Nhóm chuyên gia nhân quyền LHQ: Bắt giữ Hoàng Thị Minh Hồng có động cơ chính trị!

Một nhóm chuyên gia nhân quyền của Liên Hiệp quốc cho rằng, việc bắt giữ bà Hoàng Thị Minh Hồng mang động cơ chính trị và có liên quan đến việc nhà hoạt động môi trường này thực hiện các quyền tự do hội họp, lập hội ôn hoà, và quyền tự do ngôn luận.

Ba báo cáo viên đặc biệt về tình hình của những người bảo vệ nhân quyền, về quyền tự do hội họp và lập hội, và về nghĩa vụ nhân quyền liên quan đến việc hưởng một môi trường an toàn, sạch sẽ, lành mạnh và bền vững đã gửi một thư chung đến Chính phủ Việt Nam.

Thư chung đề ngày 28/7 và được công bố bởi Văn phòng Cao uỷ Nhân quyền LHQ ngày 26/9 chỉ hai ngày trước phiên xử sơ thẩm bà Hồng với tội danh "trốn thuế" bày tỏ, "đặc biệt lo ngại rằng cáo buộc trốn thuế dường như có động cơ chính trị và nhắm vào công việc chính đáng của bà Hồng là bảo vệ môi trường.”

Các chuyên gia liên hệ việc bắt giữ bà Hồng với nhiều vụ bắt giữ lãnh đạo một số tổ chức xã hội dân sự có đăng ký với nhà nước gần đây như bà Nguỵ Thị Khanh, luật sư Đặng Đình Bách, nhà báo Mai Phan Lợi, và ông Bạch Hùng Dương. 

“Chúng tôi xin lưu ý thêm rằng việc truy tố hình sự bà Hoàng Thị Minh Hồng không diễn ra riêng lẻ mà là một phần của cuộc trấn áp rộng rãi hơn đối với những người bảo vệ quyền môi trường và chống lại không gian dân sự ở Việt Nam.”

Các chuyên gia đề nghị Chính phủ Việt Nam cung cấp thông tin liên quan đến cơ sở pháp lý cho việc bắt giữ bà Hoàng Thị Minh Hồng và mức độ phù hợp của các biện pháp này với các thông lệ và tiêu chuẩn quốc tế quy định trong Tuyên ngôn Nhân quyền Phổ quát và Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị.

Họ cũng đề nghị Hà Nội cung cấp thông tin về việc bà Hồng có hay không được tiếp cận luật sư và chăm sóc y tế, cũng như gặp gỡ với người thân trong thời gian tạm giam

Chính phủ Việt Nam cũng bị chất vấn về những biện pháp đã thực hiện nhằm bảo đảm rằng các tổ chức phi chính phủ, tổ chức xã hội dân sự và tất cả những người bảo vệ nhân quyền ở Việt Nam có thể thực hiện công việc ôn hòa của mình mà không sợ bị đe dọa, bạo lực , quấy rối hoặc trả thù dưới bất kỳ hình thức nào.

Văn phòng Cao uỷ Nhân quyền LHQ cho biết các chuyên gia nhân quyền đề nghị Hà Nội phản hồi trong thời hạn 60 ngày, tuy nhiên cho đến nay họ vẫn chưa nhận được hồi âm.

Phóng viên cũng gửi email cho Bộ Ngoại giao Việt Nam với đề nghị bình luận về thư chung của ba chuyên gia nhân quyền LHQ, nhưng chưa nhận được ngay phản hồi.

Việt Nam không nên tảng lờ thư ngỏ của LHQ

Bình luận về vụ bắt giữ bà Hoàng Thị Minh Hồng, ông Josef Benedict- nghiên cứu viên về Đông Nam Á của tổ chức nhân quyền CIVICUS, nói với RFA qua tin nhắn ngày 26/9:

“Vụ bắt giữ nhà hoạt động môi trường Việt Nam Hoàng Thị Minh Hồng vào tháng 6/2023 về cáo buộc trốn thuế nêu bật một xu hướng đàn áp mới của chính quyền. Bà là một trong số những người hoạt động môi trường và khí hậu đã trở thành mục tiêu trấn áp kể từ đầu năm 2022, với các vụ truy tố có động cơ chính trị, theo điều luật mơ hồ và thiếu sót này.”

Đại diện cho tổ chức nhân quyền có trụ sở ở Nam Phi nói bằng việc sử dụng cáo buộc “trốn thuế” để trấn áp giới hoạt động môi trường và xã hội, Việt Nam muốn thế giới nhìn nhận việc đàn áp này như chiến dịch chống tham nhũng.

“Nếu Chính phủ Việt Nam nghiêm túc thực hiện các nghĩa vụ nhân quyền quốc tế của mình, với tư cách là thành viên của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, thì chính phủ nên phản hồi những thông tin gần đây từ các chuyên gia LHQ xung quanh trường hợp của bà, thay vì phớt lờ.”

Thay mặt tổ chức CIVICUS, một liên minh các tổ chức xã hội dân sự toàn cầu, ông Josef Benedict kêu gọi Việt Nam phóng thích bà Hồng ngay lập tức và vô điều kiện, hủy bỏ cáo buộc và chấm dứt việc hình sự hóa những người bảo vệ nhân quyền khi họ thực hiện công việc của mình.

Bà Hoàng Thị Minh Hồng là người bảo vệ nhân quyền môi trường ở Việt Nam. bà là người sáng lập và giám đốc của tổ chức bảo vệ quyền môi trường CHANGE VN có trụ sở tại thành phố Hồ Chí Minh. Sứ mệnh của CHANGE VN là thúc đẩy và khuyến khích việc bảo vệ môi trường thông qua giáo dục và truyền thông đổi mới nhằm thay đổi thói quen và truyền cảm hứng cho hành động cộng đồng ở Việt Nam.

Tổ chức này hoạt động tại Việt Nam từ năm 2013 đến năm 2022, trong thời gian đó tổ chức đã thực hiện hơn 200 dự án và chiến dịch liên quan đến môi trường. Bà Hoàng Thị Minh Hồng quyết định đóng cửa CHANGE VN vào cuối năm 2022, một phần do vụ bắt giữ một số nhà bảo vệ nhân quyền môi trường vào năm 2021 và 2022.

Bà Hoàng Thị Minh Hồng trước đây từng làm việc cho Quỹ Động vật hoang dã Thế giới (WWF), nơi bà thực hiện nhiều dự án về môi trường và động vật hoang dã. Năm 2015, Climate Heroes đã vinh danh bà là anh hùng vì đã làm việc không mệt mỏi để bảo vệ môi trường và năm 2018, bà đã nhận được khoản tài trợ từ Chương trình học giả của Quỹ Obama đầu tiên tại Đại học Columbia.

Năm 2019, bà được Forbes Việt Nam vinh danh trong danh sách 50 phụ nữ ảnh hưởng nhất Việt Nam. Năm 2023, bà Hoàng thành lập công ty tư vấn về vấn đề môi trường mang tên CHOICE.

Theo thông tin mà các chuyên gia nhân quyền LHQ nhận được, bà Hồng bị công an bắt giữ vào ngày 31/5/2023 với cáo buộc “trốn thuế” và khoản tiền bị cho là trốn thuế lên tới 5,2 tỷ đồng.

Cả chồng bà và nhiều nhân viên của CHOICE đã bị câu lưu và thẩm vấn trong nhiều giờ. Công an đã khám xét tư gia và văn phòng làm việc của bà, và thu giữ nhiều giấy tờ và thiết bị như máy tính và điện thoại.

Sau năm ngày bị tạm giữ, bà bị khởi tố và tạm giam sau khi chồng bà đã nộp số tiền 200 triệu đồng để khắc phục. Đến ngày 14/6, bà bị chuyển từ khám Chí Hoà tới Trung tâm tạm giam T30 của Công an thành phố Hồ Chí Minh.

Trong hai năm vừa qua, bốn lãnh đạo tổ chức xã hội dân sự có đăng ký đã bị kết án tù về tội “trốn thuế” với mức án từ 21 tháng đến năm (05) năm.

Nhiều chính phủ dân chủ và tổ chức nhân quyền quốc tế thúc giục Việt Nam trả tự do cho bà Hồng và những lãnh đạo xã hội dân sự bị cầm tù trong thời gian gần đây.

Mới đây, Việt Nam phóng thích nhà báo Mai Phan Lợi sớm 18 tháng so với mức án tù 45 tháng tù giam, và trước đó là bà Nguỵ Thị Khanh, sớm hơn thời hạn năm tháng.

Tuy nhiên, ngày 18/9 vừa qua, Hà Nội lại bắt giam chuyên gia năng lượng sạch Ngô Thị Tố Nhiên, cũng với cáo buộc “trốn thuế.”