ທາງການວຽດນາມມີຄໍາສັ່ງ ໃຫ້ສື່ມວນຊົນ ລົບຂ່າວການຕາຍ ຂອງນັກວິຈານທາງດ້ານ ວັນນະຄະດີຊາວວຽດນາມ ອອກຈາກເພຈຂ່າວ ຂອງສຳນັກຂ່າວຕ່າງໆ ໃນວຽດນາມ. ນັກກະວີ ຄົນດັ່ງກ່າວ ຊື່ວ່າ ທ່ານ ແດງ ຕຽນ ໄດ້ເສັຽຊີວິດ ແລະ ທາງການວຽດນາມ ຫ້າມບໍ່ໃຫ້ສື່ມວນຊົນຣາຍງານ ການຕາຍຂອງລາວ ຍ້ອນວ່າ ລາວເປັນສະມາຊິກ ອົງການຈັດຕັ້ງດ້ານວັນນະຄະດີ ທີ່ຣັຖບານວຽດນາມ ເຫັນວ່າ ເປັນກຸ່ມຕໍ່ຕ້ານ ຣັຖບານວຽດນາມ ອີງຕາມຂໍ້ມູນ ຈາກແຫຼ່ງຂ່າວພາຍໃນປະເທດວຽດນາມ.
ທ່ານ ແດງ ຕຽນ ເປັນທີ່ຮູ້ຈັກກັນດີ ທີ່ໄດ້ຂຽນປຶ້ມທີ່ຊື່ວ່າ ໂລກແຫ່ງກະວີ ໄດ້ເສັຽຊີວິດ ຢູ່ປະເທດຝຣັ່ງ ໃນໄວອາຍຸ 83 ປີ.
ທ່ານໄດ້ເຣີ່ມງານຂຽນຂອງທ່ານ ໃນຂະນະທີ່ ທ່ານ ໄດ້ສຶກສາຢູ່ເມືອງໄຊງ່ອນ ພາກໃຕ້ຂອງວຽດນາມ ເຊິ່ງປັດຈຸບັນ ປ່ຽນຊື່ເປັນ ເມືອງໂຮຈິມິນ ຊີຕີ້ ໃນປີ 1960.
ທ່ານ ໄດ້ ອອກຈາກປະເທດວຽດນາມ ໄປຢູ່ນະຄອນຫຼວງ ປາຣີ ໃນປີ 1966 ແລະ ໄດ້ສອນວັນນະຄະດີ ຢູ່ມະຫາວິທະຍາໄລ ປາຣີ ຈາກປີ 1969-2005.
ທ່ານ ແດງ ຕຽນ ເປັນສະມາຊິກ ສະມາຄົມວັນນະຄະດີ ອິດສະຫຼະ ເຊິ່ງໄດ້ສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ ໃນປີ 2014 ໂດຍ ມີສະມາຊິກທັງໝົດ 60 ທ່ານ.
ສະມາຊິກໄດ້ ກ່າວວ່າ ທາງການວຽດນາມ ໄດ້ມາຄຸກຄາມ ທ່ານ ແດງ ຕຽນ ແລະ ສື່ມວນຊົນຂອງຣັຖບານວຽດນາມ ໄດ້ຣາຍງານວ່າ ສະມາຄົມດັ່ງກ່າວ ເປັນອົງການຈັດຕັ້ງ ທີ່ຜິດກົດໝາຍ ທີ່ຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໂດຍກຸ່ມ ຕໍ່ຕ້ານພັກຄອມມູນິສຕ໌ ວຽດນາມ ແລະ ຣັຖບານວຽດນາມ.
ທ່ານ Hoang Dung ສາສຕຣາຈານ ແລະ ທັງສະມາຊິກ ຂອງກຸ່ມ ໄດ້ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽ ເສຣີ ຜແນກພາສາວຽດນາມ ວ່າ “ນັ້ນຄືເຫດຜົລ ທີ່ກົມໂຄສະນາອົບຮົມ ຂອງຄະນະກັມມະການ ພັກເມືອງໂຮຈິມິນ ຊີຕີ້ ໄດ້ອອກຄໍາສັ່ງໄປຫາສໍານັກຂ່າວ ເພື່ອໃຫ້ລົບຂ່າວການຕາຍຂອງ ທ່ານ ແດງ ຕຽນ ອອກຈາກເວບໄຊ້ທ໌ ຂ່າວ.”
ທ່ານ Hoang Dung ກ່າວວ່າ ຂ້ອຍໄດ້ຂໍ້ມູນຈາກ ໝູ່ນັກຂ່າວ ແລະ ໄດ້ອ່ານຄໍາສັ່ງດັ່ງກ່າວ. ທ່ານ ກ່າວວ່າ ກ່ຽວກັບ ທ່ານ ແດງຕຽນ ຜູ້ທີ່ໄດ້ເສັຽຊີວິດໄປ ໃນປະເທດຝຣັ່ງ, ສໍານັກຂ່າວ ໄດ້ຮັບຄໍາສັ່ງ ບໍ່ໃຫ້ຣາຍງານຂ່າວ ການເສັຽຊີວິດຂອງທ່ານ ຍ້ອນວ່າ ທ່ານເປັນສະມາຊິກ ກຸ່ມຕໍ່ຕ້ານຣັຖບານວຽດນາມ.
ການຣາຍງານຂ່າວ ກ່ຽວກັບການເສັຽຊີວິດ ຂອງທ່ານ ຈະບໍ່ປະກົດຢູ່ໃນໜ້າຂ່າວ ຂອງສໍານັກຂ່າວ ຢູ່ໃນໜັງສືພິມແມ່ຍິງແລະ ໜັງສືພິມຊາວໜຸ່ມ ຢູ່ເມືອງໂຮຈິມິນ, ແຕ່ ສໍານັກຂ່າວທີ່ເປັນຂອງຣັຖບານວຽດນາມ ເຊັ່ນ VnExpress, ໜັງສືພິມກິລາ ແລະ ວັດທະນະທັມ ກໍຍັງຄົງຮັກສາຂ່າວນັ້ນໄວ້ ໃນຕອນແລງຂອງວັນສຸກທີ່ຜ່ານມາ.
ໜັງສືພິມຊາວໜຸ່ມທີ່ຊື່ວ່າ Tuoi Tre ທີ່ເປັນປາກກະບອກສຽງ ຂອງສະຫະພັນຊາວໜຸ່ມວຽດນາມ, ແລະ ໜັງສືພິມແມ່ຍິງເມືອງໂຮຈິມິນ ເປັນກະບອກສຽງ ຂອງຄະນະກັມມະການພັກເມືອງ. ໜັງສືພິມຊາວໜຸ່ມ ທີ່ຊື່ວ່າ Tanh Nienh ຽນ ກໍໄດ້ລົບຣາຍງານຂ່າວດັ່ງກ່າວ ອອກຈາກເວບໄຊ້ ເຖິງວ່າ ຄະນະກັມມະການພັກ ຈະບໍ່ເຂົ້າມາສັ່ງໂດຍກົງກໍຕາມ ເຊິ່ງໜັງສືພິມດັ່ງກ່າວ ແມ່ນບໍຣິຫານໂດຍ ສະຫະພັນຊາວໜຸ່ມວຽດນາມ.
ທ່ານ Hoang Dung ກ່າວວ່າ ສຳນັກຂ່າວດັ່ງກ່າວ ຢ້ານຣັັຖບານລົງໂທດ ເລີຍສັ່ງໃຫ້ພະນັກງານຂອງໂຕລົບຂ່າວອອກ ເຊິ່ງມັນກໍເປັນການປ້ອງກັນໂຕເອງ ໄປໃນໂຕ.
ວິທຍຸ ເອເຊັຽເສຣີ ພະຍາຍາມຕິດຕໍ່ຫາ ສຳນັກຂ່າວໜັງສືພິມຊາວໜຸ່ມ ທັງສອງສຳນັກ, ແຕ່ ວ່າ ບໍ່ມີຄົນຮັບສາຍ, ແລະ ສຳນັກອື່ນໆ ອີກ ແຕ່ ກໍບໍ່ມີຄົນຮັບສາຍ. ອີງຕາມ ທ່ານ Hoang Dung, ນັກຂ່າວເຊັນເຊີໂຕເອງ ນັ້ນ ເປັນຄວາມພະຍາຍາມ ຂອງຣັຖບານ ທີ່ຈະກໍຈັດກຸ່ມອົງການຈັດຕັ້ງ ທີ່ຕໍ່ຕ້ານຣັຖບານວຽດນາມ. ໂຕຢ່າງ, ກົມໂຄສະນາມອົບຮົມ ຂອງສູນກາງພັກຄອມມູນິສຕ໌ ວຽດນາມ ໃນປີ 2018 ໄດ້ສົ່ງໜັງສືຢ່າງເປັນທາງການ ໄປຫາ ກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະ ອົບຮົບ ຂອງວຽດນາມ ໃຫ້ລົບຜົລງານການຂຽນ ຂອງສະມາຄົມວັນນະຄະດີ ອິດສະຫຼະ ຢູ່ໃນປື້ມວັນນະຄະດີ ທີ່ຫາກໍ່ພິມອອກໃໝ່. ເຫດການທີ່ເກີດຂຶ້ນຢູ່ປະເທດວຽດນາມ ເປັນຈຸດນຶ່ງ ທີ່ບົ່ງບອກວ່າ ຍັງມີການຈຳກັດສິດທິການປາກເວົ້າ ແລະ ຂີດຂຽນ. ກ່ອນໜ້ານີ້ ກໍມີການສັ່ງຈຳຄຸກນັກເຄື່ອນໄຫວ ຂອງວຽດນາມ ຄົນນຶ່ງທີ່ວິຈາກຣັຖບານ ວຽດນາມ. ຢູ່ປະເທດກັມພູຊາ ກໍມີການຈັບນັກເຄື່ອນໄຫວ ດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ.
ວິທະຍຸເອເຊັຽເສຣີ ພະແນກພາສາ ກັມພູຊາ ໄດ້ຣາຍງານວ່າ ນັກເຄື່ອນໄຫວ ດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ 5 ຄົນ ຈາກອົງການ ທັມມະຊາຕຂອງແມ່ ຫລື Mother Nature ຢູ່ກັມພູຊາ ຖືກສານກັມພູຊາຕັດສິນ ຈຳຄຸກແຕ່ 18-20 ເດືອນ ໃນຂໍ້ຫາສ້າງຄວາມບໍ່ສະຫງົບ.
ບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງ ດ້ານສິດມະນຸດ ພາກັນວິພາກວິຈານ ວ່າ ການຕັດສິນຂອງສານກັມພູຊາ ບໍ່ມີຄວາມຍຸຕິທຳ ແລະ ເປັນການປິດກັນສິດເສຣີພາບ ໃນການປາກເວົ້າ ຫລັງຈາກສິ້ນສຸດການຕັດສິນ ໃນວັນທີ 5 ພືສພາ ປີ 2022.
ກ່ອນທີ່ຈະຖືກຈັບກຸມ ແລະ ຖືກສານຕັດສິນ, ນັກເຄື່ອນໄຫວດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມທັງ 5 ຄົນ ໄດ້ພາກັນໄປປະທ້ວງຮຽນຮ້ອງ ໃຫ້ຣັຖບານກຳພູຊາ ຢຸດຕິໂຄງການພັດທະ ຢູຕົງເລສາບ, Boeung Tamok ຢູ່ ພະນົມເປນ ນະຄອນຫລວງປະເທດ ກັມພູຊາ ໃນວັນທີ 30 ກໍຣະກະດາ 2020. ເຖິງວ່າ ເຂົ້າເຈົ້າຈະຮຽກຮ້ອງຄວາມເປັນທັມ ເພື່ອຢຸດຕິໂຄງການພັດທະນາ ຢູ່ເຂດດັ່ງກ່າວ ຍ້ອນວ່າ ໂຄງການຂອງຣັຖບານ ສົ່ງຜົນກະທົບ ຕໍ່ລະບົບນິເວດວິທະຍາ ແລະ ເຂົາເຈົ້າກໍຖືກຕັ້ງຂໍ້ຫາວ່າ ເປັນຜູ້ຍຸຍົງສົ່ງເສີມ ກໍ່ໃຫ້ເກີດຄວາມບໍ່ສະຫງົບຜ່ານສືສັງຄົມອອນລາຍນ໌.
ສານນະຄອນຫລວງ ພະນົມເປນ ປະເທດກັມພູຊາ ໄດ້ສົ່ງມອບ ຜູ້ທີ່ຖືກສານຕັດສິນທີ່ຊື່ວ່າ ລອງ ຂັນເຕັຍ, ພວງແກ້ວ, ຣັດສະໝີ ແລະ ເຈນຂັນລິນ ຖືກຕັດອິດສະຫລະພາບ ຕິດຄຸກ 18 ເດືອນ, ແລະ ຄົນທີ່ຊື່ ຕົ້ນຣັດຕາ ຕິດຄຸກ 20 ເດືອນ ໃນຂະນະທີ່ ນັກສິດທິມະນຸດ ກໍເວົ້າວ່າ ການຕັດສິນດັ່ງກ່າວ ເປັນຂໍ້ຫາທີ່ຮ້າຍແຮງຈົນເກີນໄປ ແລະ ນັກເຄື່ອນໄຫວທັງ 5 ຄົນ ຖືກປັບໃໝຜູ້ລະ 1,000 ໂດລາ ສະຫະຣັຖ.
ພັນລະຍາ ຂອງ ທ່ານ ຣັດສະໝີ ຜູ້ທີ່ຖືກສານຕັດສິນ ໄດ້ສະແດງຄວາມຜິດຫວັງ ທີ່ສານບໍ່ໃຫ້ຄວາມຍຸຕິທຳ ຍ້ອນວ່າ ລາວເຮັດວຽກເພື່ອປົກປ້ອງ ຊັບພະຍາກອນທັມມະຊາຕ ຂອງປະເທດ.
ຍານາງ ກ່າວຕໍ່ນັກຂ່າວວ່າ ຂ້າພະເຈົ້າບໍ່ເຊືອສານອີກຕໍ່ໄປ ຂ້າພະເຈົ້າບໍ່ເຊື່ອກົດໝາຍ ຂອງກັມພູຊາອີກຕໍ່ໄປ.
ທ່ານ ຣັດສະໝີ ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ ອົງການຈັດຕັ້ງ ພາກປະຊາສັງຄົມ ເພື່ອມາໃຫ້ການຊ່ວຍເຫລືອ ແກ້ໄຂ ຄະດີຄວາມຂອງລາວ. ຜູ້ເປັນເອີ້ອຍ ຂອງ ນາງ ລອງ ກັນ ເຕັຍ ທີ່ຊື່ວ່າ ລອງ ໂຊຊິຣິລິນ ໄດ້ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽເສຣີ ວ່າ ສານໄດ້ກ່າວຫານ້ອງສາວ ຂອງລາວວ່າກະທຳຜິດ ແຕ່ລາວຢືນຢັນວ່າ ນ້ອງຂອງລາວບໍ່ໄດ້ເຮັດຜິດ ແລະ ລາວໄດ້ກ່າວວ່າ ຄຳຕັດສິນຂອງສານ ເປັນການນາບຂູ່ ເພື່ອຫ້າມຄົນບໍ່ໃຫ້ເຂົ້າໄປຮ່ວມເຄື່ອນໄຫວ ເຣື່ອງສິ່ງແວດລ້ອມ.
ຢູ່ປະເທດພະມ້າ ທະຫານພະມ້າ ກໍໄດ້ສັ່ງຈຳຄຸກນັກຂ່າວ ຈະປະເທດຍີ່ປຸ່ນ ທີ່ຣາຍງານຂ່າວການປະທ້ວງຢູ່ພະມ້າ ແລະ ຍັງມີການປາບປາມປະຊາຊົນ ຢ່າງບໍ່ມີຂອບເຂດ. ທະຫານພະມ້າ ໄດ້ບຸກທະລາຍ ສະມາຊິກສັນນິບາດ ແຫ່ງຊາຕ ເພື່ອປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ໄດ້ໃຫ້ສານຕັດສິນຈຳຄຸກ ຕລອດຊີວິດ ສະມາຊິກພັກຫຼາຍຄົນ ຢູ່ ເຂດພາກໃຕ້ຂອງຣັຖຊານ. ສານພະມ້າ ໄດ້ຕັດສິນປະຫານຊີວິດ ທ້າວ ເພກອນ ແລະ ທ້າວ ເມືອງເຢັນ ແລະ ທ້າວ ໂຈເຊບ ໃນຫຼາຍເດືອນທີ່ຜ່ານມາ.
ທ່ານ Phil Robertson ຮອງຜູ້ອໍານວຍການ ອົງການສິ້ງຊອມ ດ້ານສິດທິມະນຸດ Human Rights Watch ປະຈໍາອາເຊັຽຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ ກ່າວຕໍ່ ສຳນັກຂ່າວຕ່າງປະເທດວ່າ:
“ພວກເຮົາຈະເຫັນວ່າ ບໍ່ມີການເຄົາຣົບສິດທິມະນຸດ ໃນພະມ້າ ນັບແຕ່ມີການ ຣັຖປະຫານ. ດ້ວຍຄວາມສັດຈິງ ທ່ານ ຈະຄິດພາບເຫັນເລີຍວ່າ ມັນເປັນສະຖານະການທີ່ບໍ່ດີ ທີ່ທະຫານກໍ່ອາຊຍາກັມ ຕໍ່ປະຊາຊົນໂຕເອງ.”
ໃນເດືອນຕຸລາ ທີ່ຜ່ານມາ, ທ່ານ ຕູຣູ ຄູໂບຕ້າ ເປັນນັກຂ່າວຍີ່ປຸ່ນ ຖືກສານທະຫານພະມ້າ ຕັດສິນຈຳຄຸກ 7 ປີ ໃນຂະນະທີ່ ລາວເອງກຳລັງຖ່າຍວີດີໂອ ການປະທ້ວງຂອງປະຊາຊົນພະມ້າ ໂດຍ ສານທະຫານພະມ້າຕັດສິນວ່າ ລາວມີຄວາມຜິດຂໍ້ຫາປະຈານ ປະເທດພະມ້າ ແລະ ລະເມີດກົດໝາຍການສື່ສານທາງອິນເຕີເນັດ.
ນັກຂ່າວ ຍີ່ປຸ່ນຄົນນີ້ ຖືກສານຕັດສິນ 3 ປີ ໃນຂໍ້ຫາທີນຶ່ງ ແລະ ຖືກຕັດສິນອີກ 7 ປີ ໃນຂໍ້ຫາທີສອງ, ແຕ່ວ່າ ໃນການຕັດສິນ ກໍໄດ້ລວມເອົາການລົງໂທດ 7 ປີ ເທົ່ານັ້ນ. ນອກຈາກນີ້ ນັກຂ່າວຄົນນີ້ ຍັງຈະຖືກດຳເນີນຄະດີອີກໃນຂໍ້ຫາທີ 3 ວ່າດ້ວຍການລະເມີດ ກົດໝາຍກວດຄົນເຂົ້າເມືອງ. ທະນາຍຂອງນັກຂ່າວທ່ານນີ້ ໄດ້ກ່າວວ່າ ພາກທີ 13 ຂອງກົດໝາຍວ່າດວ້ຍ ການກວດຄົນເຂົ້າເມືອງຂອງພະມ້າ ໄດ້ລະບຸເຖິງບົດລົງໂທດ ຕໍ່ຄົນຕ່າງປະເທດ ເຊິ່ງຈະມີບົດລົງໂທດສູງສຸດໃຫ້ຈຳຄຸກ 2 ປີ ແລະ ປັບໃໝ ນັບຕັ້ງແຕ່ ສານທະຫານພະມ້າ ໄດ້ຕັດສິນລົງໄປແລ້ວ ແຕ່ ພວກເຮົາກໍຕ້ອງລໍຟັງເບິ່ງ. ທ່ານ ຄູໂບຕ້າ ອາຍຸ 26 ປີ ຖືກຈັບ ໃນຂະນະທີ່ລາວເອງ ກຳລັງຖ່າຍວີດີໂອ ການປະທ້ວງ ຕ້ານຣັຖປະຫານໃນຢູ່ນະຄອນຢ້າງກຸ້ງ ໃນວັນທີ 30 ເດືອນກໍຣະກະດາ ປີ 2022.
ເອອັກຂ້າຣັດຊທູດຍີ່ປຸ່ນ ປະຈຳປະເທດພະມ້າ ໄດ້ຮັບອະນຸຍາດໃຫ້ເວົ້າກັບ ຄູໂບຕ້າ ທາງໂທລະສັບ ໃນວັນທີ 22 ສິງຫາ ແລະ ຂໍພົບກັບນັກຂ່າວຄົນດັ່ງກ່າວ, ແຕ່ ທະຫານພະມ້າ ບໍ່ອະນຸຍາດໃຫ້ພົບ ຍ້ອນເຫດຜົນໂຄວິດຣະບາດ.