មន្ត្រីមកពីអង្គការនានាដូចជា អង្គការស្បៀង និងកសិកម្មនៃសហប្រជាជាតិ ហៅកាត់ថា FAO និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលផ្នែកកសិកម្មមួយចំនួនទៀត កាលពីថ្មីៗនេះ បានបើកកិច្ចពិភាក្សាគ្នាមួយ ស្ដីអំពីគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្មពូជដំណាំ ជាពិសេសពូជស្រូវនៅកម្ពុជា ដើម្បីផលិតអង្ករនាំចេញ។
ក្រុមមន្ត្រីបានអះអាងថា ការពិភាក្សានេះ បានផ្ដោតលើការសម្រិតសម្រាំងពូជដំណាំនៅកម្ពុជា ជាទូទៅដូចជាគ្រាប់ពូជបន្លែផ្លែឈើកម្ពុជា ក៏ប៉ុន្តែ ក៏បានពិភាក្សាអំពីការបង្កាត់ និងផលិតពូជស្រូវឲ្យមានគុណភាពល្អ តាមនិយាមអន្តរជាតិ ដែលអាចនាំចេញទៅលក់លើផ្សារអន្តរជាតិ ដែលអាចប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសជិតខាងបានដែរ។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលគម្រោងកម្មវិធីរបស់ អង្គការស្បៀង និងកសិកម្មសហប្រជាជាតិ ហៅកាត់ជាភាសា បរទេសថា FAO លោក ពេជ្រ រម្យនា មានប្រសាសន៍ថា ដើម្បីនាំអង្ករចេញលក់នៅទីផ្សារបរទេសបាន កម្ពុជាត្រូវការឯកសារច្បាប់ច្រើនទៀតដូចជា ច្បាប់កម្មសិទ្ធិពូជដំណាំ ជាពិសេសពូជស្រូវកម្ពុជាជាដើម ៖ «ការពារសិទ្ធិអ្នកបង្កាត់ពូជនឹង ឧទាហរណ៍ដូចគាត់បង្កាត់ពូជណាម្នាក់នៅស្រុកខ្មែរ ឬក៏ក្រុមហ៊ុនឯកជនណាបង្កាត់ពូជអ៊ីចឹង គឺកុំឲ្យគេលួចរបស់គាត់ ដូចជាសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធបទចម្រៀងអ៊ីចឹង គេមានសិទ្ធរក្សា បើសិនគាត់បង្កាត់ពូជអីមួយបានអ៊ីចឹង គាត់យកទៅចុះបញ្ជីដើម្បីរក្សាសិទ្ធិកុំឲ្យគេលួច ឧបមាថា ប្រទេសណាមួយយកពូជស្រូវខ្មែរយើងថា ផ្ការំដួលអ៊ីចឹងទៅចុះ ស្រាប់តែមានប្រទេសណាមួយយកពូជយើងទៅដាំរួចដាក់ឈ្មោះគេ រួចយើងពិនិត្យឃើញថាពូជស្រូបមកខ្មែរយើង យើងអាចមានសិទ្ធិប្ដឹង អានឹងវាអាចមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រងការបង្កាត់ពូជវាអាចការពារអ្នកបង្កាត់ពូជ អ៊ីចឹងណា»។
ក្រៅពីការរក្សាសិទ្ធិបញ្ញាផលិត ឬបង្កាត់ពូជដំណាំ និងស្រូវ លោកបន្តថា កិច្ចពិភាក្សានេះក៏បានផ្ដោតលើផលប្រយោជន៍របស់កសិករផងដែរ ដែលលោកថា កសិករក៏នឹងទទួលបានប្រាក់ចំណូលពីផលប្រយោជន៍ នៃគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្មពូជដំណាំនេះផងដែរ គឺកសិករ មានទំនុកចិត្ត ហើយ ទទួលទិន្នផល និងគុណភាព ផលិតផលខ្ពស់ អាចលក់បានថ្លៃលើទីផ្សា ៖ «យើងធានាថា អ្នកដែលផលិតគ្រាប់ពូជ សិទ្ធិផលិតគ្រាប់ពូជដំណាំ សិទ្ធិគ្រប់គ្រងគ្រាប់ពូជដំណាំយើងធានាគ្រាប់ពូជដំណាំនឹង ដែលមុនដល់ដៃកសិករគ្រាប់ពូជទាំងអស់នឹងគឺវាមានគុណភាព វាជួយដល់កសិករ កុំឲ្យកសិករគាត់ខាតបង់ បើគាត់ចំណាយលុយ ទិញគ្រាប់ពូជដាំដុះទៅ វាអាចជួយធានាថា អាចដុះវាជួយបង្កើនទិន្នផលអញ្ចឹង»។
ក្រុមមន្ត្រីបញ្ជាក់ថា កិច្ចប្រជុំនេះធ្វើឡើងក្នុងផ្នែកមួយ ជួយជំរុញក្នុងការផលិត និងនាំអង្ករចេញ ដែលមានគុណភាពតាមនិយាមអន្តរជាតិផងដែរ បន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រកាសនៅខែសីហា ឆ្នាំ២០១០ កន្លងមកថា ប្រទេសកម្ពុជា គ្រោងនាំអង្ករចេញលក់ទៅបរទេស ឲ្យបាន មួយលានតោន ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៥ ទៅ។
ក្រៅពីនេះ កិច្ចប្រជុំនេះនឹងលើកទឹកចិត្ត និងទាក់ទាញឲ្យមានការវិនិយោគលើឧស្សាហកម្មគ្រាប់ពូជកម្ពុជាផងដែរ ខណៈដែល នាបច្ចុប្បន្ននេះ គុណភាពកសិផលកម្ពុជានៅមិនទាន់មានគុណភាពនៅឡើយ។ មន្ត្រីកសិកម្មបានឲ្យដឹងថា ពូជស្រូវចំនួនប្រហែល១០មុខ ត្រូវបានជ្រើសរើសដើម្បីផលិតនាំចេញ។
ប្រធានក្រុមហ៊ុនគ្រាប់ពូជដំណាំកសិកម្មឈ្មោះ អាគីព (AQIP) លោក គង់ វីតាណៈ បានអបអរការរៀបចំឲ្យមានច្បាប់កម្មសិទ្ធិពូជដំណាំកសិកម្មកម្ពុជានេះ ហើយលោករំពឹងថា នឹងជួយកាត់បន្ថយការនាំចូលពូជដំណាំកសិកម្មពីប្រទេសជិតខាង ដែលកំពុងតែបង្កបញ្ហានានា នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ ៖ «យើងមានបញ្ហាថា ដោយសារតែគ្រាប់ពូជដែលមិនបានពិនិត្យត្រឹមត្រូវ វាហូរចូលមកស្រុកយើង ហើយទី២ទៀត បើសិនស្រុកយើងចង់នាំអង្ករចេញទៅបរទេស វាចាំបាច់ណាស់ត្រូវតែមានពូជមួយដែលដើម្បីគ្រប់គ្រង អ៊ីចឹងខ្ញុំគិតថា បើសិនជាអត់មានច្បាប់ពូជផ្សេងៗ វាចេញចូលមកស្រុកយើងស្រេចចិត្ត បើមិនមានការគ្រប់ត្រឹមត្រូវតែ វាអាចនាំជំងឺ និងកត្តាចង្រៃផ្សេងៗ ក៏អាចមកតាមគ្រាប់ពូជនឹងបានដែរ»។
មន្ត្រីកសិកម្មនៃអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលបានរិះគន់ថា គ្រាប់ពូជដំណាំកសិកម្មនៅកម្ពុជា នៅមិនមានគុណភាព តាមនិយាមអន្តរជាតិនៅឡើយទេ ដូច្នេះការប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសក្នុងតំបន់ កម្ពុជានៅទន់ខ្សោយនៅឡើយ។
ក៏ប៉ុន្តែ គង់ វីតាណៈ ប្រធានក្រុមហ៊ុនគ្រាប់ពូជដំណាំកសិកម្មឈ្មោះ អាគីព (AQIP) ដែលជាក្រុមហ៊ុនលក់ពូជដំណាំកសិកម្មតែមួយគត់នៅក្នុងស្រុកនោះ បានជំទាស់ ៖ «យើងបានប្រឹងប្រែងដោយសារមុខរបររបស់យើងមួយដែលត្រូវផ្សារភ្ជាប់ខ្លួនជាមួយគុណភាព អ៊ីចឹងចាំបាច់ណាស់ គឺផលិតផលរបស់យើងដែលបានកំណត់ដោយក្រុមហ៊ុនរបស់យើង ហើយសូមជម្រាបផងដែរថា ស្តង់ដារយើងនេះយើងអាចចាត់ទុកថា ជាស្តង់ដារអន្តរជាតិចុះ ពីព្រោះខ្ញុំបានឆែកមើលស្តង់ដារមួយចំនួនទាក់ទងទៅនឹងប្រទេសហ្វីលីពីន (Philippines) ស្តង់ដារខារឌី (CARDI) របស់យើងហ្នឹង គឺស្តង់ដារយើងស្ថិតនៅក្នុងរង្វង់ស្តង់ដារដែលអាចទទួលយកបាន គឺស្ថិតនៅក្នុងស្តង់ដារអន្តរជាតិ»។
យ៉ាងណាក្ដី លោក ភូ ពុយ ប្រធានសមាគមរោងម៉ាស៊ីនកិនអង្ករកម្ពុជា រំលឹកថា គុណភាពគ្រាប់ពូជដំណាំកសិកម្មកម្ពុជា នៅទាបឡើយ ជាពិសេស ពូជស្រូវដែលមានតម្លៃខ្ពស់ក្នុងការនាំចេញ ដែលគេត្រូវជ្រើសរើសពូជឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ៖ «យើងជួបបញ្ហានឹងហើយ ដែលយើងថា ដូចបរិមាណសល់រាប់លានតោន តែវាច្រើនមុខ អ៊ីចឹងការកំណត់ទីផ្សារដែលគេមកទិញគេត្រូវការប្រភេទគ្រាប់វែង ទន់ ក្រអូបឆ្ងាញ់ គេត្រូវការច្រើនតម្លៃខ្ពស់ តែដល់យើងអត់មានអង្ករទន់ ក្រអូប ឆ្ងាញ់ ពូជមិនសុទ្ធយើងបានតម្លៃទាបជាងគេ។ អ៊ីចឹង យើងចង់បានចំណុចអ៊ីចឹង ចំណុចខ្ពស់គុណភាពដូចគេ អាហ្នឹង យើងត្រូវកែប្រែពូជ និងការផលិតបច្ចេកទេសដល់កសិករ ដើម្បីយើងជួយជំរុញដល់គាត់ ដើម្បីយើងបានទទួលផលនាំចេញ»។
លោកបន្តថា ពូជស្រូវដែលមានតម្លៃនៅទីផ្សារអន្តរជាតិសព្វថ្ងៃនេះ មានដូចជា ពូជស្រូវក្រអូប ឈ្មោះ ផ្ការំដួល សែនពិដោរ សូម៉ាលី និងរាំងជ័យ ជាដើម លោក ភូ ពុយ បន្ថែម ៖ «លក្ខណៈពូជនឹងខ្ញុំគិតថា គួរតែប្រើពូជ ដែលត្រូវនឹងទីផ្សារ ហើយបរិមាណច្រើន កសិករធ្វើបានលុយច្រើន អានឹងយើងត្រូវជំរុញ ជំរុញពីរមុខ ឬបីមុខ។ ប៉ុន្តែ ពូជផ្សេងទៀតដែលគាត់ធ្វើ ចង់មានច្រើនមុខក៏ដោយគាត់ធ្វើក្នុងចំនួនណាមួយ។ ប៉ុន្តែ ចំនួនដែលត្រូវការចាំបាច់ត្រូវជំរុញគាត់ឲ្យគាត់ខំផលិត ដើម្បីទទួលទីផ្សារមួយច្បាស់លាស់ ហើយគាត់ក៏ទទួលបានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចមួយរបស់គាត់ក៏កើនជាងមុនដែរ អាហ្នឹងជាចំណុចសំខាន់»។
ក្រុមមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលបញ្ជាក់ថា កិច្ចប្រជុំនេះបានសម្រេចបង្កើតជាសេចក្ដីព្រាងមួយស្ដីអំពីគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្មពូជដំណាំកម្ពុជា ហើយដាក់ជូនឲ្យក្រសួងកសិកម្ម សម្រេចនៅពេលឆាប់ៗនេះ៕
