ទំព័រហ្វេសប៊ុកលោក ហ៊ុន សែន
អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិ និងវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ វាយតម្លៃថា ប្រទេសចំនួនបីនៅអឺរ៉ុបខាងកើត មិនមានឥទ្ធិពលធំដុំអាចជួយបញ្ចុះបញ្ចូលសហភាពអឺរ៉ុបទាំងមូលកុំឲ្យដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីកម្ពុជាបានឡើយ។ ការលើកឡើងនេះ កើតមានឡើងស្របពេលដែលលោក ហ៊ុន សែន កំពុងបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការទៅកាន់ប្រទេសទាំងនោះ ដើម្បីឲ្យជួយកម្ពុជារឿង EBA ស្របពេលដែលដំណើរការឈានទៅសម្រេចដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធដ៏មានឥទ្ធិពលមួយនេះ កាន់តែខិតកៀកមកដល់ទីបញ្ចប់។
ទោះបីជាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់អះអាងកប់ៗមាត់ថាកម្ពុជាមិនឱនក្បាលយកអធិបតេយ្យជាតិទៅដោះដូរនឹងជំនួយបរទេស ឬក៏ថាទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចពីសំណាក់សហគមន៍អន្តរជាតិនឹងមិនអាចអោយកម្ពុជារបស់លោកស្លាប់ឡើយ ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងពេលដែលលោកកំពុងបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការក្នុងប្រទេសចំនួនបីនៅអឺរ៉ុបខាងកើត រួមមាន សាធារណរដ្ឋឆែក ហុងគ្រី និងប៊ុលហ្គារីនោះ លោក ហ៊ុន សែន មិនបានពន្យុះក្រុមប្រទេសទាំងនេះឲ្យប្រញាប់ជួយសហភាពអឺរ៉ុបសម្រេចចិត្តឆាប់ៗដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច ឬដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីកម្ពុជាឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ ក្រៅពីបញ្ជូនគណៈប្រតិភូរបស់លោក ឲ្យទៅលួចចរចាស្ងាត់ៗជាច្រើនលើកច្រើនសារនៅឯទីស្នាក់កណ្ដាលរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ក្នុងក្រុងប្រ៊ុចសែល ប្រទេសបែលហ្សិក លោក ហ៊ុន សែន ខ្លួនឯង មិនដល់ពេញមួយឆ្នាំ២០១៩នេះផង បានទៅបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការនៅតាមបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួននៅទ្វីបអឺរ៉ុបខាងកើតដល់ទៅពីរលើកទៅហើយ។
ចុងក្រោយនេះ គឺទស្សនកិច្ចនៅសាធារណរដ្ឋឆែក (Czech Republic) ហុងគ្រី (Hungary) និងសាធារណរដ្ឋប៊ុលហ្គារី (Bulgaria) រយៈពេល ៥ថ្ងៃ ពីថ្ងៃទី១៣ ដល់ថ្ងៃទី១៧ តុលា។ ប្រទេសទាំងបីនេះ សុទ្ធតែធ្លាប់ជាសម្ព័ន្ធមិត្តស្នឹទ្ធរបស់កម្ពុជា នៅពេលដែលកម្ពុជារបស់លោក ស្ថិតក្រោមការត្រួតត្រាបែបអាណានិគមរបស់ប្រទេសវៀតណាម និងប្រព័ន្ធសង្គមនិយមរបស់ប្លុកកុម្មុយនិស្ត កាលពីអំឡុងទសវត្សទី៨០។ ក្នុងអំឡុងទស្សនកិច្ចផ្លូវការនៅសាធារណរដ្ឋឆែកដែលលោកទើបនឹងបិទបញ្ចប់ ក្រៅពីបានចុះហត្ថលេខាលើឯកសារសំខាន់ៗមួយចំនួន ពាក់ព័ន្ធនឹងគម្រោងបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យសុខាភិបាល កសិកម្ម បរិស្ថាន និងអាកាសចរណ៍ ព្រមទាំងគម្រោងការទិញយន្តហោះស៊ើបការណ៍ប្រភេទ L39 ចំនួន៤គ្រឿងបន្ថែមលើចំនួន៦គ្រឿងដែលកម្ពុជាធ្លាប់ទិញពីមុន និងបញ្ជាទិញអាវុធធុនស្រាលបន្ថែមទៀតពីប្រទេសនេះស្របពេលដែលលោក និងមន្ត្រីរបស់លោកនិយាយមិនដាច់ពីមាត់រឿងត្រៀមប្រើអាវុធទំនើបៗទុកកម្ទេចមន្ត្រី និងអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនោះ លោក ហ៊ុន សែន បែរជាមិនភ្លេចឡើយស្នើសុំមេដឹកប្រទេសនេះ អោយជួយបញ្ចៀសសហភាពអឺរ៉ុបពីការដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ «គ្រប់មុខទំនិញទាំងអស់លើកលែងតែអាវុធ» ឬ EBA ពីកម្ពុជា «នៅក្នុងបរិបទ កម្ពុជា-សហភាពអឺរ៉ុប ខ្ញុំសង្ឃឹមថាប្រទេសឆែក ដែលជាមិត្តចាស់ និងមិត្តជិតស្នឹទ្ធរបស់កម្ពុជា នឹងបន្តគាំទ្រកម្ពុជាដើម្បីធានាថា ដំណើររបស់កម្ពុជាឆ្ពោះទៅកាន់ប្រជាធិបតេយ្យប្រកបដោយសន្តិភាព និងកិច្ចអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចិរភាព នឹងបន្តទៅមុខទៀតដោយគ្មានការរាំងស្ទះ។ ខ្ញុំសូមអរគុណឆែកដែលបានអះអាងជាថ្មីនៅជំហរគាំទ្រកម្ពុជា ក្នុងក្របខ័ណ្ឌសហភាពអឺរ៉ុប។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា បណ្ដាប្រទេសនៅអឺរ៉ុបនឹងប្រព្រឹត្តិដោយយុត្តិធម៌ចំពោះកម្ពុជា ដូចដែលឯកឧត្ដមនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានលើកឡើង។»
បន្ថែមពីលើការលើកឡើងនេះ អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិ និងជាសាស្ត្រាចារ្យផ្នែកការទូត និងកិច្ចការពិភពលោកនៃមហាវិទ្យាល័យ Occidental College នៃរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា (California) សហរដ្ឋអាមេរិក បណ្ឌិត អៀ សុផល ប្រាប់អាស៊ីសេរីតាមសារអេឡិចត្រូនិកថា ហុងគ្រីខ្លួនឯងជាប្រទេសកំពុងត្រូវការជំនួយផ្នែកប្រជាធិបតេយ្យ។ ដូច្នេះ ការទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសហុងគ្រី គឺមិនខុសពីទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសផ្តាច់ការជាមិត្តរបស់កម្ពុជានោះទេ។ លោកថា ជារួម មានប្រវត្តិយូរលង់ដែលប្រទេសអឺរ៉ុបខាងកើត ផ្សារភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយកម្ពុជាកាលពីសម័យកុម្មុយនិស្ត។ ដូច្នេះហើយលោកថា វាជារឿងសមហេតុផល ដែលមេដឹកនាំនៃប្រទេសទាំងនេះ ជួបគ្នាដើម្បីរំឭកពីចំណងអតីតកាលរបស់ខ្លួន។
អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិរូបនេះ ពន្យល់បន្តថា ការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្តរបស់សហភាពអឺរ៉ុប មិនដូចសមាគមអាស៊ាននោះទេ។ លោកថា បើទោះបីជាក្រុមប្រទេសទាំងបីនៅអឺរ៉ុបខាងកើតនេះ ជំទាស់ទៅនឹងការសម្រេចដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុបក៏ដោយ ប្រទេសអតីតប្លុកកុម្មុយនិស្តទាំងនេះ មិនអាចមានឥទ្ធិពលអ្វីទៅធ្វើឲ្យសហភាពអឺរ៉ុបផ្លាស់ប្តូរគោលជំហររបស់ខ្លួនបានឡើយ។ បណ្ឌិត អៀ សុផល បន្តថា សហភាពអឺរ៉ុបធ្វើសេចក្តីសម្រេចដោយផ្អែកលើសំឡេងភាគច្រើន។
សម្រាប់បណ្ឌិត អៀ សុផល ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច គឺជាជម្រើសចុងក្រោយ ក៏ប៉ុន្តែលោកថា ទណ្ឌកម្មបែបនេះ នឹងលេចចេញជារូបរាងឡើង ដើម្បីធ្វើឲ្យកើតមានឡើងនូវរឿងរ៉ាវដែលមិនអាចកើតមានឡើងបាន ដែលនោះគឺតាមរយៈការបង្ខំរបបក្រុងភ្នំពេញឲ្យជ្រើសរើសយកជម្រើសសេរីភាព លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសេដ្ឋកិច្ច។ លោកថា រឿងរ៉ាវទាំងបីនេះ ដើរទន្ទឹមគ្នាសម្រាប់ក្រុមបស្ចឹមប្រទេស។ ក៏ប៉ុន្តែ ចំពោះប្រទេសចិនវិញ លោកថា រឿងរ៉ាវមួយដែលចិនគិតគូរច្រើនជាងគេនោះ គឺសេដ្ឋកិច្ច ហើយដែលនេះមិនមែនជាសេរីភាព មិនមែនប្រជាធិបតេយ្យ ហើយក៏មិនមែនជាអធិបតេយ្យនោះដែរ។ បណ្ឌិត អៀ សុផល បន្តថា របបក្រុងភ្នំពេញ មិនមានជំនឿថាសហភាពអឺរ៉ុបមានចេតនាដាក់ទណ្ឌកម្មមកលើរបបរបស់ខ្លួននោះទេ ដូច្នេះហើយលោកថា សហភាពអឺរ៉ុប ត្រូវតែបង្ហាញឲ្យរបបនេះឃើញវិញថា ការយល់ឃើញរបស់ពួកគេបែបនេះ គឺមិនត្រឹមត្រូវនោះទេ។
នៅប៉ុន្មានសប្ដាហ៍មុនដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក ហ៊ុន សែន ទៅកាន់អឺរ៉ុបខាងកើតនេះ ស្ថាប័នជំនាញអន្តរជាតិធំៗ ក្នុងនោះរួមមានធនាគារពិភពលោក (World Bank) ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) និងអ្នកជំនាញអង្គការមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ (IMF) វាយតម្លៃស្របគ្នាថា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានៅឆ្នាំ២០២០ខាងមុខនេះ នឹងរងផលប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមាន និងធ្លាក់ចុះពី ៧ភាគរយ មកនៅត្រឹម ៦,៨ ភាគរយ ក្នុងនោះមួយផ្នែកធំ ដោយសារការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុប។ ធនាគារពិភពលោក ផ្ដល់អនុសាសន៍ជាក់លាក់ថា ប្រសិនបើកម្ពុជា មិនចង់ឃើញផលប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមានដោយសារការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុបក្នុងឆ្នាំ២០២០ខាងមុខនេះទេ នោះរដ្ឋាភិបាលត្រូវចាត់វិធានការអន្តរាគមន៍ផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុមួយ ឬជាការចាក់លុយបញ្ចូលទៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ច ក្នុងទំហំសាច់ប្រាក់ច្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ គឺជាង ៧៣៥ លានដុល្លារអាមេរិក ស្មើនឹងជាង ៣% នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (ផ.ស.ស) ឬ GDP។ ផ្អែកតាមទិន្នន័យរបស់ធនាគារពិភពលោក ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរបស់កម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០១៨ មានតម្លៃ ២៤,៥ ប៊ីលានដុល្លារអាមេរិក ក្នុងចំណោមប្រជាជនសរុបជាង ១៦,៣ លាននាក់។ ទឹកប្រាក់ត្រូវចាក់បញ្ចូលជាង ៧៣៥លានដុល្លារអាមេរិកនេះ គឺស្មើនឹងជាង ១២% បើធៀបនឹងថវិកាជាតិប្រចាំឆ្នាំ២០១៩ ដែលមានតម្លៃសរុបជាង ៦ប៊ីលានដុល្លារអាមេរិក (US$6,018,543,704)។ ទំហំសាច់ប្រាក់ត្រូវចាក់បញ្ចូលដើម្បីជួយសង្គ្រោះសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាដោយសារតែស្នាដៃលោក ហ៊ុន សែន បានគាស់រម្លើង និងសម្លាប់ប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សនេះ គឺមានទំហំធំច្រើនជាងថវិកាជាតិដែលកម្ពុជាចំណាយលើវិស័យយោធា និងសុខាភិបាល ដែលមានតម្លៃជាង ៦០៤លាន និង ៤៥៥ លានដុល្លារអាមេរិក ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ទៅទៀត។
Out now! Get our latest economic forecasts for developing East Asia Pacific for 2019/2020: https://t.co/uVpBBcKw4X #EAPUpdate pic.twitter.com/SBWNo41BDo
— World Bank AsiaPac (@WB_AsiaPacific) October 10, 2019
ប្រភពពីគណៈកម្មការអឺរ៉ុប ប្រាប់អាស៊ីសេរីតាមសារអេឡិចត្រូនិក កាលពីថ្ងៃទី១៥ តុលា ថា គណៈកម្មការអឺរ៉ុប និងនាយកដ្ឋានកិច្ចការបរទេសរបស់ខ្លួន បច្ចុប្បន្ន កំពុងសរសេររបាយការណ៍ជំហ៊ានដំបូងស្តីពីការរកឃើញរបស់ខ្លួននាពេលកន្លងមក។ ប្រភពដដែលបញ្ជាក់ថា សហភាពអឺរ៉ុបនឹងអញ្ជើញអាជ្ញាធរកម្ពុជា ឲ្យផ្ដល់ប្រតិកម្មតបទៅនឹងរបាយការណ៍នេះ មុនពេលដែលឈានទៅបន្តនីតិវិធីធ្វើសេចក្តីសន្និដ្ឋានសម្រេចជាស្ថាពរ។ ប្រភពពីគណៈកម្មាការអឺរ៉ុប ពន្យល់បន្តថា ក្នុងអំឡុងពេលពេញដំណើរការដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ សហភាពអឺរ៉ុប តែងតែប្រាប់ទៅអាជ្ញាធរកម្ពុជា អំពីការវិវត្តន៍ចាំបាច់នានាទាក់ទងនឹងសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិការងារ ដែលកម្ពុជាត្រូវបំពេញតាម ប្រសិនបើមិនចង់បាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នេះ។
សហភាពអឺរ៉ុបបានបិទបញ្ចប់ដំណាក់កាល ៦ខែដំបូងនៃការតាមដាន និងវាយតម្លៃរបស់ខ្លួន កាលពីពាក់កណ្ដាលសីហាកន្លងទៅ ហើយគ្រោងនឹងចេញផ្សាយរបាយការណ៍វាយតម្លៃរបស់ខ្លួននៅខែវិច្ឆិកាខាងមុខនេះ មុននឹងឈានទៅសម្រេចថា តើត្រូវដក ឬមិនដកហូត ទាំងស្រុង ឬដោយផ្នែកណាមួយនៃប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ យ៉ាងយូរបំផុតនៅត្រឹមពាក់កណ្ដាលខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០២០ខាងមុខ។ ប្រសិនបើសហភាពសម្រេចថា ត្រូវដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះមែន នោះការយកពន្ធពីសហភាពអឺរ៉ុបមកលើទំនិញកម្ពុជា នឹងត្រូវធ្វើឡើងជាផ្លូវការចាប់ពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២០ តទៅ៕
