មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ លោកបានសារភាពថា សូម្បីតែក្នុងក្រុមគ្រួសាររបស់លោក ក៏វប្បធម៌ប្រពៃណីចិន វាយលុកចូលដល់ក្នុងផ្ទះដែរ។ បើដូច្នេះ តើនរណាជាអ្នកដោះស្រាយបញ្ហានេះទៅ?
បច្ចុប្បន្ននេះ ប្រទេសកម្ពុជា កំពុងទទួលយកប្រពៃណីចិនយ៉ាងពេញទំហឹង។ បើទោះបីជាបុណ្យចូលឆ្នាំចិន មិនត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកថា ជាថ្ងៃបុណ្យជាតិក៏ដោយ ក៏សាលារៀនរដ្ឋ ទីផ្សារ ក្រសួង មន្ទីររដ្ឋាភិបាលមួយចំនួន ក៏នៅតែបានបិទទ្វារក្នុងពេលចូលឆ្នាំចិនម្ដងៗ។
មានមតិរិះគន់តៗគ្នាថា ចូលឆ្នាំចិនស្រវឹងខ្មែរ ចូលឆ្នាំចិនកូនខ្មែរមិនទៅសាលា មន្ត្រីរាជការមិនបំពេញតួនាទី។ បញ្ហានេះគឺដោយសារថា សិស្សានុសិស្សលោកគ្រូ អ្នកគ្រូ រួមទាំងមន្ត្រីរាជការមួយចំនួន ជាកូនចៅចិន។ ក៏ប៉ុន្តែបញ្ហានៅត្រង់ថា ជាផ្លូវការពួកគេធ្វើការបម្រើឲ្យជាតិខ្មែរទាំងមូល។
បញ្ហានេះបានកើតឡើងជ្រាំដែលៗ ពីមួយឆ្នាំៗអស់រយៈជាង ២០ឆ្នាំមកហើយ ទើបតែពេលនេះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចេញមុខប្រកាសជាសាធារណៈថា បញ្ហានេះមិនដឹងជាត្រូវដោះស្រាយដូចម្ដេចទេ ព្រោះថា សូម្បីតែវង្សត្រកូលក្រុមគ្រួសាររបស់លោកក៏ជាប់សែស្រឡាយចិនដែរ។
លោក ហ៊ុន សែន៖ «ខ្ញុំរកឆ្លើយតបមិនកើតដែរ ព្រោះនៅផ្ទះខ្ញុំរកធ្វើអីមិនចេញដែរ។ ព្រោះគេថា ថ្ងៃចូលឆ្នាំសកលចូលទាំងអស់គ្នា ដល់ពេលចូលឆ្នាំចិននេះ... មានអ្នកមួយចំនួន ពួកករុមបងប្អូនគេមានបំណងល្អ សុំឲ្យយើងទប់ស្កាត់ចូលឆ្នាំសកល ឬចូលឆ្នាំចិន។ ឥឡូវទប់យ៉ាងម៉េច បើខ្ញុំខ្លួនឯងទប់វាមិនជាប់ នៅក្នុងផ្ទះខ្ញុំមានតែខ្ញុំមួយ ហើយក្រៅពីនោះទៅសែនទាំងអស់ ឲ្យខ្ញុំទប់យ៉ាងម៉េចអាហ្នឹងនោះ»។
បច្ចុប្បន្ននេះគេសង្កេតឃើញថា កូនចៅចិននៅស្រុកខ្មែរកំពុងមានមុខមាត់នៅក្នុងសង្គមយ៉ាងហ៊ឺហារ។ ខុសពីក្នុងរបបនយោបាយមុនៗ កូនចៅចិនត្រូវបានគេធ្វើទុក្ខមុកម្នេញ និងប្រកាន់ពូជសាសន៍។ កត្តានេះ គឺជាហេតុផលមួយដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីអះអាងថា រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកត្រូវជៀសវាងដានប្រវត្តិសាស្ត្រ។
លោក ហ៊ុន សែន៖ «ហើយដល់អ៊ីចឹងឲ្យទប់យ៉ាងម៉េច? ទប់មិនជាប់ទេ ហើយចូលដល់រឿងប្រកាន់ពូជសាសន៍ទៀត។ បើឲ្យទប់អាហ្នឹងមិនឲ្យចូលឆ្នាំសកល ចូលដល់ដំណាក់កាលប្រកាន់ពូជសាសន៍ទៅទៀត។ ហាមចូលឆ្នាំចិន ហាមលោតម៉ុងសាយ ហាមហែរអ្នកតា ចូលដល់អារឿងប្រកាន់ពូជសាសន៍ទៅទៀត»។
ឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រនានាសរសេរថា ជនជាតិចិន បានធ្វើអន្តោប្រវេសន៍ពីចិនដីគោក មកស្រុកខ្មែរក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៣០។ ចិនភៀសខ្លួនទាំងនោះ គេហៅថា ចិនឆៅ ក្រោយមកចិនឆៅទាំងនោះ បានរៀបការជាមួយខ្មែរ បង្កើតកូនពូនជាចៅ ហើយកូនចៅចិនកើតក្រោយៗនៅស្រុកខ្មែរទាំងនោះ គេនិយមហៅថា «កូនចៅចិន»។
ឯកសាររបស់លោក វីល្លាម វីលម៉ត (William Willmott) អ្នកស្រាវជ្រាវអំពីជនជាតិចិននៅកម្ពុជា សរសេរថា ចិននៅស្រុកខ្មែរបង្កើតបានជាជនជាតិភាគតិចធំជាងគេមួយនៅឆ្នាំ១៩៦០។ នៅចុងឆ្នាំ១៩៦០ ចិន ឬកូនចៅចិនមានចំនួនប្រមាណ ៤២៥.០០០នាក់។ ក៏ប៉ុន្តែក្រោយមកចំនួននេះបានធ្លាក់ចុះ ដោយសារសង្គ្រាមផង និងដោយសារការកាប់សម្លាប់ក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត បើទោះបីរបរបនេះ មានសម្ពន្ធភាពយ៉ាងជិតស្និទ្ធិជាមួយប្រទេសចិន ប្រជាមានិតក៏ដោយ។ ព្រោះរបប ប៉ុល ពត បានចាត់ទុកកូនចៅចិនថា ជាសត្រូវបដិវត្តន៍ ជាក្រុមវណ្ណៈនាយទុន ជញ្ជក់ឈាមសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសជាតិ។
ឯកសារដដែលសរសេរថា នៅឆ្នាំ១៩៨៤ ពោលគឺក្នុងរបបរសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា គាំទ្រដោយវៀតណាម ចំនួនខ្មែរកាត់ចិននៅសល់ប្រហែល ៦១.០០០នាក់។
លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយកម្ពុជា មានរំលឹកថា នៅទសវត្សន៍ឆ្នាំ១៩៨០ ក្នុងរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតដែលមានជំនាញការវៀតណាម ដាក់ទិសនយោបាយនៅពេលនោះ បានចាត់ទុកកូនចៅចិនក្នុងបញ្ជីខ្មៅដោយដាក់លេខ «៣៥១»។ បញ្ជីនេះមានន័យថា ជាក្រុមជនដែលមានសមាសភាពផ្នែកនយោបាយមិនល្អ ដែលរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ជំនាន់នោះមិនទុកចិត្ត ព្រោះនយោបាយវៀតណាម ប្រឈមមុខជាមួយប្រទេសចិន នៅពេលនោះ។
បណ្ឌិត សុខ ទូច រំលឹកថា បញ្ជី ៣៥១ បានប៉ះពាល់ដល់កូនចៅចិន ដែលមានមុខតំណែងក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលជំនាន់នោះ ធ្វើឲ្យពួកគេភ័យខ្លាចជំនាញការវៀតណាម ដកបុណ្យស័ក្ដិ ឬត្រូវដាក់ទោស ហើយដើម្បីលាក់អត្តសញ្ញាណចៅចិន ក្រុមមន្ត្រីទាំងនោះបានប្ដូរឈ្មោះបែបជាចិន មកឈ្មោះខ្មែរវិញ។
លោក សុខ ទូច៖ «កាលពីមុនយើងដឹងហើយ កូនចៅចិន ដឹកនាំជំនាន់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា បានមកកាន់អំណាចក្នុងរាជាណាចក្រទីពីរនេះ អ៊ីចឹងក្រុមថ្នាក់ដឹកនាំរដ្ឋមន្ត្រីភាគច្រើនសុទ្ធតែដូរឈ្មោះទាំងអស់ ហើយយើងឃើញហើយសូម្បីតែមុខមាត់ អាកប្បកិរិយារហូតដល់ថ្ងៃសែនហ្នឹង សឹងតែទាំងអស់នៅក្នុងជួរដឹកនាំ ក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលហ្នឹងច្រើនមែនទែន។ យើងមិនអាចលើកឈ្មោះគេទេ ព្រោះក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈ តែខ្ញុំដឹងថា (កូនចៅចិន) មានច្រើននៅក្នុងថ្នាក់ដឹកនាំរបស់យើង»។
លោកថា នៅពេលនោះចៅចិនមួយចំនួន បាននាំគ្នាភៀសខ្លួនទៅនៅក្រៅប្រទេស គេចចេញពីការធ្វើទុកបុកម្នេញក្នុងរបបនយោបាយរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ដែលកាលនោះមានលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស។
បច្ចុប្បន្នចំនួនចិនកាត់ខ្មែរកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស។ របាយការណ៍ស្ថិតិរបស់សមាគមចិនទាជីវ បង្ហាញថា សព្វថ្ងៃនេះចិនកាត់ខ្មែរបានកើនឡើងដល់ទៅ ៧សែននាក់។ ទន្ទឹមពេលនេះដែរ ចៅចិនភាគច្រើនមានជីវភាពល្អ សម្បូរអ្នកមានទ្រព្យធន និងមួយចំនួនមានមុខដំណែងខ្ពង់ខ្ពស់ក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល។
ស្របពេលនេះដែរ លោក សុខ ទូច បានព្រមានថា វប្បធម៌ចិនកំពុងមានឥទ្ធិពលលើខ្មែរយ៉ាងខ្លាំង ហើយខ្មែរក៏កំពុងទទួលដោយមិនដឹងខ្លួន៖ «សព្វថ្ងៃនេះយើងឃើញសង្គមវប្បធម៌ (ចិន) មកគាបសង្គត់យើងមាន៣។ ទី១ គឺការនិយាយ ដូចជាការនិយាយ ដូជជាពាក្យ អាហ៊ា ពាក្យ ចែ ពាក្យអ៊ីហ្នឹង បានប្រើប្រាស់ទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ហើយពេញនិយមទៅទៀត។ រហូតដល់គេឃើញអ្នកណារាងមានលុយច្រើន មានសម្បុរសបន្តិចវាទៅជាអាហ៊ាអ៊ីចឹងទៅ។ ចំណុចទី២ ចិនបានបង្រៀនខ្មែរអោយទទួលយកអត់ដឹងខ្លួន គឺទទួលទានចង្កឹះ ដែលធ្វើឲ្យចិន មានឥទ្ធិពលខ្លាំងមែនទែន។ ចំណុចទី៣ គឺកែប្រែខ្មែរឲ្យខ្មែរឈប់ទទួលទាននំបញ្ចុកនៅពេលព្រឹក និងលែងទទួលទាននំអន្សមនៅពេលត្រូវការ ទៅជាហូបនំប៉ាវ និងហូបគុយទាវទៅវិញ នេះជាឥទ្ធិពលចិន»។
ចំពោះរឿងមន្ត្រីរាជការមិនធ្វើការ សាលារៀន ទីផ្សារបិទពេលបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរម្ដងៗនោះ លោក សុខ ទូច ថ្លែងថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវមានអនុសាសន៍មួយជាក់លាក់ ដូចជាប្រទេសជិតខាងខ្មែរ ធ្វើយ៉ាងណាធានាថា ដំណើរការប្រចាំថ្ងៃរបស់រដ្ឋជាធំ ប្រព្រឹត្តទៅធម្មតាក្នុងពេលបុណ្យចូលឆ្នាំចិន ហើយមិនរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងមិនប្រកាន់ពូជសាសន៍៕
កំណត់ចំណាំ៖ ចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណាដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃតែប៉ុណ្ណោះ។