Yaponiye axbaratlirida qirim tatarliri mesilisi küchlük munazire peyda qilmaqta

Yaponiyedin chiqidighan yomi'uri gézitining 11-mart sanidiki qirim tatarliri heqqidiki maqale

Yaponiyede chiqidighan yomi'uri gézitining 11 - mart sanida “Qirim aptonomiye jumhuriyitining bash ministiri tatarlar üchün mu'awin bash ministirliq ornini hazirlap qoydi” serlewhilik maqale bésilghan.

Maqalide déyilishiche qirim aptonomiye jumhuriyitining bash ministiri sérgéy aksyonof rusiye axbaratlirigha bergen uchurida özining tatarlar üchün mu'awin bash ministirliq ornini hazirlap qoyghanliqini bildürgen.

Maqalide qirim aptonomiye jumhuriyitining bash ministiri sérgéy aksyonof muxbirlargha bergen bayanatida özining tatar tilini qoghdaydighanliqini bildürgenlikini bayan qilghan.

Yomi'uri gézitide bash ministir sérgéy aksyonof sözide, tatarlarning qirimdiki étnik xelqlerdin biri ikenlikini, ularmu özige oxshashla qirimning rusiyige qoshulup kétishige qarshi turuwatqanliqini, shu sewebtin tatarlarning özi bilen bir septe turup qirim mesiliside ghelibe qilishni arzu qiliwatqanliqini ilgiri sürgen.

Maqalide “Qirim aptonomiye jumhuriyiti bash ministirining qarishiche bolsa, qirimdiki hökümetning kabént ezaliqigha we shundaqla her bir ministirliqqiche tatarlarni qobul qilish,tatarlardin mu'awin bash ministir belgilesh, qirim aptonomiye jumhuriyitining barliq imtiyaz we hoquqliridin tatar xelqimu ortaq behrimen bolushi kérek” déyilgen. Maqalide bash ministir sérgéy aksyonofning barliq milletlerge ortaq mu'amilide bolidighanliqini rus tilida we yaki tatar tilida sözlisun, ularni bir - biridin qet'iy perqlendürüp qarimaydighanliqini bildürgenliki otturigha qoyulghan. Shundaqla “Tatarlar bolsa qirimdiki yerlik musulman türkiy xelqlerdin biri, ular sabiq sowétler zamanisida köp zulumgha uchrighanliqtin qirimning rusiyige qoshulishini xalap ketmeydu” déyilgen.

Maqalide yene, qirim aptonomiye jumhuriyiti 16 - mart küni omum xelq awaz bérish arqiliq qirimning rusiyige qoshulushi heqqide qarar chiqirilidighanliqini, emma tatarlarning awaz bérishke qatnasmasliq éhtimaliqqining yuqiriliqini otturigha qoyghan. Maqalide qirimdiki waqitliq hökümet sherq we jenubtiki ahalilerning awaz bérishke qatnishishini telep qilghanliqi körsitilgen.

Yomi'uri gézitide hazir qirimda rusiyege yéqin turuwatqan kishiler asasliqi sherq we jenubtiki kishiler bolup, ular awaz bérish herikitige qatnishish üchün jiddiy teyyarliq qiliwatqanliqini bildürgen.

Maqalide rusiye metbu'atliridin élin'ghan uchurlarmu bérilgen bolup, uningda qirimdiki rusiyege qoshulush terepdarliri bolghan bir qisim jaylardiki kishiler qirimning ukra'inagha qoshulushigha qarshi turup, namayish élip bérip yerlik hökümetning xizmet binasini igiliwélip, binasining ögzisige rusiye bayriqini taqap qoyghanliqini bildürgen.

Ziyaritimizni qobul qilghan Uyghur ziyaliysi doktor turmuhemmet hashim yaponiye axbaratlirining qirim tatarliri mesilisi heqqide küchlük munazire élip bérishidiki sewebler üstide toxtilip ötti.

Yaponiyediki nopuzluq gézitlerdin biri bolghan nishi nippon gézitide 11 - mart “Ukra'inaning sherq we jenub terepliridin musteqilliq awazliri anglanmaqta” serlewhilik maqale élan qilin'ghan. Maqalide ukra'inaning hemme yéride rusiyege qoshulush we qoshulmasliq heqqide namayish élip bériliwatqanliqini, yene bir qisim yerler öz aldigha musteqil bolushni oylishiwatqanliqini bildürgen. Maqalide 3 - ayning 9 - küni minglarche kishi namayish qilip rusiyege qoshulup kétishni himaye qilghanliqini, emma ukra'inadiki bezi bir siyasiy közetkuchilerning qarishiche, bu xildiki rusiyeni qollash xaraktéridiki namayish we heriketlerning putin hökümiti teripidin bir tutash pilanliq élip bériliwatqan siyasiy mudi'adiki heriketler ikenlikini eskertkenliki bildürülgen. Maqalide ukra'inaning sherqidiki donétskda yette ming kishi toplinip putinni qollash namayishi élip barghanliqini,namayishchilar qollirida rusiye bayriqini pulanglitip “Putin! putin!” dep ünlük halda shu'ar towlashqanliqini bildürgen.

Emma maqalide ukra'inadiki odéssada bolsa minglarche kishining toplinip merkizi hökümetke qarshi namayish élip barghanliqini ilgiri sürgen.

Maqalide yene, ukra'inaning sherqidiki luganskda üch ming kishi topliship rusiyeni qollash namayish élip barghanliqini, namayishchilar bilen rusiyege qarshi turghuchilar otturisida toqunush yüz bérip, rusiyeni qollighuchi terepdarlar hökümet binasini igilep, özlirige yéngi rehber tikligenlikini bildürgen.

Maqalide rusiyeni qollash namayishigha köpligen ruslarning aptobuslar bilen rusiyedin kélip qatnishiwatqanliqi, lugansk we odéssa sheherliridiki ahalilerning 24% qirimning rusiyege qoshulushini ümid qilidighanliqi bildürülgen.

Maqalide hazirqi qirim weziyitining jiddiylikidin we shundaqla yol - yollargha qoyulghan eskerlerning köplikidin qirimgha yimeklik yötkesh ishlirining tesliship ketkenliki,ukra'ina we qirimdiki siyasiy oyunlarda rusiye hökümitining qolining barliqi bayan qilin'ghan.

Axirida ziyaritimizni qobul qilghan yaponiye kyushu uniwérsitétining doktor aspiranti muxtarjan abduraxman qirim tatarlirining teqdirige Uyghurlarning köprek köngül bölüshidiki bezi sewebler toghrisida öz qarashliri bayan qilip ötti.

Awaz ulinishidin tepsilatini anglang.