សង្គមស៊ីវិលជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចអនុវត្តច្បាប់ចាប់ជនល្មើសមិនថាជនសាមញ្ញឬ ជនមានលុយមានអំណាចនោះទេ ពោលគឺកុំរងចាំតែបញ្ជាពីថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលៗ។ ការលើកឡើងនេះ បន្ទាប់ពីសង្កេតឃើញថា លោក ហ៊ុន សែន តែងចេញមុខបញ្ជាឱ្យអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចចាប់ជន ល្មើសជាបន្តបន្ទាប់ ដែលហាក់បង្ហាញថា កម្ពុជាមានអំណាចប្រមូលផ្តុំតែបុគ្គលម្នាក់ហើយមន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ពិបាកបំពេញតួនាទីនៅក្នុងរបបមួយនេះ។
សង្គមស៊ីវិលលើកឡើងថា អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចឬមន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់គួរតែចេះទទួលខុសត្រូវចំពោះតួនាទីរបស់ខ្លួនឱ្យបានត្រឹមត្រូវកុំចាំតែបញ្ជារបស់មេដឹកនាំកំពូលៗនៃរបបក្រុងភ្នំពេញ ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឱ្យជាតិ និងប្រជាជនអាចទុកចិត្តបាន និងពឹងផ្អែកបាន។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមអាដហុក (Adhoc) លោក ស៊ឹង សែនករុណា មានប្រសាសន៍ថា នៅពេលឃើញការអនុវត្តច្បាប់របស់មន្ត្រីខ្សោយជាងការអនុវត្តបទបញ្ជាបែបនេះ ធ្វើឱ្យមានការសង្ស័យថាតើច្បាប់ទាំងនោះ ពិបាកអនុវត្តន៍ ឬមន្ត្រីមានកម្សោយក្នុងការអនុវត្តន៍ច្បាប់ឬជនល្មើសទាំងនោះខ្លាំងជាងច្បាប់ ព្រោះជាអ្នកមានអំណាច មានលុយ ជាប់សែស្រឡាយអ្នកធំឬក៏មន្ត្រីទាំងនោះ មានចេតនាមិនចង់អនុវត្តច្បាប់ ហើយរង់ចាំបញ្ជារបស់លោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីធ្វើយកគុណសម្បត្តិ? លោកបន្តថា ការដែលមន្ត្រីអនុវត្តតាមតែបទបញ្ជា គឺបង្ហាញពីទម្លាប់មិនល្អ មិនអនុវត្តតាមច្បាប់ និងតួនាទីឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ព្រោះច្បាប់មិនតម្រូវឱ្យមន្ត្រីត្រូវរង់ចាំបញ្ជាថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលៗនោះទេ ប្រសិនបើ ឃើញថា មានបទល្មើសកើតឡើង៖ «ច្បាប់អត់កំណត់ឱ្យយើងសម្លឹងមើលថា ជនល្មើសជាអ្នកណាទេ ? ជាអ្នកមានអ្នកក្រ អ្នកមានអំណាចឬអ្នកអត់អំណាច ខ្សត់ខ្សោយគឺគេអត់បានគិតអ៊ីចឹងទេ។ អ្នកណាក៏ដោយឱ្យតែប្រព្រឹត្តល្មើសច្បាប់កម្ពុជាត្រូវតែទទួលទោសតាមផ្លូវច្បាប់ហើយអ្នកអនុវត្តច្បាប់ដូចគ្នា គឺអត់ចាំថាជននោះមានអំណាចខ្លាំងខ្លួនអត់ហ៊ានប្រើច្បាប់ទៅអនុវត្តបែរជាយកច្បាប់ ដូចគ្នាទៅអនុវត្តលើប្រជាពលរដ្ឋដែលខ្សត់ខ្សោយក្រីក្រទាំងអស់នោះគឺធ្វើឱ្យគេមើលឃើញថាមានការអនុវត្តច្បាប់ស្តង់ដារពីរ»។
មានករណីជាច្រើនដែលបង្ហាញថា មន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់មិនបានបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនឱ្យត្រឹមត្រូវនិង ចាត់វិធានការច្បាប់នៅពេលជនល្មើស គឺជាអ្នកមានអំណាច និងមានលុយ ឬក៏ជាមន្ត្រីនគរបាលដូចគ្នាហើយទាល់តែក្រុមអ្នកប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គមផ្សព្វផ្សាយរិះគន់ខ្លាំង និងដឹងលឺដល់លោក ហ៊ុន សែន និងមានបញ្ជាចេញពីមាត់លោក ហ៊ុន សែន ជាសាធារណៈទើបមន្ត្រីគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ទាំង នោះ ចុះអនុវត្តច្បាប់សស្រាក់សស្រាំ និងបង្ហាញស្នាដៃតាមទំព័រព័ត៌មាននិងកញ្ចក់ទូរទស្សន៍។នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីការអភិវឌ្ឍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង យល់ថា ក្នុងដំណាក់កាលបច្ចុប្បន្ននេះ ការចេញបទបញ្ជាពីមេដឹកនាំកំពូលៗដើម្បីឱ្យចាត់វិធានការច្បាប់ទៅលើក្រុមជនល្មើសដែលមានអំណាច មានទ្រព្យ និងមានឥទ្ធិពលគឺជារឿងសំខាន់ដែរដើម្បីកុំឱ្យមន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់តូចតាចប្រឈមនឹងបញ្ហាក្នុងការអនុវត្តច្បាប់៖ «ចាំបាច់ថ្នាក់លើជួយអន្តរាគមន៍ជួយគាត់បន្ថែមទៀត ហើយនៅពេលណាដែលគាត់យល់ថា នៅពេលគាត់អនុវត្តច្បាប់ត្រឹមត្រូវគឺគាត់ច្បាស់ណាស់ថា ថ្នាក់លើគាត់នឹងជួយការពារគាត់យ៉ាងពេញដៃពេញជើង ដូច្នេះការអនុវត្តច្បាប់នឹងមានប្រសិទ្ធភាព»។
បន្ថែមពីនេះលោក យង់ គិមអេង កត់សម្គាល់ថា ការអន្តរាគមន៍ជារឿយៗពីលោក ហ៊ុន សែន នេះគឺហាក់ដូចជាមានប្រសិទ្ធភាពក្នុងរយៈពេលខ្លី ដោយសារតែមន្ត្រីមួយចំនួនមិនសូវយកចិត្តទុកដាក់និងមិនមានអ្នកត្រួតពិនិត្យ។ លោកបន្តថា ដើម្បីធ្វើឱ្យសង្គមនេះកាន់តែប្រសើរ និងពលរដ្ឋស្ងប់ស្ងែង ព្រមទាំងមានប្រសិទ្ធភាពការងារក្នុងសង្គមមួយនេះ មន្ត្រីទាំងអស់គួរចាប់តែផ្ដើមទម្លាប់ប្រើ និងអនុវត្តតាមផែនការគោលការណ៍ ឬច្បាប់ដែលមានស្រាប់ឱ្យបានសកម្មហើយគួរចាប់ផ្ដើមជម្រុះទម្លាប់អង្គុយរង់ចាំតែបទបញ្ជា៖ «ខ្ញុំឃើញថាទី១ ថ្នាក់លើក៏អត់គាំទ្រនូវទង្វើខុសច្បាប់ដែរដូច្នេះមន្ត្រីទាំងអស់ត្រូវការរួសរាន់ក្នុងការចាត់វិធានការទប់ស្កាត់បទល្មើសកុំឱ្យកើតមាន ឬក៏ចាប់ជនល្មើស ឱ្យទាន់ពេលវេលាដើម្បីដាក់ទោសទណ្ឌកុំឱ្យបទល្មើសនោះរីកសាយភាយតទៅទៀត។ ទី២ គាត់ត្រូវមានស្មារតី និងឆន្ទៈពិតប្រាកដក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ដោយឈរលើគោលការណ៍ច្បាប់ដោយមិនត្រូវរង់ចាំមានសញ្ញាភ្លើងខៀវ ឬក្រហមនោះទេ។ ទី៣ត្រូវតែមានយន្តការការពារដល់មន្ត្រីទាំងនោះឱ្យបានច្បាស់លាស់ដែរ ប៉ុន្តែការពារក្នុងកាលៈទេសៈដែលគាត់ចុះអនុវត្តច្បាប់ត្រឹមត្រូវ។ អ៊ីចឹងបើសិនជាអាចធ្វើប៉ុណ្ណឹងបាន គឺមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមនឹងមានឆន្ទៈរឹងមាំក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ និងធានានូវសន្តិសុខសុវត្ថិភាពជូនប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមសហគមន៍»។
ព្រឹត្តិការណ៍មួយចំនួនដែលសមត្ថកិច្ចមិនចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់ប្រឆាំងជនល្មើសរហូតដល់ លោក ហ៊ុន សែន ចេញបញ្ជា រួមមាន ករណីបញ្ចប់មុខដំណែងមេប៉េអ៊ិមខេត្តរតនគិរីលោក គឹម រស្មី និងអភិបាលរងខេត្តព្រះសីហនុសង្ស័យពាក់ព័ន្ធរឿងពុករលួយនិងជម្លោះដីធ្លី។ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានបញ្ជាឱ្យចាប់ខ្លួនលោកឧកញ៉ា គិត ធាង ពាក់ព័ន្ធករណីជួញដូរគ្រឿងញៀនជិត ៥០គីឡូក្រាមនៅមណ្ឌលកម្សាន្តរ៉ក់ ;(Rock) ដោយសារតែសមត្ថកិច្ចអះអាងថា រកមិនឃើញមេខ្លោង។
ព្រឹត្តិការណ៍ចុងក្រោយគឺលោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាឱ្យចាប់ខ្លួនជនល្មើសបើករថយន្តទំនើបបុកនិស្សិតស្រីម្នាក់ស្លាប់។ សង្គមស៊ីវិលថា សំណុំរឿងទាំងនេះគេជឿថា ប្រសិនបើគ្មានការបញ្ជារបស់លោក ហ៊ុន សែន គឺជនរងគ្រោះនៅតែរងគ្រោះ ហើយជនល្មើសនៅតែរួចខ្លួនពីច្បាប់ដូចសំណុំរឿងអយុត្តិធម៌ សមាជិករដ្ឋសភារបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក ជាម យៀម បើករថយន្តបុកពលរដ្ឋស្លាប់ ហើយរត់គេចជាដើម។
អាស៊ីសេរីបានព្យាយាមទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន ជាច្រើនលើកដើម្បីសុំការឆ្លើយតប ប៉ុន្តែមិនមានអ្នកទទួលទូរស័ព្ទ។ ចំណែកអ្នកនាំពាក្យអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិលោក ឆាយ គឹមខឿន បានឱ្យជំនួយការទទួលទូរស័ព្ទ និងប្រាប់ថា លោកកំពុងជាប់រវល់ប្រជុំ៖ «អធ្យាស្រ័យគឺខ្ញុំជាជំនួយការគាត់ទេ ហើយគាត់កំពុងជាប់រវល់ប្រជុំ»។
សង្គមស៊ីវិលជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលផ្ដល់សិទ្ធិ និងអំណាចឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ដល់មន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ទាំងអស់ឱ្យស្របតាមតួនាទីនិងធានាការពារកុំឱ្យពួកគាត់ភ័យខ្លាចនិងព្រួយបារម្ភពីបញ្ហាប្រឈមនានានៅពេលពួកគាត់អនុវត្តច្បាប់ត្រឹមត្រូវប៉ះចំក្រុមមនុស្សមានអំណាច និងមានឥទ្ធិពល។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា សម្គាល់ឃើញដែរថា ការជួយអន្តរាគមន៍ពីថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលតែមួយករណីឬពីរករណីនេះមិនទាន់បង្ហាញពីឆន្ទៈចង់បញ្ចប់វប្បធម៌និទ្ទណ្ឌភាពឡើយ៖ «ឃើញថាការអនុវត្តនេះដូចជាអត់ទាន់ឆ្លើយតបទៅនឹងឆន្ទៈនៃការបំបាត់នូវវប្បធម៌និទ្ទណ្ឌភាពនៅឡើយទេ ព្រោះថាមន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ទាំងអស់នោះ ដូចខ្ញុំបានលើកឡើងអ៊ីចឹង គឺគាត់អនុវត្តដោយសម្លឹងទៅលើប្រភេទមនុស្សដែលប្រព្រឹត្តនៅបទល្មើសនោះ ដែលធ្វើឱ្យគាត់ភ័យខ្លាចក្នុងការចាត់វិធានការ ប្រសិនបើជនទាំងអស់នោះ មានអំណាចខ្លាំង។ ដូចកន្លងមកនេះ មានមន្ត្រីថ្នាក់ដឹកនាំធំៗដែលគាត់ធ្លាប់ប្រើឥរិយាបថគំរាមនៅក្នុងបណ្ដាញសង្គម ឬនៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអី ដែលមានភស្តុតាំងមានអីត្រឹមត្រូវ យើងឃើញថា អត់មានចាត់វិធានការទេ។ ដោយឡែកបើសិនជាអ្នកទាំងអស់នោះ ជាអ្នកនៅក្នុងក្រុមណាមួយដែលមានមតិជំទាស់ទៅនឹងការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺយើងឃើញថាមានការចាត់វិធានការអីជាដើមអ៊ីចឹងទៅ»។
អ្នកវិភាគនយោបាយនិងសង្គម លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ មានប្រសាសន៍ថា នគរបាលកម្ពុជាមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ និងយល់ដឹងពីតួនាទី និងករណីកិច្ចដើម្បីចាប់ជនទាំងឡាយដែលប្រព្រឹត្តល្មើសនឹងច្បាប់បញ្ជូនទៅតុលាការផ្ដន្ទាទោសតាមច្បាប់ ដូច្នេះថ្នាក់នាំកំពូល ៗមិនចាំបាច់ ចេញមុខបញ្ជាពួកគេនោះទេ ទុកឱ្យពួកគេធ្វើការខ្លួនឯងវិញល្អជាង។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ដើម្បីកុំឱ្យប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសពួកគេ។
លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ បន្តថាមេៗនគរបាលដែលសុទ្ធតែឧត្ដមសេនីយ៍មានចំណេះខ្ពង់ខ្ពស់និងមានបទពិសោធន៍ច្រើន មានគំនិតជាម្ចាស់គេ ត្រូវចេះធ្វើការងាខ្លួនឯងកុំរងចាំតែបញ្ជាទើបធ្វើ។លោកបណ្ឌិត បញ្ចេញមតិទៀតថា ថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលៗគួរគ្រាន់តែជួយគាំទ្រពួកគេពីក្រោយជួយផ្តល់មធ្យោបាយគ្រប់គ្រាន់ឱ្យមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមធ្វើការ និងចាំវាយតម្លៃការងារពួកគេវិញល្អជាង។ លើសពីនេះ មេដឹកនាំកំពូលៗគួរផ្ចង់អារម្មណ៍ដោះស្រាយបញ្ហាជាតិធំៗទើបជារឿងសំខាន់៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។