អ្នក​ជំនាញ​ថា​ របប​លោក ហ៊ុន​ សែន​ ប្រើ​យុទ្ធសាស្ត្រ​ការពារ​អធិបតេយ្យ​ ​ក្នុង​គោល​នយោបាយ​ការ​បរទេស​មិន​ខុស​ពី​សម័យ​ខ្មែរក្រហម

0:00 / 0:00

អ្នក​ជំនាញ​ខាង​កិច្ចការ​អន្តរជាតិ​មើល​ឃើញ​ថា​ យុទ្ធសាស្ត្រ​ការពារ​អធិបតេយ្យ​ និង​ឯករាជភាព​ក្នុង​គោលនយោបាយ​ការបរទេស​ដាក់​ចេញ​ដោយ​របប​ក្រុងភ្នំពេញ​ គឺ​មិន​ខុសគ្នា​ពី​អ្វី​ដែល​របប​ខ្មែរក្រហម​ បាន​យក​មក​ប្រើ​ជា​លេស​ដើម្បី​ឱ្យ​ពួកគេ​អាច​កាប់សម្លាប់​ពលរដ្ឋ​ខ្លួនឯង​បាន​តាម​អំពើ​ចិត្ត​នោះ​ទេ​។ លោក​ថា​ យុទ្ធសាស្ត្រ​នេះ​នឹង​រឹតតែ​ធ្វើ​ឱ្យ​កម្ពុជា​នៅ​ឯកោ​ពី​ក្រុម​ប្រទេស​លោក​ខាង​លិច​ហើយ​រុញច្រាន​ប្រទេស​នេះ​ឱ្យ​ស្ថិតនៅ​ក្រោម​ការដឹកនាំ​ផ្ដាច់​មុខ​របស់​មហាអំណាច​ចិន​ទៅវិញ​ទេ​។

សាស្ត្រាចារ្យ​ផ្នែកការ​ទូត​ និង​កិច្ចការ​ពិភពលោក​នៅ​មហាវិទ្យាល័យ OccidentalCollege នៃ​រដ្ឋ​កា​លី​ហ្វ័រញ៉ា សហរដ្ឋអាមេរិក​ បណ្ឌិត​ អៀ​ សុផល​ ថា​ សម័យ​ខ្មែរក្រហម​ ក៏​បាន​ចោទ​ប្រកាន់​ក្រុម​ប្រទេស​លោក​ខាង​លិច​ថា ​រំលោភ​អធិបតេយ្យ​របស់​ខ្លួន​នោះ​ដែរ។ ជា​លទ្ធផល​ ដោយសារ​ពាក្យ​ថា​រក្សា​ឬ​ការពារ​អធិបតេយ្យ​នេះ​ ហើយ​ទើប​បណ្ដាល​ឱ្យ​របប​នេះ​ក្រោម​ការដឹកនាំ​របស់ ប៉ុល ពត អាច​កាប់​សម្លាប់​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ខ្លួន​ឯង​បាន​ស្រេច​តែ​អំពើ​ចិត្ត។ លោក​ពន្យល់​ថា​ អធិបតេយ្យ គឺ​ជា​សិទ្ធិ និង​ជា​ការ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ព្រម​គ្នា​ ក៏​ប៉ុន្តែ​របប​ក្រុង​ភ្នំពេញ​យល់​ថា​ អធិបតេយ្យ​នេះ​ត្រឹមតែ​ជា​សិទ្ធិ​ប៉ុណ្ណោះ​ហើយ​បាន​យក​សិទ្ធិ​នេះ​មក​អនុវត្ត​ដោយ​គ្មាន​ការ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ឡើយ។ បណ្ឌិត​ អៀ​ សុផល​ បន្ត​ថា​ការ​អនុវត្ត​សិទ្ធិ​អធិបតេយ្យ​ខ្វះ​ការ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​បែប​នេះ គឺ​ពិត​ជា​បច្ច័យ​អាក្រក់​បំផុត​មួយ​សម្រាប់​ប្រជា​ពលរដ្ឋ​កម្ពុជា​ទូទៅ។

បណ្ឌិត​អៀ​ សុផល​ លើក​ឡើង​យ៉ាង​ដូច្នេះ​ស្រប​ពេល​ ដែល​របប​ក្រុង​ភ្នំពេញ​កំពុងតែ​បង្កើន​យុទ្ធនាការ​ប្រឆាំង​នឹង​ក្រុម​ប្រទេស​លោក​ខាង​លិច​ពិសេស​សហភាព​អឺរ៉ុប ​និង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ក្រោម​ហេតុផល​ថា ​ដើម្បី​ការពារ​អធិបតេយ្យ​របស់​កម្ពុជា​កុំ​ឱ្យ​មាន​ការ​ជ្រៀតជ្រែក​ចូល​កិច្ចការ​ផ្ទៃក្នុង​របស់​ខ្លួន។ ក្នុង​ពិធី​បិទ​សន្និបាត​បូកសរុប​ការងារ​ប្រចាំ​ឆ្នាំ២០១៨​ និង​ទិសដៅ​ការងារ​ឆ្នាំ២០១៩ របស់​ក្រ​សួង​ការ​បរទេស និង​សហប្រតិបត្តិ​ការ​អន្តរជាតិ កាល​ពី​ដើម​ខែ​មីនា​នេះ​របប​លោក​ ហ៊ុន​ សែន​បាន​ដាក់​ចេញ​នូវ​យុទ្ធសាស្ត្រ​ចម្បងៗ ចំនួន៤ ជុំវិញ​ការ​អនុវត្ត​គោល​នយោបាយ​ការ​បរទេស​របស់​កម្ពុជា។ យុទ្ធសាស្ត្រ​ទាំង៤ នោះ រួម​មាន ទី​មួយ​ការ​ការពារ​ផលប្រយោជន៍​គោល​របស់​ជាតិ​ពិសេស​គឺ​ការ​ការពារ​ឯករាជ្យ និង​អធិបតេយ្យ។ ទីពីរ​ធានា​ថា គោលនយោបាយ​ការ​បរទេស​នៅ​តែ​រឹងមាំ​ហើយ​ការងារ​ការ​ទូត​បត់បែន​បាន​ឆ្លើយ​តប​ទៅ​នឹង​សក្ដានុពល​នៃ​ការ​ប្រកួត​ប្រជែង​ភូមិសាស្ត្រ​នយោបាយ​ក្នុង​ចំណោម​មហា​អំណាច។ ទីបី​ ការ​លើក​កម្ពស់​ការ​ទូត​សេដ្ឋកិច្ច​ពាណិជ្ជកម្ម​ ទេសចរណ៍​ និង​ការ​ទូត​វប្បធម៌​ ដើម្បី​ទទួល​បាន​នូវ​ប្រភព​បន្ថែម​សម្រាប់​កំណើន​តាម​រយៈ​ការ​ពង្រីក​មូលដ្ឋាន​ ដើម្បី​ពង្រឹង​សេដ្ឋកិច្ច​ជាតិ។ យុទ្ធសាស្ត្រ​ចុង​ក្រោយ គឺ​ការ​រួម​វិភាគទាន​ដ៏​សកម្ម​ក្នុង​ការ​បន្ត​រក្សា​សន្តិភាព​និង​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា​ប្រឈម​សកល​នានា។ របប​នេះ​ គូស​បញ្ជាក់​ជា​ថ្មី​ម្ដង​ទៀត​ថា កម្ពុជា​នឹង​មិន​ប្ដូរ​អធិបតេយ្យ​ជាមួយ​ជំនួយ​ជាដាច់ខាត​ ហើយ​ថា​ ខ្លួន​នឹង​បន្ត​ការពារ​សិទ្ធិ​អធិបតេយ្យ​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​សេចក្ដី​សម្រេច​ដោយ​ឯករាជ្យ​ ដើម្បី​ការពារ​ប្រយោជន៍​គោល​របស់​ជាតិ​ការពារ​សន្តិភាព​ភាព​សុខសាន្ត​របស់​ប្រជាជន​ប្រឆាំង​តប​នឹង​អ្វី​មួយ​ ដែល​របប​នេះ​ហៅ​ថា ជា​ការប៉ុនប៉ង​ផ្ដួល​រំលំ​រដ្ឋាភិបាល។

ឆ្លើយតប​នឹង​ការ​ដាក់​ចេញ​នូវ​យុទ្ធសាស្ត្រ​នេះ​អ្នក​ជំនាញ​ខាង​កិច្ចការ​បរទេស​រូប​នេះ​ពន្យល់​ថា​ ការ​ប្រើ​ប្រាស់​ពាក្យ​ថា ​ការពារ​អធិបតេយ្យ​ពីសំណាក់​របប​លោក​ ហ៊ុន​ សែន​ គឺ​គ្រាន់​តែ​ជា​លេស​មួយ​តែ​ប៉ុណ្ណោះ។ បណ្ឌិត​ អៀ​ សុផល ថា ការអនុវត្ត​យុទ្ធសាស្ត្រ​នេះ​នឹង​ធ្វើ​ឱ្យ​កម្ពុជា​កាន់តែ​ឯកោ​ពី​ប្រទេស​លោក​ខាង​លិច​ហើយ​រុញច្រាន​ប្រទេស​នេះ​ឱ្យ​ធ្លាក់​ចូល​ក្រោម​ការដឹកនាំ​ផ្ដាច់​មុខ​របស់​ចិន។ លោក​ថា​ នយោបាយ​ការបរទេស​កម្ពុជា​បច្ចុប្បន្ន​គ្មាន​ភាព​បត់បែន​អ្វី​ដូច​របប​នេះ​អះអាង​នោះ​ទេ ព្រោះ​ថា​ របប​ក្រុង​ភ្នំពេញ​បាន​ពឹង​ផ្អែក​មហាអំណាច​ចិន​ហួស​ឆ្ងាយ​ពី ៥០% ដែល​ប្រទេស​មួយ​ ត្រូវ​រក្សា​តុល្យភាព​ជាមួយ​ដៃគូ​ទំនាក់ទំនង​បរទេស​របស់​ខ្លួន។ លោក​ថា ជា​រឿង​គួរ​ឱ្យ​សោក​ស្ដាយ​ដែល​របប​ក្រុង​ភ្នំពេញ​ផ្អៀង​ទៅ​រកម​ហា​អំណាច​ចិន​ដល់​ទៅ​ជាង ១៥០% នោះ។

បន្ថែម​ពីលើ​នេះ​លោក​ផ្ដល់​ជា​ឧទាហរណ៍​ដោយ​ប្រៀបធៀប​ការ​ដក​ប្រព័ន្ធ​អនុគ្រោះ​ពន្ធ​ EBA​ គឺ​ទៅ​នឹង​ករណី​ជម្លោះ​គ្រួសារ​មួយ​ ដែល​ស្វាមី​យក​លុយ​គ្រួសារ​ទៅ​លេង​ល្បែង​ស៊ី​ចាយ​ផឹក​ស្រា​ស្រវឹង​រួច​ត្រឡប់​មក​ផ្ទះ​វិញ​វាយ​ធ្វើបាប​ភរិយា​ខ្លួន​ហើយ​ត្រូវ​អាជ្ញាធរ​ចាប់​ដាក់​ពន្ធនាគារ។ ករណី​នេះ​ លោក​ ប្រៀប​ប្រដូច​ស្វាមី​ទៅ​នឹង​របប​ក្រុង​ភ្នំពេញ​ ហើយ​អាជ្ញាធរ​ទៅ​នឹង​សហភាព​អឺរ៉ុប។ លោក​ថា ការណ៍​ដែល​ស្វាមី​ប្រកាស​ថា ​ខ្លួន​មាន​សិទ្ធិ​វាយ​ធ្វើបាប​ភរិយា​ ដោយសារ​តែ​ខ្លួន​មាន​សិទ្ធិ​គ្រប់គ្រង​លើ​ភរិយា​នេះ​ឬ​ថា ​ជា​សិទ្ធិ​អធិបតេយ្យ​នេះ ​គឺជា​គំនិត​ដ៏​ខុស​ឆ្គង​មួយ ​ដែល​តាម​ការ​ពិត​ស្វាមី​ត្រូវ​មានការ​ទទួល​ខុសត្រូវ​ក្នុង​ការ​ការពារ​ភរិយា​របស់​ខ្លួន។ បណ្ឌិត​ អៀ​ សុផល​ ថា ​ចៀស​ជាង​កែប្រែ​ស្ថានភាព​របស់​ខ្លួន​ស្វាមី​ក្នុង​ឧទាហរណ៍​នេះ​បែរជា​ទទូច​សុំ​ការពារ​សិទ្ធិ​របស់​ខ្លួន​ក្នុង​ការ​វាយដំ​ភរិយា ​និង​ថា ​ខ្លួន​មិន​សម​នឹង​ត្រូវ​បាន​ចាប់​ដាក់​ពន្ធនាគារ​នោះ​ទេ​តែ​គួរ​ទទួល​បាន​លុយ​ដើម្បី​យក​ទៅ​បន្ត​លេងល្បែង​បន្ថែម​ទៀត​ទៅវិញ។

នៅមុន​និង​ក្រោយ​សហភាព​អឺរ៉ុប និង​សហរដ្ឋអាមេរិក​ព្រមាន​ដាក់ទណ្ឌកម្ម​ដកហូត​ប្រព័ន្ធ​របស់​ខ្លួននេះ ​មន្ត្រី​គ្រប់​ជាន់​ថ្នាក់​នៃ​របប​លោក​ហ៊ុន​សែន​តែង​បាន​លាប​ពណ៌​ក្រុម​ប្រឆាំង​ថា ​ធ្វើការ​បម្រើ​ឱ្យ​នយោបាយ​ប្រទេស​លោក​ខាង​លិច​ប្រឆាំង​ផល​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ទូទៅ​ក្នុង​ស្រុក​ដោយ​បបួលគ្នា​ឱ្យ​បរទេស​ផ្ដាច់​ជំនួយ។ របប​នេះ​ថែមទាំង​ឈាន​ទៅ​ចោទ​ទង្វើ​របស់​សហភាព​អឺរ៉ុប​ និង​ប្រទេស​លោក​ខាង​លិច​ក្នុង​ការ​ដំណើរ​ការ​នីតិវិធី​ដក​ហូត​ប្រព័ន្ធ​អនុគ្រោះ​ពន្ធ​នេះ​ថា ​ជា​ការរំលោភ​អធិបតេយ្យ​របស់​ខ្លួន​ និង​ជា​ការអនុវត្ត​ស្តង់ដារ​ពីរ​ ដែល​របប​នេះ​យល់ថា ​ជា​រឿង​អយុត្តិធម៌​មក​លើ​កម្ពុជា ​ដែល​ជា​ប្រទេស​តូចតាច​ខណៈ​ប្រទេស​ដទៃ​ទៀត​ ដែល​មានការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ និង​គ្មាន​ប្រជាធិបតេយ្យ​ពិត​ប្រាកដ​អន់​ជាង​កម្ពុជា​ទៅ​ទៀត​ក្រុម​ប្រទេស​លោក​ខាងលិច​ទាំងនេះ​មិនបាន​អើពើ។

ផ្ទុយទៅវិញ​របប​នេះ​មិនបាន​ពន្យល់​ថា ​ការ​ផ្ដល់​ប្រព័ន្ធ​អនុគ្រោះ​ពន្ធ​ទាំងនេះ​សុទ្ធតែ​មាន​ដាក់​ភ្ជាប់​នូវ​លក្ខខណ្ឌ​ច្បាស់លាស់​អំពី​ការ​គោរព​សិទ្ធិមនុស្ស​និង​ប្រជាធិបតេយ្យ​និង​ថា​ការ​ផ្ដល់​ឱ្យ​នេះ​ជា​ផ្នែក​មួយ​នៃ​សកម្មភាព​មនុស្សធម៌​ ដើម្បី​ជួយ​សង្គ្រោះ​ក្រុម​ប្រទេស​ក្រីក្រ​ ឬ​មាន​ការ​អភិវឌ្ឍ​តិចតួច​ឱ្យ​រួច​ផុត​ពី​ភាព​ក្រីក្រ​នោះ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត​ ខុស​ពី​ប្រទេស​ដទៃ​ទៀត​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ក្រុង​ប៉ារីស​ឆ្នាំ​ ១៩៩១ តម្រូវ​ឱ្យ​មាន​ការ​តាម​ឃ្លាំមើល​ពី​ប្រទេស​សមាជិក​ចំនួន១៨​ ដែល​ជា​ភាគី​ហត្ថលេខី​នៃ​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​នេះ​ ដែល​រួមមាន​មហា​អំណាច​ធំៗ ​ដូច​ជា សហរដ្ឋអាមេរិក​បារាំង​ អង់គ្លេស​ កាណាដា​អូស្ត្រាលី​ ជាដើម​។ មាត្រា៣​ នៃ​ កិច្ច​ព្រមព្រៀង​នេះ​ស្ដីពី​អធិបតេយ្យ​ ឯករាជ្យ​បូរណភាព​ និង​ភាព​មិន​អាច​រំលោភ​បាន​នៃ​ដែនដី​អព្យាក្រឹតភាព​និង​ឯកភាព​ជាតិ​កម្ពុជា​ចែង​ថា​ ភាគី​ឯ​ទៀត ​ដែល​ចូលរួម​ក្នុង​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​នេះ​សន្យា​បង្កើន​ និង​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ដល់​ការ​គោរព​ និង​អនុវត្ត​តាម​សិទ្ធិ​មនុស្ស ​និង​សេរីភាព​ជា​មូលដ្ឋាន​នៅ​កម្ពុជា​ ដូច​ដែល​មាន​ចែង​ក្នុង​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​អន្តរជាតិ ​ដើម្បី​ជាពិសេស​ទប់​ស្កាត់​កុំ​ឱ្យ​មាន​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ឡើង​វិញ។ ម្យ៉ាង​វិញ​ទៀត​ កិច្ច​ព្រមព្រៀង​នេះ​ក៏​តម្រូវ​ឱ្យ​មាន​ការ​បន្ត​តាម​ដាន​ដោយ​ដិត​ដល់​ស្ថានការណ៍​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​ពី​សំណាក់​គណៈកម្មការ​សិទ្ធិមនុស្ស​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ផង​ដែរ។

របប​នេះ​ ក៏​មិនបាន​លើកឡើង​មួយម៉ាត់​ឡើយ​ និង​ធ្វើ​ជា​កា​បំភ្លេច​ចោល​ទាំង​ស្រុង​នូវ​រឿង​ ដែល​ខ្លួន​បាន​បង្កើត​ដើម​ចម​នៃ​បញ្ហា។ ដើម​ចម​នោះ​ គឺ​គ្មាន​អ្វី​ក្រៅពី​ការ​រម្លាយ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ និង​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​តាម​រយៈ​ការរៀបចំ​ព្រឹត្តិ​ការណ៍​ឆ្នោត​ក្លែងក្លាយ​ក្រោយ​រម្លាយ​បក្ស​ប្រឆាំង​និង​ប្លន់​អាសនៈ​បក្ខ​នេះ​តំណាង​ឱ្យ​ឆន្ទៈ​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ជាង​ពាក់​កណ្ដាល​នគរ ​និង​ការ​ជម្នះ​បង្កើត​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​ខ្វះ​ការ​ទទួល​ស្គាល់​ពី​ភាព​ស្រប​ច្បាប់​ពី​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​នោះ។ បន្ថែម​ពី​នេះ​ របប​នេះ​ក៏បាន​បើក​ការ​បង្ក្រាប ​និង​ធ្វើទុក្ខ​បុក​ម្នេញ​យ៉ាង​ចាស់​ដៃ​មក​លើ​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​បណ្ដាញ​ផ្សព្វផ្សាយ​ឯករាជ្យ ​និង​សំឡេង​រិះគន់​ដទៃ។ បណ្ឌិត​ អៀ​ សុផល​ ថា ​ទីផ្សារ​របស់​មហាអំណាច​ចិន​ និង​ប្រទេស​កុម្មុយនិស្ត​ដទៃ​មិន​អាច​ទ្រទ្រង់​ដល់​សេដ្ឋកិច្ច​កម្ពុជា​បាន​នោះ​ទេ​ ប្រសិនបើ​សហភាព​អឺរ៉ុប​សម្រេច​ដកហូត​ប្រព័ន្ធ​អនុគ្រោះ​ពន្ធ​របស់​ខ្លួន​មែន​នា​ពេល​ខាង​មុខ​នេះ។ លោក​ថា ប្រទេស​កុម្មុយនិស្ត​ទាំង​នោះ​ក៏​មាន​កម្ម​ករ​រោងចក្រ​កាត់ដេរ​របស់​ខ្លួន ​ដើម្បី​ចិញ្ចឹម​នោះ​ដែរ​ ហើយ​ប្រទេស​ទាំង​នោះ​មិន​ត្រូវ​ការ​ទិញ​សំលៀក​បំពាក់​ពី​កម្ពុជា​នោះ​ទេ។ លោក​ថា​ ក្រុម​អ្នក​ទទួល​ទិញ​សំលៀក​បំពាក់​ទាំង​នោះ​មិនមែន​ដើម្បី​យក​ទៅ​លក់​ឱ្យ​ចិន​នោះ​ទេ​តែ​ពួកគេ​ទុក​យក​ទៅ​លក់​នៅ​សហភាព​អឺរ៉ុប​ និង​សហរដ្ឋអាមេរិក។

កម្ពុជា​នឹង​ត្រូវ​ខាតបង់​ជិត​ ១ពាន់​លាន​ដុល្លារ​អាមេរិក​ក្នុង​មួយ​ឆ្នាំៗ ប្រសិន​បើ​សហភាព​អឺរ៉ុប​និង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​លុប​ចោល​ប្រព័ន្ធ​អនុគ្រោះ​ពន្ធ​របស់​ខ្លួន​។ នេះ​មិន​ទាន់​រាប់​បញ្ចូល​បន្ថែម​ពីលើ​បន្ទុក​ខាត​បង់​ពី​ការ​តម្រូវ​ឱ្យ​បង់​ពន្ធ​អង្ករ​ទៅ​អឺរ៉ុប​ក្នុង​មួយ​ឆ្នាំ​មិន​តិច​ជាង ៥០លាន​ដុល្លារ​អាមេរិក​ការ​ខាត​​បង់​ការ​អនុគ្រោះ​ពន្ធ​ជាមួយ​អង់គ្លេស​ ប្រសិន​បើ​ប្រទេស​នេះ​ដក​ខ្លួន​ចេញ​ពី​សហភាព​អឺរ៉ុប ​ដែល​អាច​នឹង​ធ្វើ​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​រាប់​លាន​នាក់​រអិល​ធ្លាក់​ខ្លួន​ក្រ​វិញ​យ៉ាង​ឆាប់រហ័ស​នោះ៕

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។