មន្រ្តីឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ព្រមានថា របបលោក ហ៊ុន សែន នឹងប្រឈមមុខ ទៅនឹងវិធានការក្ដៅជាងនេះ បើនៅតែមិនព្រមកែខ្លួន ឲ្យបានឆាប់តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។ ការព្រមាននេះធ្វើឡើងក្រោយគណៈកម្មការអឺរ៉ុប សម្រេចដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីកម្ពុជាចំនួន ២០% សិន។
នាយកប្រតិបត្តិទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ី របស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) លោក ប្រ៊ែដ អាដាម (Brad Adams) ថា ចំណាត់ការរបស់សហភាពអឺរ៉ុបលើរបបក្រុងភ្នំពេញជុំវិញការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យនេះគឺជាជំហានដំបូងជាវិជ្ជមានមួយរបស់សហភាពអឺរ៉ុបដែលនឹងឈានទៅរកចំណាត់ការកាន់តែខ្លាំងក្លាច្រើនជាងនេះទៀត ប្រសិនបើស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យនៅតែមិនប្រសើរឡើងទេនោះ។
គណៈកម្មការអឺរ៉ុបកាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ បានសម្រេចដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធគិតជាទឹកប្រាក់ ១,៣ពាន់លានដុល្លារ ឬ ១ពាន់លានអឺរ៉ូដោយសាររបបក្រុងភ្នំពេញមិនព្រមស្ដារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
ការសម្រេចយកពន្ធពេញលើទំនិញនាំចេញពីប្រទេសកម្ពុជាទៅទីផ្សារអឺរ៉ុបនេះ នឹងប៉ះពាល់លើទំនិញកម្ពុជាលើវិស័យកាត់ដេរសំលៀកបំពាក់ស្បែកជើងសម្ភារៈធ្វើដំណើរ និងស្ករស។
តំណាងជាន់ខ្ពស់ការបរទេស និងសន្តិសុខគោលនយោបាយ អនុប្រធានគណៈកម្មការអឺរ៉ុបលោក ចូសេហ្វ បូរ៉ែល (Joseph Borrell) ថ្លែងនៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ពេលចេញសេចក្តីសម្រេចនោះថា សហភាពអឺរ៉ុប គ្មានជម្រើសអ្វីក្រៅពីដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះមួយផ្នែកសិនតែប៉ុណ្ណោះ។សហភាពអឺរ៉ុប នឹងមិនឈរឱបដៃមើលពេលដែលប្រជាធិបតេយ្យរងការបំផ្លាញសិទ្ធិមនុស្សរងការរំលោភបំពាន និងសេរីភាពក្នុងការជជែកដេញដោលគ្នា ត្រូវបានគេបំបិទនោះទេ។លោកបន្ថែមថា សេចក្ដីសម្រេចថ្ងៃនេះឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីការប្ដេជ្ញាចិត្តខ្ពស់របស់សហភាពអឺរ៉ុប ដើម្បីប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរប្រយោជន៍សិទ្ធិសេរីសេរីភាពរបស់ពួកគាត់ និងប្រយោជន៍នៃការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចិរភាព។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តីគណៈកម្មការអឺរ៉ុបនៅតែទុកឱកាសឲ្យរបបក្រុងភ្នំពេញស្តារស្ថានភាពអាក្រក់ទាំងនេះឡើងវិញ ក្នុងរយៈពេល៦ខែទៅមុខទៀតមុននឹងសេចក្តីសម្រេចនេះ ចូលជាធរមាននៅថ្ងៃទី១២ខែសីហា។
មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល មិនភ្នាក់ផ្អើលនឹងការដាក់ទណ្ឌកម្មពីសហភាពអឺរ៉ុបនេះទេ។ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលភ្ញាក់ផ្អើលគឺទណ្ឌកម្មនេះហាក់បីដូចជាមិនសមល្មមទៅនឹងទំហំនៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យដែលគណៈកម្មការអឺរ៉ុបបានរកឃើញនោះឡើយ។នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសម្ពន្ធភាពការងារនិងសិទ្ធិមនុស្ស (សង់ត្រាល់) លោក មឿន តុលា ថាលោកបានអានរបាយការណ៍លម្អិតដែលមានកម្រាស់ ៧០ ទំព័ររបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុប អំពីទំហំនៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរនិងជាប្រព័ន្ធនិងការមិនបានចាត់វិធានការសមស្របគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះ។ លោកថាកម្ពុជាមិនសមនឹងទទួលទណ្ឌកម្មតែ ២០% រយនេះនោះទេ៖ «ខ្ញុំគិតថាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធហ្នឹង អាចមានការព្យួរ ឬដកហូតច្រើនជាង ២០ % ។ ខ្ញុំនិយាយបែបនេះ មិនមែនមានន័យថាខ្ញុំចង់ឲ្យសហភាពអឺរ៉ុបហ្នឹងដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធហ្នឹងទេ»។
លោក មឿន តុលា បន្ថែមថាការណ៍ដែលលោកមិនអ៊ីចឹងឃើញសហភាពអឺរ៉ុបដកការអនុគ្រោះពន្ធនេះគឺដោយសារលោកធ្វើការជាមួយកម្មករ លោកស្គាល់ និងយល់ច្បាស់អំពីសុខទុក្ខ ជីវភាព និងការព្រួយបារម្ភរបស់កម្មករ ក្នុងការបាត់បង់ការអនុគ្រោះពន្ធនេះ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដីលោកថាការណ៍ដែលគណៈកម្មការអឺរ៉ុបមិនដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទាំងស្រុងសបញ្ជាក់អំពីសមានចិត្តការឈឺឆ្អាល និងការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់របស់សហភាពអឺរ៉ុបក្នុងការថ្លឹងថ្លែងអំពីផលប៉ះពាល់ដែលអាចកើតមានទៅលើកម្មករខ្មែរ។ចំណុចនេះ លោក មឿន តុលា ថា គួរតែភាគីកម្ពុជាទៅវិញទេដែលត្រូវធ្វើដូច្នេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គួរតែគិតគូរពលរដ្ឋខ្មែរខ្លួនឯង មិនមែនទុកឲ្យសាសន៍ដទៃគិតរឿងយើងនោះទេ៖ «ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ខ្មាសដែរ នៅពេល មានគេសួរ បែបហ្នឹង ! ចង់និយាយថា គេអ្នកដទៃ គេខ្វល់អំពីប្រជាពលរដ្ឋ គេខ្វល់អំពីសុខុមាលភាព គេខ្វល់អំពី សុខទុក្ខ របស់ប្រជាពលរដ្ឋយើង ក្នុង ខណៈដែល មេដឹកនាំ យើងមួយចំនួន លោកហាក់ដូចជាផ្គើន លោក ហាក់ដូចជា មិនសូវបានបង្ហាញអំពីការខ្វល់ខ្វាយអំពី សុខទុក្ខ ឬក៏ ការបាត់ បង់ ឬក៏ផលប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមាន ទៅដល់ ពលរដ្ឋ។ នេះ ជារឿង មួយដែលខ្ញុំតែង តែនិយាយ ថា ហេតុអ្វីបានជាសាច់ឯង យើង ហាក់ដូចជាមិន សូវខ្វល់ ពីសាច់ខ្លួនឯងដូ ចអ្នកដទៃ »។
គណៈកម្មការអឺរ៉ុប បានដាក់លក្ខខណ្ឌបីចំណុចធំៗ ឲ្យរបបក្រុងភ្នំពេញ អនុវត្តតាម ប្រសិនបើរបបនេះ ចង់ឲ្យសហភាពអឺរ៉ុបលែងដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះវិញ។លក្ខខណ្ឌទាំងនោះរួមមាន ទីមួយ អាជ្ញាធរកម្ពុជាត្រូវចាត់វិធានការយ៉ាងណា បើកចំហឡើងវិញ ឲ្យមានសេរីភាពក្នុងការចូលរួមក្នុងសកម្មភាពនយោបាយ។ ទីពីរបង្កលក្ខណៈអំណោយផលដល់ការបង្កើតឲ្យមានគណបក្សប្រឆាំងពិតប្រាកដ តាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ និងទីបីត្រូវផ្ដួចផ្ដើមឲ្យមានដំណើរការផ្សះផ្សាជាតិមួយតាមគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ ដោយមានការចរចាដោយស្មោះត្រង់ និងមានការចូលរួមពីគ្រប់ភាគី។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ សោកស្តាយដែលស្ថានភាពកម្ពុជាមិនល្អប្រសើរ រហូតដល់គណៈកម្មការអឺរ៉ុបសម្រេចដកការអនុគ្រោះពន្ធបែបនេះ។អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិអ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ថា អ្នកស្រីសោកស្ដាយនេះគឺដោយសារការដាក់ទណ្ឌកម្មនេះវាប៉ះពាល់ដល់ឆ្នាំងបាយកម្មករខ្មែរ។ទោះជាយ៉ាងនេះក្តីអ្នកស្រីនៅតែមានទុទ្ទិដ្ឋិនិយមថា អាចនៅមានច្រករកដំណោះស្រាយបញ្ចប់វិបត្តិនយោបាយនេះ។ អ្នកស្រីថា មិនទាន់ហួសពេលទេដែលកម្ពុជាអាចងាកមករកផ្លូវត្រូវវិញ ដោយគណៈកម្មការអឺរ៉ុបក៏មិនទាន់ដាក់ទណ្ឌកម្មធ្ងន់ធ្ងរនៅឡើយព្រោះទុកផ្លូវឲ្យរកដំណោះស្រាយរវាងខ្មែរ និងខ្មែរដែរ៖ «គេដាក់ ២០ % នេះគឺ ដើម្បីឲ្យ មានការ ផ្សះផ្សារជាតិ។ កន្លែងនេះ ធ្វើឲ្យយ៉ាង ជាខ្មែរ ទាំងអស់ គ្នា គ្រប់ភាគី មិនមែនត្រឹមតែគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ ទេ មិន មែនត្រឹមតែគណបក្សប្រជាជន កម្ពុជាទេ មាន ទាំងភាគីសហជីព សង្គមស៊ីវិល កសិករ ប្រជាពលរដ្ឋ ខ្មែរទាំងអស់ ត្រូវតែមានការរួមចំណែក នៅក្នុងការ ផ្សះផ្សារជាតិ។ នេះហើយ ធ្វើឲ្យយើងមានសង្ឃឹម ក្នុងការវិលត្រឡប់ ធ្វើ មាតុភូមិនិវត្តន៍ ក៏ជា ជំហានមួយឆ្ពោះទៅរកការផ្សះផ្សាជាតិ ហើយយើង តែងតែនិយាយ ផ្សះផ្សាជាតិៗ !»។
ទោះជាមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងមានសង្ឃឹមថា នឹងមានដំណោះស្រាយក៏ខាងរបបក្រុងភ្នំពេញជំទាស់ដាច់ខាតទៅនឹងការវាយតម្លៃរបស់សហភាពអឺរ៉ុប។របបក្រុងភ្នំពេញ ក៏សម្ដែងការសោកស្ដាយដែរ ដែលគណៈកម្មការអឺរ៉ុបសម្រេចបែបនេះ។ ប៉ុន្តែមិនមែនស្ដាយរឿងបាត់បង់ EBA ខ្លះនោះទេតែស្ដាយរឿងបរទេសជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងកម្ពុជា។
ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ភ្លាមៗ ក្រោយសេចក្ដីសម្រេចរបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុបនេះថា សេចក្ដីសម្រេចនេះមានភាពអយុត្តិធម៌ព្រោះសម្រេចដោយឈរលើការភាន់ច្រឡំ និងយល់ខុសអំពីយថាភាពជាក់ស្ដែងនៅកម្ពុជា។ ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា ចាត់ទុកសេចក្ដីសម្រេចរបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុបថា ធ្វើតាមទំនើងចិត្ត និងចាត់ទុកលក្ខខណ្ឌនិងការទាមទាររបស់សហភាពអឺរ៉ុប ឲ្យរបបនេះស្ដារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញថា ជាប៉ុនប៉ងរបស់បរទេស ក្នុងការប្រើប្រាស់ពាណិជ្ជកម្ម ឬជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ ដើម្បីជាលេសក្នុងការលូកដៃចូលក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី មន្ត្រីឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិថា របបក្រុងភ្នំពេញល្មមឈប់បន្តវាយបកទៅសហភាពអឺរ៉ុបនាំតែខាតពេលអត់ប្រយោជន៍នោះទៀតទៅព្រោះសហភាពអឺរ៉ុបមិនមែនជាអ្នកបង្កើតបញ្ហាទាំងនេះទេគឺរបបក្រុងភ្នំពេញនេះឯងដែលជាអ្នកបង្កើតឲ្យមានបញ្ហាទាំងអស់នេះតាំងពីដំបូងដូច្នេះ កម្ពុជាត្រូវតែងាកមករកវិធីដោះស្រាយបញ្ហា ដែលសហភាពអឺរ៉ុបស្នើឲ្យដោះស្រាយនោះ។ នាយករងនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) លោក ហ្វ៊ីល រ៉ូប៊ើតសុន (Phil Robertson) លើកឡើងថាឥឡូវកម្ពុជានៅសល់ពេល៦ខែទៀតដែរដើម្បីចាប់ផ្ដើមចរចារកដំណោះស្រាយ។លោកថា លោក ហ៊ុន សែន គួរតែទទួលស្គាល់ការពិត និងចូលតុចរចាឥឡូវនេះបើមិនចង់ឲ្យទទួលទណ្ឌកម្មធំជាងនេះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។