អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ បានចាត់ទុក លោកឧត្ដមសេនីយ៍ រ័ត្ន ស្រ៊ាង ដែលជាមេបញ្ជាការរងនៃកងរាជអាវុធហត្ថ លើផ្ទៃប្រទេស គឺជាឆ្អឹងខ្នងយ៉ាងរឹងមាំក្នុងការទ្រទ្រង់អំណាចរបស់ លោក ហ៊ុន សែន តាមរយៈការរារាំង និងការបង្ក្រាបក្រុមបាតុកម្មទាំងឡាយណា ដែលលោកចាត់ទុកថា ជាការរំខានដល់ភាពសុខដុមរមនា សន្តិភាពនៃរបបក្រុងភ្នំពេញដែលដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) រកឃើញថា លោកឧត្ដមសេនីយ៍ រ័ត្ន ស្រ៊ាង ដែលជាមេបញ្ជាការរង នៃកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស គឺជាមនុស្សម្នាក់ដែលមាន ជំនាញខ្ពស់ខាងបង្ក្រាបបាតុកម្ម និងរារាំងរាល់សកម្មភាពទាំងឡាយដែលរំខានដល់ការដឹកនាំនៃរបបលោកលោក ហ៊ុន សែននោះ។
ដោយសារភាពប្ដេជ្ញាចិត្តដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់របស់លោកនេះហើយ បានជា លោកត្រូវបានដំឡើងឋានន្តរសក្ដិពីថ្នាក់ឧត្ដមសេនីយ៍ទោសផ្កាយមាសពីរ ទៅជាឧត្ដមសេនីយ៍ឯកផ្កាយមាសបី យ៉ាងឆាប់រហ័ស។
របាយការណ៍របស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទិ្ធមនុស្ស យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ ដែលមានចំណងជើងថាឧត្ដមសេនីយ៍បាតដៃកខ្វក់ ទាំង១២ ដែលចេញផ្សាយជាសាធារណៈកាលពីខែចុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៨ នេះ អះអាងថា ចាប់តាំងពីមានការដំឡើងបុណ្យស័ក្ដិយ៉ាងខ្ពស់ត្រដែតមក លោក រ័ត្ន ស្រ៊ាង បានអនុវត្តការងាររបស់លោកយ៉ាងពេញទំហឹងក្នុងការបង្ក្រាបការជួបប្រជុំ និងការធ្វើបាតុកម្មដោយ សន្តិវិធី ដូចជាករណីបង្ក្រាបបាតុកម្មរបស់កម្មករក្នុងខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ ការបង្ក្រាបដល់ការតវ៉ារបស់ក្រុមគ្រូបង្រៀនទៅកាន់ផ្ទះរបស់ លោក ហ៊ុន សែន ការបង្ក្រាបការតវ៉ាអំពីបញ្ហាដីធ្លីរបស់ ពលរដ្ឋ ខេត្តព្រះវិហារ មកកាន់ផ្ទះរបស់លោក ហ៊ុន សែន កាលពីឆ្នាំ២០១៤ ដែលបណ្ដាលឲ្យមនុស្សយ៉ាងហោច១៨នាក់រងរបួស។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិមួយនេះក៏បានឲ្យដឹងថា ការបង្ក្រាបដ៏ធំបំផុតរបស់លោក រ័ត្ន ស្រ៊ាង គឺការបង្ក្រាបទៅលើក្រុមកម្មករ ដែលនាំគ្នាធ្វើបាតុកម្មទាមទារឲ្យមានការដំឡើងប្រាក់ខែគោលអប្បបរមាកាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ ដែលបណ្ដាលឲ្យក្រុមអ្នកតវ៉ាចំនួន បួននាក់ស្លាប់បាត់បង់ជីវិត ហើយមនុស្សជាច្រើននាក់ទៀតបានរងរបួសធ្ងន់ធ្ងរ។
លោក រ័ត្ន ស្រ៊ាង ត្រូវបានផ្ទេរតួនាទីពីមេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថខេត្តបន្ទាយមានជ័យ មកជាមេបញ្ជាការរងកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស ក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ នៅក្រោយជម្លោះនៃការបោះឆ្នោត កាលពីឆ្នាំ២០១៣។
នៅក្នុងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោកបានគ្រប់គ្រងមជ្ឈមណ្ឌលស្តារនីតិសម្បទា ហើយដែលអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ រកឃើញថា មជ្ឈមណ្ឌលនេះបានបង្ខំឲ្យមនុស្សបរិច្ចាគឈាមថែមទៀត។
លោក រ័ត្ន ស្រ៊ាង បានប្រាប់អាស៊ីសេរីយ៉ាងខ្លី កាលពីថ្ងៃអង្គារថា អ្វីដែល អង្គការឃ្លាំមើល សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិចុះផ្សាយនោះគឺគ្រាន់តែជាការនិយាយរបស់អង្គការនេះប៉ុណ្ណោះ ហើយថា មានតែអ្នកនាំពាក្យកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេសទេ ដែលអាចបកស្រាយលើរឿងនេះបាន៖ «ពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងហ្នឹង អាហ្នឹងគាត់អ្នកថា គាត់អ្នកនិយាយ ប៉ុន្តែយើងមានអ្នកនាំពាក្យកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស ដូច្នេះមានបញ្ហាអ្វីសួរអ្នកនាំពាក្យរបស់ខ្ញុំទៅ»។
អាស៊ីសេរីបានព្យាយាមសុំសេចក្ដីអត្ថាធិប្បាយពីលោក អេង ហ៊ី អ្នកនាំពាក្យកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេសដែរ ប៉ុន្តែលោកបានបិទទូរស័ព្ទភ្លាមៗពេលដែលលោកបានឮអ្នកយកព័ត៌មានរបស់អាស៊ីសេរី ប្រាប់ឈ្មោះទៅលោកនោះ។
ប្រធានក្រុមផ្នែកស៊ើបអង្កេតរបស់អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំអាត បានប្រាប់អាស៊ីសេរីថា លោកមិនអាចធ្វើអធិប្បាយ វាយតម្លៃទៅលើបុគ្គលម្នាក់ក្នុងជួរសមត្ថកិច្ចនៃរបបលោក ហ៊ុន សែន បាននោះឡើយ ប៉ុន្តែលោកបញ្ជាក់ថា កម្លាំងប្រដាប់អាវុធរបស់រដ្ឋាភិបាលកន្លងមកបានបង្ក្រាបការតវ៉ាដោយសន្តិវិធីដែលបណ្ដាលឲ្យ មនុស្សជាច្រើនរបួស និងស្លាប់។ ហើយរហូតមកទល់ពេលនេះពុំមាន សមត្ថកិច្ចណាម្នាក់ត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសចំពោះកំហុសរបស់ពួកគេទាំងនោះឡើយ៖ «ជាទូទៅយើងមិនបានផ្ដោតទៅលើបុគ្គលណាទេ ប៉ុន្តែយើងគិតតែទៅ លើកងកម្លាំងទាំងអស់ពីព្រោះពួកគេទាំងអស់ជាកងកម្លាំងការពារ ផលប្រយោជន៍ និងការពារសន្តិសុខសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ប៉ុន្តែកន្លងមក យើងឃើញថា មានការបង្ក្រាប មានការស្លាប់ ហើយមានការរបួស ដែលមិនមានអ្នកណាម្នាក់ត្រូវបានចាប់យកទៅផ្ដន្ទាទោសចំពោះមុខច្បាប់នោះទេ»។
របាយការណ៍របស់ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ បានដក ស្រង់សម្ដីលោក រ័ត្ន ស្រ៊ាង ដែលបាននិយាយជាមួយ អ្នកសារព័ត៌មាន ចុះផ្សាយថា ការបង្ក្រាបដែលបណ្ដាលឲ្យមានមនុស្ស ស្លាប់មិនសំខាន់ ដូចការពារដល់ក្រុមកងរាជអាវុធហត្ថ និងអ្នកដ៏ទៃមិនឲ្យរងការប៉ះទង្គិចនោះឡើយ។ លោកបន្តថាអ្វីដែលចាំបាច់នោះ គឺការបោសសំអាតរាល់ការតវ៉ាទាំងឡាយ។ លោក រ័ត្ន ស្រ៊ាង ធ្លាប់និយាយយ៉ាងខ្លីថា ការតវ៉ាបិទផ្លូវណាមួយកើតឡើង គឺត្រូវតែមានការបង្ក្រាប ដែលជាជម្រើសតែមួយគត់។
ប៉ុន្តែអ្នកវិភាគឯករាជ្យ និងជាអតីតទីប្រឹក្សារបស់លោក កឹម សុខា គឺលោក បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ បានប្រាប់អាស៊ីសេរីថា ការអះអាងរបស់លោក រ័ត្ន ស្រ៊ាង ដូច្នេះ លុះត្រាតែកម្ពុជា ជាប្រទេសមួយដែលស្ថិតក្នុងភាពប្រកាសអាសន្នប៉ុណ្ណោះ។ លោកបន្តថា សមត្ថកិច្ចគួរប្រើកម្លាំងទប់ទល់របស់ខ្លួនដែលសមាមាត្រទៅនឹងកម្លាំងរបស់ក្រុមបាតុករ៖ «ប្រទេសក្នុងភាពអាសន្ន អាហ្នឹងគឺត្រូវព្រះមហាក្សត្រត្រូវប្រកាសនៅរដ្ឋសភា ហើយមានលក្ខខណ្ឌច្បាស់លាស់។ អាហ្នឹងបានអាចគេធ្វើ អ៊ីចឹងបាន»។
លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ថ្លែងថាសមត្ថកិច្ចនៃបណ្ដាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំៗភាគច្រើនគេប្រើកម្លាំងមនុស្សដើម្បីទប់ទល់ ជាមួយកម្លាំងមនុស្ស ហើយមិនប្រើប្រាស់កាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់ មនុស្សនោះទេ៖ «នៅប្រទេសអង់គ្លេសមានប៉ូលិសជិះសោះ ដើម្បីរុញច្រានពួកបាតុករ ហើយប៉ូលិសហ្នឹងមាឌធំៗ ដែលគេហាត់រៀនដើម្បីត្រួតត្រាហ្វូងមនុស្សបាន។ មានការប៉ះទង្គិចគ្នាខ្លះៗដែរ ប៉ុន្តែមិនមែនជាស្លាប់ មនុស្សអីទេ។ អាហ្នឹងគេហៅថាការប៉ិនប្រសព្វក្នុងការគ្រប់គ្រងហ្វូងមនុស្ស»។
របាយការណ៍ស្តីអំពីឧត្ដមសេនីយ៍បាតដៃកខ្វក់ទាំង១២រូបនៃរបប លោក ហ៊ុន សែន របស់អង្គការយូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ អះអាងថាមនុស្សទាំង១២នាក់ រួមទាំងលោក រ័ត្ន ស្រ៊ាង ដែរនោះ ពិតជាបានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិដែលបាន ប្រព្រឹត្តតាំងពីទសវត្សឆ្នាំ១៩៧០ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។
របាយការណ៍ដដែលបន្តថា ភាគច្រើននៃអ្នកទាំង១២ នាក់ នេះមាន ជាប់ពាក់ព័ន្ធ នឹងការប្រើប្រាស់កម្លាំងមិនចាំបាច់ជ្រុលហួសហេតុ ដែលរហូតពេលខ្លះធ្វើឲ្យស្លាប់ អ្នកដែលតវ៉ាអំពីការបោះឆ្នោតមិនសេរី និងមិនត្រឹមត្រូវ ការរឹបអូសដីធ្លី ការរំលោភសិទ្ធិការងារ និងការតវ៉ា អំពីបញ្ហាប្រាក់ឈ្នួលតិច។
អ្នកស្រី អូលីវវៀ អ៊ីននុស ដែលជាអ្នកវិភាគខាងផ្នែកគោលនយោបាយរបស់អង្គការមូលនិធិកេរ្តិ៍ ដំណែលអន្តរជាតិ ប្រចាំក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន បានប្រាប់អាស៊ីសេរីតាមទូរស័ព្ទថា សហរដ្ឋអាមេរិក គួរប្រញាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិ ឬបិទទិដ្ឋាការ ក្រុមកងកម្លាំងសន្តិសុខរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលមានអំណាចទាំងនេះ៖ «ខ្ញុំធ្លាប់បានប្រាប់រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកឲ្យប្រើច្បាប់ក្លូបបលមែកនីតស្គី (Global Magnitsky) ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មលើមេកងអង្គរក្ស និងក្រុមយោធាផ្ទាល់ខ្លួនរបស់គាត់។ ហើយប្រសិនបើមានជនណា រំលោភសិទ្ធិមនុស្សដូចអ្នកទាំងនោះទៀត។ ពួកគេគួរតែទទួលរង នូវទណ្ឌកម្មអ៊ីចឹងដែរ»។
រហូតមកទល់ពេលនេះសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ចំនួនពីរកំពុងស្ថិតក្នុងដៃព្រឹទ្ធសភារបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែលនឹងត្រូវអនុម័តក្នុងពេលណាមួយ ជាក់លាក់ខាងមុខ។ សេចក្ដីព្រាងច្បាប់ទាំងពីរនេះសុទ្ធសឹងតែមានបំណងដាក់ទណ្ឌកម្មលើមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ និងអ្នករកស៊ីកំពូលៗ ដែលស្និតស្នាលស៊ីជម្រៅជាមួយរបបលោក ហ៊ុន សែន។
ប្រធានគណៈកម្មាធិការ កិច្ចការបរទេសនៃសភាតំណាងរាស្ត្រសហរដ្ឋ អាមេរិកលោក អេដ រ៉យ (Ed Royce) កាលពីចុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ នេះ បានស្នើឲ្យប្រធានាធិបតី អាមេរិកពិចារណា តាមការ គួរក្នុងការដាក់ទណ្ឌកម្មលោក ហ៊ុន សែន លោក ស ខេង លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត អ្នកស្រី ហ៊ុន ម៉ាណា លោក សុខ ពុទ្ធិវុធ លោក ប្រាក់ សុខុន លោក សៅ សុខា និងរដ្ឋមន្ត្រីរបបលោក ហ៊ុន សែន ជាច្រើននាក់ទៀត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។