មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល នៅតែជំរុញឱ្យអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ ពន្លឿនការស្វែងរកមុខមន្ត្រីគ្រាក់ៗ ដែលបានឃុបឃិតជាមួយក្រុមឧក្រិដ្ឋជនគ្រឿងញៀនជនជាតិចិននាំចូលសារធាតុញៀនរាប់សិបតោនចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ការលើកឡើងនេះ ស្របពេលដែលរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង បញ្ជាឱ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ចាត់វិធានការលើមន្ត្រី ដែលបានឃុបឃិតជាមួយក្រុមឈ្មួញនាំចូលសារធាតុញៀន និងអំពើលាងលុយកខ្វក់នៅកម្ពុជា។
មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល ចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន អនុវត្តច្បាប់ឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាព នឹងចាត់វិធានការឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់លើមន្ត្រីគ្រាក់ៗ ក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលដែលបានឃុបឃិតជាមួយឧក្រិដ្ឋជនជាតិចិន ដែលបាននាំចូលសារធាតុញៀនរាប់សិបតោនមកប្រទេសកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី២៣ មករា។ ពួកគេរិះគន់ថា ការបណ្ដោយឱ្យជនជាតិចិនដឹកជញ្ជូនគ្រឿងញៀនដ៍ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់កន្លងទៅនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញថា អាជ្ញាធរអនុវត្តច្បាប់ធូររលុង និងបានឃុបឃិតជាមួយក្រុមឈ្មួញ ទើបពួកគេហ៊ានបង្កើតរោងចក្រផលិតគ្រឿងញៀននៅកម្ពុជាបានដោយសេរីនោះ។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព (PDP Center) លោក យង់ គិមអេង បន្តស្នើយ៉ាងទទូចដល់រដ្ឋាភិបាលឱ្យស៊ើបអង្កេតរកមុខមេខ្លោងប្រកបដោយតម្លាភាព និងស្វែងរកមុខមន្ត្រី ដែលបានអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមឧក្រិដ្ឋជនចិននាំចូល និងផលិតគ្រឿងញៀនដោយសេរីក្នុងស្រុកខ្មែរ។
លោកយល់ថា ប្រសិនបើគ្មានអាជ្ញាធរអ្នកមានអំណាចគ្រាក់ៗ ឈរកាងពីក្រោយក្រុមឧក្រិដ្ឋជនជនជាតិចិនទាំងនោះ ក៏មិនមានវត្តមានរោងចក្រផលិតគ្រឿងញៀន និងឧក្រិដ្ឋកម្មគ្រឿងញៀននៅប្រទេសកម្ពុជាដែរ៖«ចូលមកឃើញថាចាប់បានគ្រឿងញៀនរាប់តោន។ នេះចាប់បាន បើចាប់មិនបាននឹងបង្កមហន្តរាយដល់សង្គមខ្មែរយើងដូចម្ដេច »។
ការលើកឡើងរបស់សង្គមស៊ីវិលនេះ ធ្វើឡើងក្រោយពី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង បញ្ជាឱ្យអាជ្ញាពាក់ព័ន្ធ ចាត់វិធានការលើមន្ត្រីដែលបានឃុបឃិតជាមួយក្រុមឈ្មួញនាំចូលសារធាតុញៀន និងអំពើលាងលុយកខ្វក់នៅកម្ពុជា។
លោក ស ខេង លើកឡើងថា បញ្ហាគ្រឿងញៀនបានលុកលុយប្រទេសកម្ពុជាយ៉ាងខ្លាំងក្នុងរយៈពេលក្រោយនេះ គ្រឿងញៀនភាគច្រើននាំចូលតាមព្រំដែន គឺតាមរយៈជនជាតិចិន។ លោកបានបញ្ជាក់ថា ថ្មីៗ នេះ អាជ្ញាធរក៏បានបង្ក្រាបក្រុមឧក្រិដ្ឋជនគ្រឿងញៀន ដោយរឹបអូសបានសារធាតុញៀនជាង ១រយ (១០០) តោនបន្ថែមទៀត៖ «នគរបាល សហការជាមួយពលរដ្ឋ ដូចជា អ្នកពាក់ព័ន្ធបានបង្ក្រាបបទល្មើសនេះយ៉ាងចាស់ដៃ ដែលមិនធ្លាប់មានក្នុងរយះពេលមួយឆ្នាំនេះ សម្បើមណាស់។ជាពិសេស ចុងក្រោយនេះរកឃើញសារធាតុញៀន ដែលគេដឹកចូលមកដោយស្របច្បាប់ មិនមែនលួចលាក់ គឺរាប់សិបតោន »។
ការលើកឡើងរបស់លោក ស ខេង នេះធ្វើឡើងក្នុងពិធីប្រគល់រថយន្តជូនកងវរសេនាតូចនគរបាលការពារព្រំដែនប្រចាំទិសភូមិភាគទី១ ទី២ និងភូមិភាគទី៣ កាលពីថ្ងៃទី២៥ មករា។ លោក ស ខេង ក៏បានព្រមានចំៗ ដល់មន្ត្រីនៅតាមច្រកព្រំដែន និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធ ឱ្យធ្វើយ៉ាងណា ចាត់វិធានការស៊ើបអង្កេតរកអ្នកដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះលំហូរគ្រឿងញៀនចូលកម្ពុជាដ៏ច្រើនសម្បើមកន្លងទៅ។ លោកទទួលស្គាល់ថា អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធធ្វេសប្រហែសច្រើន ដោយមិនមានការចុះត្រួតពិនិត្យសមិទ្ធផលនៅតាមបណ្ដាសហគ្រាសក្រុមហ៊ុនបរទេស និងមិនមានការត្រួតពិនិត្យឱ្យបានល្អិតល្អន់លើឧបករណ៍សម្ភារៈរបស់ក្រុមឧក្រិដ្ឋជនគ្រឿងញៀននាំចូលតាមច្រកព្រំដែន៖ «គ្រឿងញៀនបានវាយលុកសង្គមកម្ពុជានេះយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ យើងមិនអាចមើលរំលងបាន។ យើងត្រូវរកមូលហេតុវាឱ្យបានច្បាស់លាស់ ដើម្បីយើងរួមគ្នាដោះស្រាយ។ ប៉ុន្តែមានមូលហេតុដែលយើងអាចដឹងជាបឋមការដឹកជញ្ជូនគ្រឿងញៀន ដែលកែច្នៃហើយឆ្លងកាត់តាមច្រកព្រំដែន »។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនទាន់អាចទាក់ទងសុំការឆ្លើយតបជុំវិញរឿងនេះពី អគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិទទួលបន្ទុកបង្ក្រាបបទល្មើសគ្រឿងញៀន លោក ម៉ក់ ជីតូ និងអ្នកនាំពាក្យអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ លោក ឆាយ គឹមខឿន បានទេនៅថ្ងៃទី២៦ មករា។
ប៉ុន្តែលោក ម៉ក់ ជីតូ បានប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីកន្លងទៅថា ការបង្ក្រាបបទល្មើសគ្រឿងញៀននៅកម្ពុជានៅមិនទាន់មានភាពល្អប្រសើរនៅឡើយ។ ប៉ុន្តែលោកអះអាងថា អាជ្ញាធរកំពុងចុះបង្ក្រាបបទល្មើសជាបន្តបន្ទាប់ ដោយអនុវត្តតាមគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលភូមិឃុំមានសុវត្ថិភាព។
ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី លោក យង់ គិមអេង ស្នើដល់អាជ្ញាធរឱ្យពន្លឿនការស្វែងរកមុខមេខ្លោង និងមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធក្នុងការនាំចូលគ្រឿងញៀនទ្រង់ធំចូលមកកម្ពុជាជាបន្តបន្ទាប់ ដើម្បីធានាក្នុងលុបបំបាត់ឧក្រិដ្ឋកម្មគ្រឿងញៀន និងរងការរិះគន់ថា កម្ពុជាជាកន្លែងលាងលុយកខ្វក់សម្រាប់ឧក្រិដ្ឋជនគ្រឿងញៀន។ លោក ក៏ព្រួយបារម្ភពីផលប៉ះពាល់សង្គម និងប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេស យុវជនជំនាន់ក្រោយ រងការបំផ្លាញអនាគតបាត់បង់សសរទ្រូងធនធានអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ ស្របពេលកំណើនគ្រឿងញៀនរាប់សិបតោនកំពុងមានវត្តមាននៅកម្ពុជា៖ «កុំឱ្យបញ្ហាគ្រឿងញៀននេះរីករាលដាលកាន់តែខ្លាំងក្នុងប្រទេស គួរតែមានមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលជំនាញវិភាគបញ្ហាគ្រឿងញៀននេះនៅតាមស្ថាប័ននីមួយៗ ដើម្បីពិនិត្យមើលសារធាតុ ដែលក្រុមហ៊ុនយកចូលនេះថា មានសារធាតុញៀនអត់ »។
កាលពីខែធ្នូឆ្នាំ២០២១ កន្លងទៅ អាជ្ញាធរបង្ក្រាបសិប្បកម្មផលិតគ្រឿងញៀនដ៏ធំមួយកន្លែងនៅស្រុក ឱរ៉ាល់ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដោយរឹបអូសបានគ្រឿងញៀនប្រមាណ ៨០តោន និងឃាត់ក្រុមឧក្រិដ្ឋជនជាង ១០នាក់ភាគច្រើនជាជនជាតិចិន ក្នុងនោះមានជនជាតិចិនម្នាក់បានស្លាប់ ដោយសារការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយអាវុធជាមួយសមត្ថកិច្ច។ លោក ស ខេង ក៏បានបញ្ជាក់ក្នុងពិធីប្រគល់រថយន្តនោះថា អាជ្ញាធរបានបង្ក្រាបដោយរឹបអូសសារធាតុគីមីផ្សំជាគ្រឿងញៀនប្រមាណជាង ១០០តោនបន្ថែមទៀត។
របាយការណ៍គណៈកម្មាធិការប្រឆាំងគ្រឿងញៀនកាលពីឆ្នាំ២០២១ អាជ្ញាធរបានបង្ក្រាបបទល្មើសគ្រឿងញៀន ៦,២៤២ ករណី និងបានឃាត់ខ្លួនមនុស្ស ១៣,៧៦៥នាក់។ ក្នុងចំណោមជនសង្ស័យទាំងនោះ មានមនុស្ស ៤,៤១៥នាក់ ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការជួញដូរគ្រឿងញៀន និងមនុស្ស ៨.៥៤៩ ប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនរួមទាំងជនបរទេស ៣៦៣នាក់ផ្សេងទៀត ពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន។ សមត្ថកិច្ចឱ្យដឹងទៀតថា រយៈពេល ៩ខែដើមឆ្នាំ២០២២ អាជ្ញាធរបានបង្ក្រាបបទល្មើសគ្រឿងញៀនជាង ១ម៉ឺនករណី ឬស្មើនឹងគ្រឿងញៀនជាង ៤តោន។ ឧក្រិដ្ឋកម្មគ្រឿងញៀនចុងក្រោយនេះ ភាគច្រើនជាឧក្រិដ្ឋជនជាជនជាតិចិន។
ដោយឡែក កាលពីឆ្នាំ២០២០ សមត្ថកិច្ចកម្ពុជាបានចាប់ខ្លួនជនជាតិចិន ៥២៣នាក់ ពាក់ព័ន្ធនឹងបទឧក្រិដ្ឋដែលពួកគេបានប្រព្រឹត្តនៅកម្ពុជា។ ពាក់ព័ន្ធនឹងបទឧក្រិដ្ឋដែរ សមត្ថកិច្ចឱ្យដឹងថា ជនជាតិចិនដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួនភាគច្រើនមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រព្រឹត្តអំពើឃាតកម្ម ចាប់ជំរិតទារប្រាក់ អំពើហិង្សា ឆបោក ចោរកម្ម រត់ពន្ធថ្នាំញៀន និងការប្រើប្រាស់អាវុធខុសច្បាប់ជាដើម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។