមានប្រសិទ្ធភាពឡើយ។
លោក អ៊ូ វីរៈ៖ «ខ្ញុំគិតថា អារឿងធ្វើកំណត់ទូតនោះ វាជារឿងហួសសម័យហើយ។ ត្រូវរកមធ្យោបាយល្អជាងនឹង»។
លោក ចាន់ សុវ៉េត មានយោបល់ថា បើប្រទេសកម្ពុជាតែមួយ និយាយជាមួយប្រទេសថៃ គេមិនស្ដាប់ទេ គេនៅតែបាញ់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដដែល។ មានតែប្រទេសខ្មែរ សុំឲ្យអន្តរជាតិ ឬប្រទេសជាច្រើនជួយនិយាយកុំឲ្យទាហានថៃបាញ់សម្លាប់មនុស្សបែបនេះតទៅទៀត។
លោក ចាន់ សុវ៉េត សុំឲ្យរដ្ឋាភិបាលខ្មែរចាត់ការឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពក្នុងរឿងទប់ស្កាត់ទាហានថៃ ដែលបន្តបាញ់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរឆ្លងដែនខុសច្បាប់នោះ។ ជាមួយនេះដែរលោក សុវ៉េត សុំឲ្យអាជ្ញាធរខ្មែរស៊ើបអង្កេត មានទិន្នន័យឲ្យបានច្បាស់លាស់អំពីចំនួនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលត្រូវទាហានថៃបាញ់សម្លាប់នោះ។
លោក ចាន់ សុវ៉េត៖ «ទាក់ទងបញ្ហានេះ ទាល់តែភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលយើងធ្វើការស៊ើបអង្កេតឲ្យបាន ម៉ត់ចត់សិនថា ពិតប្រាកដមានការបាញ់សម្លាប់ពិតប្រាកដមែនអ៊ីចឹងឬអត់? ហើយការបាញ់សម្លាប់នោះ អាចបណ្ដាលមកពីអីខ្លះ? ប្រទេសយើងត្រូវធ្វើការស៊ើបអង្កេតឲ្យបានច្បាស់សិន។ មានមនុស្សប៉ុន្មាននាក់ ដែលរបួស និងស្លាប់។ បើធ្វើត្រឹមតែកំណត់ទូតអ៊ីចឹង វាមិនមានប្រសិទ្ធភាពទេ»។
លោក ចាន់ សុវ៉េត បានឲ្យដឹងថា របាយការណ៍ដែលលោកទទួលបានពីបណ្ដាលការងារអង្គការ អាដហុក នៅតាមបណ្ដាខេត្ត បានឲ្យដឹងថា គិតចាប់តាំងពីដើមខែកុម្ភៈមកទល់ថ្ងៃទី ២៥ ខែកុម្ភៈ មានប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរចំនួន ៨ នាក់ បានស្លាប់ដោយសារទាហានថៃបាញ់សម្លាប់។ ជាពិសេស នៅខេត្តឧត្តរមានជ័យ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងលោក កុយ គួង មន្ត្រីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេស និងលោក ផៃ ស៊ីផាន មន្ត្រីអ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ដើម្បីសុំអត្ថាធិប្បាយទាក់ទងរឿងទាហានថៃបាញ់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ មានចំនួនអ្នកស្លាប់ច្រើនក្នុងខែកុម្ភៈនេះបានឡើយ។
ប្រជាពលរដ្ឋមួយរូបសុំមិនចេញឈ្មោះ រស់នៅភូមិអូរស្វាយ ឃុំអូរស្វាយ ស្រុកត្រពាំងប្រាសាទ ខេត្តឧត្តរមានជ័យ បាននិយាយថា ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅជាប់ព្រំដែនខ្មែរ ថៃ នៅម្ដុំស្រុកត្រពាំងប្រាសាទ ខេត្តឧត្តរមានជ័យមួយចំនួន ត្រូវទាហានថៃបាញ់ស្លាប់ ដោយសារតែគាត់ច្រើននាំគ្នាឆ្លងដែនចូលដីថៃ ដើម្បីកាប់ឈើគ្រញូងយកមកលក់ ពីព្រោះឈើគ្រញូង ជាប្រភេទឈើប្រណិត ហើយមានឈ្មួញរកទិញ ដោយហ៊ានឲ្យថ្លៃខ្ពស់ទៀតផង។
សំឡេងពលរដ្ឋលាក់ឈ្មោះ៖ «ពួកនេះចូលទៅរកគ្រញូងអេតចាយណាបង។ អាគ្រញូងកូនក្រឡឹងយើង។ អាតូចតាចនោះណាបង។ មិនមែនទៅរកអុសឈើធំទេ»។
ប្រភពឈ្មួញលក់ និងទិញឈើសុំមិនចេញឈ្មោះបានឲ្យដឹងថា ឈើគ្រញូង បើមានដើមតូចៗ គេគិតថ្លៃដោយថ្លឹងជញ្ជីងគិតជាគីឡូក្រាម។ ឈើគ្រញូងតូចៗ ក្នុងមួយគីឡូក្រាម មានតម្លៃចាប់ពី ២ ដុល្លារអាមេរិកឡើងទៅរហូតដល់ ៤ ដុល្លារអាមេរិក។ ចំពោះឈើគ្រញូងប្រភេទមានទំហំធំ មានមុខកាត់ចាប់ពី ២០ សង់ទីម៉ែត្រ ឬភាសាសាមញ្ញថា ២ តឹកឡើងទៅ និងមានកម្រាស់ក្រាស់ គេគិតជាម៉ែត្រគីប។ ឈើគ្រញូង គិតជាម៉ែត្រគីប មានតំលៃចាប់ពី ១.០០០ ដុល្លារឡើងទៅ។
ប្រទេសកម្ពុជា និងថៃ កំពុងមានទំនាស់គ្នាលើរឿងខ្សែបន្ទាត់កំណត់ព្រំដែន។ ជាពិសេស នៅតំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារក្នុងខេត្តព្រះវិហារ និងនៅតំបន់ប្រាសាទតាក្របី និងប្រាសាទតាមាន់ នៅខេត្តឧត្តរមានជ័យជាដើម។
អាជ្ញាធរខ្មែរក៏ធ្លាប់ចាប់បានប្រជាពលរដ្ឋថៃឆ្លងដែនខុសច្បាប់ ចូលមកដីខ្មែរដែរ។ តែអាជ្ញាធរខ្មែរមិនដែលបាញ់សម្លាប់ឡើយ។ ឧទាហរណ៍ ដូចជាករណីលោក វីរៈស៊ុមខ្វាមឃីត (Veera Somkwamkid) និងអ្នកស្រី រ៉ាទ្រី ពីប៉ាតាណា ប៉ៃប៊ូន (Ratree Pipatanapaiboon) ដែលជាសមាជិកក្រុមមេដឹកនាំពួកអាវលឿងនៅប្រទេសថៃ។ អាជ្ញាធរខ្មែរ បានបញ្ជូនអ្នកទាំងពីររូបនោះ ទៅតុលាការខ្មែរ ដើម្បីចោទប្រកាន់ និងផ្ដន្ទាទោសតាមច្បាប់ខ្មែរ។
ក្រៅពីបាញ់សម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលលួចឆ្លងដែនចូលដីថៃកាប់ឈើ ទាហាន និងអាជ្ញាធរថៃ ក៏ ធ្លាប់បានចាប់បញ្ជូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលឆ្លងដែនខុសច្បាប់មកប្រទេសខ្មែរវិញជាញឹកញយដែរ។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងនោះ ចូលទៅប្រទេសថៃខុសច្បាប់ ដើម្បីធ្វើជាកម្មករសំណង់ ធ្វើកម្មករនេសាទតាមទូកនៅសមុទ្រ ធ្វើការតាមកសិដ្ឋានឯកជន និងខ្លះជាអ្នកសុំទាននៅតាមទីប្រជុំជននានា។ល។
របាយការណ៍របស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្ស អាដហុក បានបង្ហាញថា នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១១ កន្លងទៅ យ៉ាងហោចណាស់ មានប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរចំនួន ១៥ នាក់ ត្រូវទាហានថៃបាញ់សម្លាប់ និងមានប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាច្រើនពាន់នាក់ ត្រូវថៃបញ្ជូនមកប្រទេសកម្ពុជាវិញ៕