ប្រវត្តិ​សាស្រ្ត​កម្ពុជា​ក្នុង​សម័យ​អាណាព្យាបាល​បារាំង (ភាគ​១)

នៅ​ក្នុង​ចុង​សម័យ​ឧដុង្គ ព្រះបាទ អង្គឌួង ដែល​បាន​ឡើង​សោយ​រាជ្យ​ដោយ​មាន​ការ​គាំទ្រ​ពី​ថៃ និង​វៀតណាម​នោះ ព្រះអង្គ​បាន​ព្យាយាម​រំដោះ​ប្រទេស​ឲ្យ​ចេញ​ផុត​ពី​ការ​គាប​សង្កត់​របស់​ប្រទេស​ជិត​ខាង​ទាំង​ពីរ​នេះ ប៉ុន្តែ​គម្រោង​ការ​របស់​ព្រះអង្គ​មិន​បាន​សម្រេច​ឡើយ។

នៅ​ក្នុង​ឯកសារ​ប្រវត្តិ​សាស្រ្ត​ខ្លះ បាន​ឲ្យ​ដឹង​ថា ព្រះបាទ នរោត្តម ជា​បុត្រា​ច្បង​របស់​ព្រះបាទ អង្គឌួង ដែល​បាន​ឡើង​គ្រង​រាជ្យ​បន្ត​ពី​ព្រះ​បិតា​ទ្រង់​នៅ​ឆ្នាំ​១៨៥៩ នោះ បាន​ចុះ​ព្រះហស្ត​លេខា​លើ​សន្ធិសញ្ញា​ឆ្នាំ​១៨៦៣ ជាមួយ​បារាំង ដើម្បី​ជា​បង្អែក​ទប់​ទល់​នឹង​ឥទ្ធិពល​របស់​ថៃ និង​វៀតណាម។ ក្រោយ​ពី​ការ​ចុះ​សន្ធិ​សញ្ញា​នេះ​មក អ្នក​ប្រវត្តិ​សាស្ត្រ​មួយ​ចំនួន​បាន​ឲ្យ​ដឹង​ថា ខ្មែរ​ក៏​ចាប់​មាន​អំណាច​ឡើង​វិញ​ដែរ។

សូម​ស្ដាប់​សេចក្ដី​រាយការណ៍​របស់​លោក ឱម ឧត្តម អំពី​បញ្ហា​នេះ ៖