នៅក្នុងរបាយការណ៍របស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ចេញនៅខែមករា ឆ្នាំ២០១២ មានចំណងជើងថា របាយការណ៍សង្ខេបប្រចាំប្រទេស បានឲ្យដឹងថា ការដកហូតដីខុសច្បាប់ និងការបណ្ដេញចេញដោយបង្ខំពីមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ហើយសមត្ថកិច្ចបានតាំងខ្លួនធ្វើជាតំណាងរបស់ក្រុមហ៊ុន ឬបុគ្គលមានអំណាចនោះ វាជាបញ្ហាគាបសង្កត់ដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ ដូចជាករណីបណ្ដេញអ្នកភូមិបុរីកីឡា កាលពីដើមខែមករា ជាដើម។
នៅក្នុងរបាយការណ៍នេះ គេបានលើកឡើងចំនួន ៧ចំណុច ក្នុងនោះគេផ្ដោតលើការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ដោយការបណ្ដេញប្រជាពលរដ្ឋចេញពីលំនៅឋានជាបញ្ហាសំខាន់។
របាយការណ៍បានលើកឡើងពីសហគមន៍បឹងកក់ គិតពីឆ្នាំ២០០៧ មក អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញ បានឲ្យកម្លាំងកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ និងមន្ត្រីនគរបាលទៅបណ្ដេញប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ៤.២០០គ្រួសារ រស់នៅតំបន់បឹងកក់ ចេញពីលំនៅឋាន បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលបានសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ចតំបន់បឹងកក់ មានរយៈពេល ៩៩ឆ្នាំ ឲ្យទៅក្រុមហ៊ុន ស៊ូកាគូ (Shukaku) ជាក្រុមហ៊ុនរបស់លោក ឡៅ ម៉េងឃីម ដែលជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភា និងជាមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
ប្រជាពលរដ្ឋដែលគេបណ្ដេញចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ មានប្រជាពលរដ្ឋនៅសហគមន៍រីករាយ សហគមន៍ដីក្រហម ក្រុម៧៨ សហគមន៍បឹងកក់ និងសហគមន៍បុរីកីឡាជាដើម ដែលមានប្រជាពលរដ្ឋរាប់ពាន់នាក់បាត់បង់លំនៅឋានដែលធ្លាប់រស់នៅកណ្ដាលទីក្រុងភ្នំពេញ មានមុខរបរធ្វើ និងកូនបានទៅសាលារៀនដូចកូនអ្នកដទៃទៀតនោះ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នអ្វីដែលធ្លាប់មានបែរជាបាត់បង់ទៅវិញសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះ។
នាយករងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិប្រចាំតំបន់អាស៊ី លោក ហ្វីល រ៉ូប៊ើតសុន (Phil Robertson) មានប្រសាសន៍ថា ការបណ្ដេញចេញពីលំនៅឋាននៅកម្ពុជា ក្រោមរូបភាពអភិវឌ្ឍន៍ គឺដើម្បីតែផលប្រយោជន៍របស់ក្រុមអ្នកមានអំណាចមួយចំនួនតូចទេ ប៉ុន្តែវាធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្ររាប់ពាន់នាក់រងគ្រោះ។
ដោយឡែកក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សជាតិដែលឃ្លាំមើលអំពីការបណ្ដេញចេញនោះ បានលើកឡើងថា ការអភិវឌ្ឍប្រទេសរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ជាការអភិវឌ្ឍផុយស្រួយ ដែលវាមិនមាននិរន្តរភាពយូរអង្វែងសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រនោះឡើយ។ ពួកគេបានអះអាងទៀតថា របាយការណ៍អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិនេះ វាឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីស្ថានភាពពិតនៅសង្គមកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន ដែលរដ្ឋាភិបាលកំពុងតែរំលោភលើកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន និងរំលោភលើប្រជាពលរដ្ឋដែលជាម្ចាស់ឆ្នោត។
លោក សៀ ភារម្យ ពន្យល់ថា ក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនដែលបានបណ្ដេញប្រជាពលរដ្ឋចេញពីលំនៅនោះ គឺជាក្រុមហ៊ុនដែលជិតស្និទ្ធជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ឬជាក្រុមហ៊ុនរបស់មន្ត្រីបម្រើការងារនៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល។
លោក សៀ ភារម្យ៖ «យើងមានការបារម្ភទៅថ្ងៃមុខថា វានឹងអាចមានព្រឹត្តិការណ៍អីកើតមាន។ ខ្ញុំជឿថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនៅពេលនេះគាត់អាចទ្រាំបាន ក៏ប៉ុន្តែបើសិនជាការឈឺចាប់របស់គាត់កាន់តែច្រើនឡើងៗ ចំនួននៃអ្នកដែលរងគ្រោះដោយសារការអភិវឌ្ឍន៍មិនមានតម្លាភាព វានឹងធ្វើអោយមានចលនាមហាជនអីហ្នឹងអាចកើតមានឡើង ដើម្បីផ្ដួលរលំរដ្ឋាភិបាល»។
អ្នកនាំពាក្យអង្គភាពព័ត៌មាន និងប្រតិកម្មរហ័សនៃទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក ទិត សុធា មានប្រសាសន៍ថា ការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ពឹងលើស្ថានការណ៍ជាក់ស្ដែង។ ប៉ុន្តែលោកបញ្ជាក់ថា ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនោះ ប្រទេសណាក៏មានករណីនេះដែរ។
លោក ទិត សុធា៖ «ការអភិវឌ្ឍរបស់កម្ពុជា គឺផ្អែកទៅលើតម្រូវការចាំបាច់ជាក់ស្តែង ហើយជុំវិញការបន្លាស់ទីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនតូចនេះ គឺទាក់ទងទៅនឹងឯកសារជាក់លាក់នៃការតាំងលំនៅរបស់ពួកគាត់»។
នៅខែមករា ឆ្នាំ២០១២ នេះ បញ្ហាជម្លោះដីធ្លីបានកើតមានជាបន្តបន្ទាប់ ហើយអាជ្ញាធររបស់រដ្ឋាភិបាលបានប្រើអំពើហិង្សាលើប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការបណ្ដេញចេញ ដូចជាកាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមករា ទាហានការពារក្រុមហ៊ុន ធីធីវ៉ាយ (TTY) របស់លោកឧកញ៉ា ណា ម៉ារ៉ាឌី បានបាញ់ប្រជាពលរដ្ឋ រស់នៅឃុំពីរធ្នូ ស្រុកស្នួល ខែត្រក្រចេះ ឲ្យរបួសធ្ងន់ចំនួន ៤នាក់ នៅគ្រាដែលពួកគាត់តវ៉ាមិនឲ្យគ្រឿងចក្រក្រុមហ៊ុន ឈូសរំលោភយកដីចំការដំឡូងមីរបស់ពួកគាត់ និងករណីបណ្ដេញប្រជាពលរដ្ឋនៅសហគមន៍បុរីកីឡា និងឈូសកម្ទេចផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋជាដើម។
លោក ហ្វីល រ៉ូប៊ើតសុន បានលើកជាឧទាហរណ៍ជម្លោះដីនៅតំបន់សហគមន៍បុរីកីឡាថា ក្រុមហ៊ុន ផានអ៊ីម៉ិច (Phan Imex) មិនបានគោរពកិច្ចសន្យារបស់ខ្លួនដែលថា ក្រុមហ៊ុននឹងសាងសង់អគារចំនួន១០។ ផ្ទុយទៅវិញគេបានសង់អគារតែចំនួន ៨ ហើយថែមទាំងបណ្ដេញចេញទៀត ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលមិនបានដាក់ទោសទៅលើភាគីក្រុមហ៊ុនទៅវិញ។
លោក ហ្វីល រ៉ូប៊ើតសុន៖ «កិច្ចសន្យាគឺជាកិច្ចសន្យា។ យើងបារម្ភរឿងនេះណាស់។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន គួរតែតម្រូវអោយក្រុមហ៊ុន ផានអ៊ីម៉ិច គោរពធ្វើតាមកិច្ចសន្យារបស់ខ្លួន ជាជាងបណ្ដោយអោយមានការប្រើកម្លាំងបណ្ដេញពលរដ្ឋទាំងនោះចេញពីលំនៅឋានរបស់ពួកគេ ហើយបង្ខំអោយទៅរស់នៅទីតាំងថ្មីដាច់ស្រយាល គ្មានប្រភពទឹក គ្មានប្រព័ន្ធអនាម័យ គ្មានសាលារៀនសំរាប់កូនៗ និងគ្មានឱកាសបានការងារដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត គឺជាទីដែលគ្មានក្តីសង្ឃឹមក្នុងជីវិតនោះឡើយ។ វាជាក់ស្ដែងណាស់ក្នុងរឿងនេះ គឺភាគីក្រុមហ៊ុនដែលត្រូវសាងសង់អគារតាមកិច្ចសន្យាជាអ្នកបំពានលើកិច្ចសន្យា»។
មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត បានលើកហេតុផលថា ការអភិវឌ្ឍប្រទេសរបស់រដ្ឋាភិបាលវាមិនស្របទៅតាមច្បាប់ជាតិ និងច្បាប់អន្តរជាតិទេ ពិសេសគឺសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិមានលំនៅឋាន ពីព្រោះថា ជាគោលការណ៍អភិវឌ្ឍន៍គេត្រូវធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមានតម្លាភាព ក្រុមហ៊ុន ឬរដ្ឋាភិបាលត្រូវមានកិច្ចពិភាក្សាអំពីផលប៉ះពាល់អំពីការអភិវឌ្ឍទាំងនោះ។
ប្រធានអប់រំច្បាប់សំរាប់សហគមន៍ លោក យ៉េង វីរៈ បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ប្រទេសជាម្ចាស់ជំនួយបានខកចិត្តចំពោះរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ពីព្រោះប្រទេសទាំងនោះបានផ្ដល់ជំនួយឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ជាច្រើនរយលានក្នុងមួយឆ្នាំៗ សម្រាប់អភិវឌ្ឍប្រទេស។ ផ្ទុយទៅវិញការអភិវឌ្ឍនោះវាធ្វើឲ្យប៉ះពាល់លំនៅឋាន និងដីធ្លីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រទៅវិញ។
លោក យ៉េង វីរៈ៖ «ការជួយឧបត្ថម្ភរបស់ប្រទេសផ្ដល់ជំនួយ ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ទាំងឡាយដែលគេជួយយើងជាថវិកាប្រចាំឆ្នាំ គេចង់ជួយធ្វើម៉េចអោយប្រទេសខ្មែរមានការអភិវឌ្ឍ ដល់ហើយប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់នឹងបានផលប្រយោជន៍ពីការអភិវឌ្ឍហ្នឹង»។
របាយការណ៍របស់ Human Rights Watch ដដែល បានសរសេរទៀតថា កម្ពុជាបានទទួលជំនួយពីបរទេសសម្រាប់យកអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសគិតពីឆ្នាំ២០០៩ ដល់ ២០១២ មាន ២.៨០០លានដុល្លារអាមេរិក។ ថវិកាជំនួយនោះក្នុងមួយឆ្នាំមានប្រមាណ ៦០០លានដុល្លារ ហើយជំនួយអន្តរជាតិនេះ មានចំនួនលើសពី ៥០% នៃថវិកាជាតិសរុប។
ធនាគារពិភពលោកបានពន្យារផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីថ្មីទៀត បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានបរាជ័យលើការដោះស្រាយបញ្ហាកម្មវិធីផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី ដែលគាំទ្រដោយធនាគារពិភពលោក។ ធនាគារនេះក៏បានសំដែងពីក្ដីកង្វល់អំពីបញ្ហាពុករលួយនៅកម្ពុជា ក្នុងកម្រិតខ្ពស់ជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ប៉ុន្តែគេមិនទាន់ឃើញធនាគារនេះចាត់វិធានការលើករណីនេះនៅឡើយ។
ក្រុមមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល បានជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលអនុវត្តទៅតាមគោលនយោបាយរបស់ខ្លួន ដែលបានប្រកាសកន្លងមកថា រដ្ឋាភិបាលចង់ឲ្យមានអភិបាលកិច្ចល្អ និងចង់ឲ្យប្រទេសកម្ពុជា ជាប្រទេសនីតិរដ្ឋយកច្បាប់ជាធំ។ ប៉ុន្តែពួកគេបានពន្យល់ថា ការបណ្ដេញប្រជាពលរដ្ឋចេញពីទីក្រុង និងករណីជម្លោះដីធ្លីនៅតំបន់ផ្សេងៗទៀត ដើម្បីយកដីប្រគល់ឲ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនធ្វើការអភិវឌ្ឍនោះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នឹងមិនអាចសម្រេចគោលដៅរបស់ខ្លួន ដើម្បីកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់ប្រជាពលរដ្ឋមកនៅត្រឹម ៧% បានទេ នៅឆ្នាំ២០១៥ ខាងមុខ៕
កំណត់ចំណាំ៖ ចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណាដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃតែប៉ុណ្ណោះ។