Трампниң панама қанили һәққидики сөзиниң хитайниң тәсирини чәкләшни мәқсәт қилғанлиқи илгири сүрүлмәктә

Йеңи сайланған пирезидент доналд трамп, 22-декабир американиң панама қанилиға болған контроллуқини қайта әслигә кәлтүрүши мумкинликини ейтқан. У, бу қаналниң “хата қоллар” ға өтүп кетишигә йол қоймайдиғанлиқини билдүргән.

Таратқуларда трамниң бу сөзиниң латин америкасида, болупму панамада тәсирини җиддий кеңәйтиватқан хитайни көздә тутқанлиқи қәйт қилинмақта. Доналд трамп 22-декабир аризуна иштатида қоллиғучилириға қилған сөзидә, панамани оттура америкадики дуняниң әң муһим су қаналлиридин бири болған панама қанилидин интайин юқири миқдарда өтүш һәққи елиш билән әйиблигән. Трампниң сөзи дәрһал панама даирилириниң наразилиқини қозғиған, панама пирезиденти хосей раул молино “дөлитимизниң игилик һоқуқи вә мустәқиллиқи һәққидә сөһбәтлишишкә болмайду” дегән болсиму, әмма трампниң панама қанилини қайта өткүзүвелиш пикри хитайниң бу қаналға болған тәсирини чәкләшкә қаритилғанлиқи қәйт қилинмақта.

Доналд трамп аризунада қилған сөзидә бу қаналниң “хата қоллар” ға чүшүп кетишигә йол қоюлмайдиғанлиқини алаһидә тәкитлигән. “вашингтон почтиси” гезитиниң хәвәр қилишичә, трампниң латин америкаси ишлириға тәйинлигән алаһидә вәкили, интер-америка тәрәққият банкисиниң сабиқ пирезиденти маврисио клавер короне, трампниң сөзи бейҗиңниң ғәрбий йерим шарда “баш көтүрүши вә истратегийәлик аяқ излири” ни чәкләшкә қаритилғанлиқини ейтқан. Лекин панама пирезиденти хосей раул молино, панама қанилиниң башқурулушида хитайниң һечқандақ тәсири йоқлуқини илгири сүргән.

Ройтерс агентлиқиниң билдүрүшичә, хитай бу қанални контрол қилмисиму вә башқурмисиму, әмма хитайниң хоңкоңни база қилған KC хачисон ширкити узун йиллардин бери панама қанилиниң атлантик окян вә тинч окяндин кириш еғизидики икки портни башқуруп кәлмәктә икән.

Америка тәрипидин ясилип 1914-йили рәсмий қатнашқа ечилған панама қанили узун йиллар америка тәрипидин башқуруп, 1977-йили америка-панама арисида имзаланған келишим бойичә 1999-йили панамаға өткүзүп берилгән иди. Лекин пирезидент трамп бу қаналниң “панамаға вә панама хәлқигә өткүзүп берилгән болсиму, әмма униң шәртлири барлиқи” ни билдүрүп, “әгәр бу мәрдләрчә тәқдим қилишниң әхлақий, қануний шәртлиригә әмәл қилинмиса, биз панама қанилиниң бизгә толуқ, тез вә соал-сорақсиз қайтуруп берилишини тәләп қилимиз” дегән.