BBC Téléwiziyeside “Jaza lagéri” mesilisi otturigha qoyuldi

Ixtiyariy muxbirimiz erkin tarim
2018.09.10
jon-siwiniy-adryan-zenz.jpg BBC Ning tonulghan muxbiri jon siwiniy ependi(ongda) “Xewer kéchisi” programmisida gérmaniyelik mutexessis adryan zénz ependi bilen söhbet ötküzmekte.
bbc.co.uk

30-Awghust küni “Britaniye radiyo shirkiti” (BBC) ning qarmiqidiki “Xewer kéchisi” programmisining Uyghurlar mesilisini chöridigen halda mexsus téléwiziye programmisi ishlep tarqitishi bilen Uyghurlar duchar boluwatqan chékidin ashqan bésim siyasetler dunyadiki, bolupmu gherb dunyasidiki milyonlighan körürmenlerge bildürüldi.

Tonulghan muxbir jon siwiniy ishligen mezkur programma mundaq bashlinidu: “Xitayning gherbiy shimalida köpligen ispatlar hazir topliniwatidu. Bu yerde alwastidek jinayi ishlar sadir qiliniwatidu. Bir milyon etrapida Uyghur jaza lagérlirigha solandi. Bu resimlerni mutexessisler tapqan we insan heqlirini qoghdash teshkilatliri ispatlighan”.

Mezkur programmida BBC agéntliqining tonulghan muxbiri jon siwiniy Uyghur élidiki lagérda yétip chiqqan ikki bala bilen londondiki Uyghur pa'aliyetchi rehime mexmut xanimni ziyaret qilghan bolup, bu ikki Uyghur muxbirgha özining lagérda we türmide béshidin ötkenlerni süretlep bergen. Rehime mexmut xanim bolsa xitayning Uyghurlargha élip bériwatqan chékidin ashqan bu siyasitining sewebliri we özining a'ilisi bilen körüshelmigenliki toghrisida melumat bergen.

BBC Agéntliqi burundin tartip Uyghurlar toghrida xewer ishlep kelgen bolup, bu qétimqi xewer burunqilargha oxshimaydighan shekilde ishlen'gen. Rehime mexmut xanimning éytishiche birleshken döletler teshkilatining her türlük irqiy kemsitishke qarshi turush komitéti xitayning “Jaza lagérliri” ni taqiwétishi toghrisida qarar élan qilghandin kéyinla, merkizi en'gliye paytexti london'gha jaylashqan BBC téléwiziyesi Uyghur diyaridiki “Jaza lagérliri” toghrisida mexsus xewer programmisi ishlep tarqitishqa bashlighan. Tonulghan muxbir jon siwiniy ependi ishligen “News Night” yeni “Xewer kéchisi” mawzuluq programma kishiler eng köp téléwiziye köridighan sa'et bolghan axsham 10 yérimda tarqitilghan. Rehime mexmut xanim bu heqte melumat berdi.

Rehime mexmut xanim BBC téléwiziyesining eslide bir qanche kün awwal bu programmini tarqatmaqchi bolghan bolsimu, lékin, BBC muxbirliri Uyghur diyaridiki ishlirini tügitelmigen bolghachqa, xitay da'irilirining ularning ishini tosup qoyushidin ensirep kéchiktürüp tarqatqanliqini bayan qildi.

BBC Téléwiziyeside tarqitilghan programmida nuqtiliq halda xitay hökümitining Uyghur diyarida qurghan atalmish terbiyelesh merkizi nami astidiki “Jaza lagérliri” bayan qilin'ghandin sirt, xitayning Uyghurlargha élip bériwatqan bésim siyasiti otturigha qoyulghan. Uyghur pa'aliyetchi rehime mexmut xanim bu heqte toxtaldi.

Biz mezkur programma toghrisida köz qarishini igilesh üchün Uyghur ziyaliysi memet toxti ependi bilen téléfon söhbiti élip barduq. U, yéqindin béri dunyaning chong xewer agéntliqlirida bundaq xewerlerning tarqitilishining “Sherqiy türkistan dewasining dunyaning kün tertipige kélishke bashlighanliqining ipadisi ikenliki” ni bayan qildi.

Memet toxti ependi bu xil xewer we programmilarning peqetla Uyghur dewasini anglitish bolupla qalmastin, xitay sadir qiliwatqan jinayetlerning pakiti ikenlikini bayan qildi.

Memet toxti ependi bu xil programmilarda Uyghur dewasining istratégiyelik ehmiyitiningmu otturigha qoyuluwatqanliqini bayan qildi.

Jon siwiniy dunyada eng köp körürmini bar bolghan “Panaroma” programmining riyasetchisi bolup, mezkur programmida dunyadiki tesirlik kishilerning mexpiyetlikliri pash qilinidiken.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.