សង្គម​ស៊ីវិល​រិះគន់​រដ្ឋាភិបាល ដែល​មិន​ដាក់បញ្ចូល​ថ្ងៃ ២៣តុលា និង ១០ធ្នូ ក្នុង​ប្រតិទិន​ឈប់សម្រាក ថា​មិន​ខ្វល់ខ្វាយ​ពី​សិទ្ធិមនុស្ស

ដោយ យ៉ង ចាន់តារា
2023.12.13
សង្គម​ស៊ីវិល​រិះគន់​រដ្ឋាភិបាល ដែល​មិន​ដាក់បញ្ចូល​ថ្ងៃ ២៣តុលា និង ១០ធ្នូ ក្នុង​ប្រតិទិន​ឈប់សម្រាក ថា​មិន​ខ្វល់ខ្វាយ​ពី​សិទ្ធិមនុស្ស (រូបឯកសារ) មេដឹកនាំនានា លើពិភពលោក ចូលរួមសន្និសីទ​នៃ​កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុង​ប៉ារីស ប្រទេសបារាំង កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១។
រូប៖ AFP

សកម្មជន​សង្គម និង​មន្ត្រី​អង្គការសង្គម​ស៊ីវិល យល់ឃើញ​ថា រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ហាក់​ព្យាយាម​បំភ្លេច ពី​សិទ្ធិមនុស្ស តាម​រយៈ​ការ​ដកចេញ​នូវ​ថ្ងៃ​រំឭក​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុង​ប៉ារីស ២៣ តុលា និង​ទិវា​សិទ្ធិមនុស្ស​អន្តរជាតិ ១០ ធ្នូ ចេញពី​ប្រតិទិន​ឈប់​សម្រាក​ប្រចាំ​ឆ្នាំ។ ពួកគាត់​ស្នើ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​គិតគូរ​ឡើង​វិញ លើ​កា​រដាក់​ទិវា​ទាំងនោះ​ជា​ថ្ងៃឈប់​សម្រាក​ទូទៅ ដើម្បី​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​បាន​ចូលរួម និង​រំឭក​នូវ​អត្ថន័យ​សំខាន់​ៗ ក្នុង​ថ្ងៃ​ទាំងនោះ។

សកម្មជន​សង្គម រិះគន់​ទៅលើ​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី ដឹកនាំ​ដោយ​លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែល​នៅតែ​មិន​ដាក់បញ្ចូល ថ្ងៃ ២៣ តុលា នៃ​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុង​ប៉ារីស និង​ថ្ងៃ ១០ ធ្នូ ទិវា​សិទ្ធិមនុស្ស​អន្តរជាតិ ចូល​ទៅ​ក្នុង​ប្រតិទិន​ឈប់​សម្រាក​ប្រចាំ​ឆ្នាំ​ឡើងវិញ ថា ជា​ការ​មិន​ខ្វល់ខ្វាយ​អំពី​សិទ្ធិមនុស្ស និង​ព្រឹត្តិការណ៍​ប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែល​បញ្ឈប់សង្គ្រាម​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា។

សកម្មជន​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុង​ប៉ារីស លោក ស្រ៊ុន ស្រ៊ន ប្រាប់​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​នៅ​ថ្ងៃ​ទី១៣ ធ្នូ ថា ការលុបចោល​ថ្ងៃ​សម្រាក​នៃ​ការ​រំឭក​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុង​ប៉ារីស គឺ​ប្រៀបបានទៅ​នឹង​ការ​ជាន់​ឈ្លី​ច្បាប់​កំពូល​ៗ និង​កតិកាសញ្ញា​សំខាន់​ៗ​ដទៃ​ទៀត ដែល​កម្ពុជា​ផ្ដល់​សច្ចាប័ន ដើម្បី​បញ្ចប់​សង្គ្រាម។ លោក​លើកឡើង​ថា កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុង​ប៉ារីស ២៣ តុលា គឺជា​ថ្ងៃ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ និង​មាន​សារសំខាន់​ជាង ថ្ងៃ ៧ មករា ដែល​រដ្ឋាភិបាល​យក​ធ្វើជា​ទិវា ជ័យ​ជម្នះ លើ​របប​ខ្មែរក្រហម។
លោក ស្រ៊ុន ស្រ៊ន៖ «អ៊ីចឹង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ខ្មែរ គឺ​កើត​ចេញពី​កិច្ចព្រមព្រៀង​ប៉ារីស ចុះបើ​ទុក​កិច្ចព្រមព្រៀង​ប៉ារីស ចោល (គឺ)ស្មើនឹង​រំលោភ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ស្មើនឹង​រំលោភ​ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ក្រមរដ្ឋប្បវេណី​ហើយ ហើយ​នឹង​ច្បាប់​សិទ្ធិមនុស្ស​ដទៃ​ទៀត ដែល​ខ្មែរ​ចុះ​សច្ចាប័ន ដូចជា​កតិកាសញ្ញា​អន្តរជាតិ ស្ដីពី​សិទ្ធិពលរដ្ឋ សិទ្ធិ​នយោបាយ កតិកាសញ្ញា​អន្តរជាតិ ស្ដីពី​សិទ្ធិ​សង្គម សេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌ និង​ច្បាប់​សិទ្ធិមនុស្ស​ជាស​កល​ដទៃ​ទៀត ព្រោះ​ឯកសារ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ប៉ារីស នេះ​គឺ​បាន​សរសេរ​តម្រូវ​ឱ្យ​ចុះ​សច្ចាប័ន​ទៅលើ​ច្បាប់​សិទ្ធិមនុស្ស​អន្តរជាតិ»

រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា បាន​ចេញ​អនុក្រឹត្យ​ស្ដីពី​ប្រតិទិន​ឈប់​សម្រាក​ការងារ សម្រាប់​មន្ត្រី​រាជការ និយោជិត និង​កម្មករ​ប្រចាំ​ឆ្នាំ២០២៤ ខាងមុខ មាន​ចំនួន ២២ថ្ងៃ។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅ​ក្នុង​ប្រតិទិន​ឈប់​សម្រាក​នោះ រដ្ឋាភិបាល បាន​ដក​ពិធីបុណ្យ​ជាតិ និង​អន្តរជាតិ សំខាន់​ៗ​ចំនួន ៥ មិន​ត្រូវ​បាន​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​ឈប់​សម្រាក រួម​មាន បុណ្យ​មាឃបូជា ទិវា​ជាតិ​នៃ​ការ​ចងចាំ ទិវា​កុមារ​អន្តរជាតិ ជាពិសេស​គឺ​ទិវា​រំលឹក​ខួប​នៃ​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុង​ប៉ារីស ២៣ តុលា និង​ទិវា​សិទ្ធិមនុស្ស​អន្តរជាតិ ១០ ធ្នូ ដែល​សង្គម​ស៊ីវិល និង​ប្រជាពលរដ្ឋ ចាត់ទុកថា ជា​ថ្ងៃ​សំខាន់ ដែល​ពួកគេ​តែងតែ​ប្រារព្ធ​កម្មវិធី​ជួបជុំ​ជា​រៀងរាល់​ឆ្នាំ និង​យក​ឱកាស​នោះ ស្នើ​ទៅ​រដ្ឋាភិបាល ឱ្យ​គោរព​នីតិរដ្ឋ សិទ្ធិមនុស្ស និង​ស្ដារ​ប្រជាធិបតេយ្យ ព្រមទាំង​ដោះលែង​អ្នកទោស​នយោបាយ អ្នកទោស​មនសិការ ដែល​រដ្ឋាភិបាល​ចាប់ខ្លួន​ទាំង​បំពាន។

ជុំវិញ​រឿង​នេះ អ្នកនាំពាក្យ​គណបក្សប្រជាជន​កម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន លើកឡើង​ថា ការ​សម្រេច​មិន​បញ្ចូល​ថ្ងៃ​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុង​ប៉ារីស ២៣ តុលា និង​ទិវា​សិទ្ធិមនុស្ស ១០ ធ្នូ ទៅ​ក្នុង​ពិធីបុណ្យ​ជាតិ និង​ប្រតិទិន​នេះ មិន​ប៉ះពាល់​ដល់​ការ​គោរព​សិទ្ធិមនុស្ស​ឡើយ។
លោក សុខ ឥសាន៖ «កិច្ចព្រមព្រៀង​ទីក្រុង​ប៉ារីស ឬ​សិទ្ធិមនុស្ស មិនមែន​អនុវត្ត​មួយ​ថ្ងៃ ថ្ងៃ ១០ ធ្នូ ឬ​ថ្ងៃ ២៣ ខែ​តុលា នោះ​ទេ។ រាល់ថ្ងៃ​នេះ រដ្ឋាភិបាល​ដែល​ដឹកនាំ​ប្រទេស ប្រកបដោយ​សន្តិភាព ស្ថិរភាព​នយោបាយ​នេះ គឺ​ផ្អែក​ទៅលើ​មូលដ្ឋាន នៃ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ទីក្រុង​ប៉ារីស ហ្នឹងឯង»

ទោះជា​យ៉ាង​នេះ​ក្ដី នាយក​ទទួលបន្ទុក​កិច្ចការ​ទូទៅ​នៃ​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​លីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំអាត ស្នើ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ពិចារណា ដាក់បញ្ចូល​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុង​ប៉ារីស ២៣ តុលា និង​ទិវា​សិទ្ធិមនុស្ស​អន្តរជាតិ ១០ ធ្នូ ទៅ​ក្នុង​បុណ្យជាតិ ឡើងវិញ ដើម្បី​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ចងចាំ និង​យល់​ពី​សារៈសំខាន់ នៃ​ថ្ងៃ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែល​គូ​ជម្លោះ​ខ្មែរ​គ្រប់​ភាគី ព្រម​បញ្ចប់​សង្គ្រាមស៊ីវិល​ដ៏​រ៉ាំរ៉ៃ​នៅ​កម្ពុជា និង​ជំរុញ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល គោរព​សិទ្ធិមនុស្ស ដែល​មាន​ចែង​នៅ​ក្នុង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
លោក អំ សំអាត៖ «ប្រសិនបើ​នៅ​ក្នុង​ប្រតិទិន​នៃ​ថ្ងៃឈប់​សម្រាក ពលរដ្ឋ​ដែល​ឈប់​សម្រាក គាត់​ដឹង​ថា ថ្ងៃ​នេះ​ជា​ថ្ងៃ កិច្ច​ព្រមព្រៀង​ទីក្រុង​ប៉ារីស ថ្ងៃ​ទិវា​សិទ្ធិមនុស្ស ធ្វើ​ឱ្យ​គាត់​ចងចាំ។ ប៉ុន្តែ នៅ​ពេល​មិន​បាន​ដាក់​នៅ​ក្នុង​ថ្ងៃឈប់​សម្រាក ពួកគាត់​ដល់​ថ្ងៃ ប៉ុន្តែ​អត់​ដឹង មានន័យ​ថា​ភ្លេច​យូរៗ ទៅ អាច​នឹង​ភ្លេច​ថ្ងៃ​ទាំង​ពីរ​នេះ (រហូត

កាលពី​អំឡុង​ឆ្នាំ​២០០៥ រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ដែល​កាលនោះ ដឹកនាំ​ដោយ​លោក ហ៊ុន សែន បាន​សម្រេច​ដក​ថ្ងៃ​២៣ តុលា ចេញពី​បុណ្យជាតិ​ម្ដង​រួចមក​ហើយ។ លុះ​មកដល់​ឆ្នាំ ២០១២ រដ្ឋាភិបាល បាន​កំណត់​យក​ថ្ងៃ ២៣ តុលា ដាក់ជា​ថ្ងៃបុណ្យ​ជាតិ​ឱ្យ​មាន​ឈប់​សម្រាក​ឡើងវិញ ដោយ​មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល កាលនោះ​អះអាង​ថា ដើម្បី​ឧទ្ទិស​ដល់​ព្រះ​វីរភាព របស់​សម្ដេច​ព្រះ​មហា​វីរ​ក្សត្រ សម្ដេច​ព្រះ​នរោត្តម សីហនុ និង​លោក ហ៊ុន សែន ដែល​ជា​ស្ថាបនិក នៃ​ការ​ចុះ​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព ទីក្រុង​ប៉ារីស ថ្ងៃ​ទី២៣ តុលា ឆ្នាំ១៩៩១។ ប៉ុន្តែ នៅ​ឆ្នាំ ២០២០ រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា បាន​សម្រេច​ដក​ដក​ទិវា​រំលឹក​ខួប​នៃ​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុង​ប៉ារីស ២៣ តុលា ជាថ្មី​ម្ដងទៀត រួម​ជាមួយ​នឹង​ទិវា​សិទ្ធិមនុស្ស ១០ធ្នូ បុណ្យ​មាឃបូជា ទិវា​ជាតិ​នៃ​ការ​ចងចាំ និង​ទិវា​កុមារ​អន្តរជាតិ។

សកម្មជន​សង្គម ពលរដ្ឋ យុវជន និង​មន្ត្រី​អង្គការសង្គម​ស៊ីវិល ស្នើ​ឱ្យ​រដ្ឋាភិបាល ដាក់​ថ្ងៃ​សំខាន់​ទាំងពីរ​នេះ ចូល​ទៅ​ក្នុង​ប្រតិទិន​ឈប់​សម្រាក​ឡើងវិញ ដើម្បី​បង្ហាញ​ថា រដ្ឋាភិបាល​ពិតជា​មាន​ឆន្ទៈ​គោរព​គោលការណ៍​សិទ្ធិមនុស្ស និង​ដឹកនាំ​ប្រទេស​ទៅតាម​បែប​ប្រជាធិបតេយ្យ​ពិត​ប្រាកដ៕

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។

បញ្ចេញ​មតិយោបល់៖

បញ្ចូលមតិរបស់អ្នកដោយបំពេញទម្រង់ខាងក្រោមជាអក្សរសុទ្ធ។ មតិនឹងត្រូវសម្រេចដោយអ្នកសម្របសម្រួល និងអាចពិនិត្យកែប្រែឲ្យស្របតាម លក្ខខណ្ឌនៃការប្រើប្រាស់ របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី។ មតិនឹងមិនអាចមើលឃើញភ្លាមៗទេ។ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះខ្លឹមសារនៃមតិដែលបានចុះផ្សាយឡើយ។ សូមគោរពមតិរបស់អ្នកដទៃ ហើយប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការពិត។