អ្នកវិភាគ និងអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ យល់ឃើញស្របគ្នាថា រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិកមានបំណងឱ្យកម្ពុជារក្សាអព្យាក្រឹត្យភាពរបស់ខ្លួន ដើម្បីសន្តិសុខតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ប្រមុខការទូតអាមេរិកបានស្វាគមន៍ ការបដិសេធរបស់កម្ពុជា ជុំវិញរឿងអនុញ្ញាតឱ្យកងទ័ពចិន បោះទីតាំងឈរជើងនៅលើទឹកដីខ្មែរ។
អ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយកម្ពុជា និងអន្តរជាតិ ជឿជាក់ថា សហរដ្ឋអាមេរិកមិនទាន់អស់ចិត្តរឿងតម្រុយមូលដ្ឋានទ័ពចិននៅកម្ពុជានោះឡើយ ក៏ប៉ុន្តែដោយសារភាគីកម្ពុជាបានបដិសេធម្ដងហើយម្ដងទៀត ទើបអាមេរិកប្រើយុទ្ធសាស្ត្រ លើកទឹកចិត្តឱ្យរបបក្រុងភ្នំពេញគោរពឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់នូវអធិបតេយ្យជាតិរបស់ខ្លួន។
អនុប្រធានបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា និងជាអ្នកសិក្សាផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ លោក ស ម៉ូរី ថ្លែងថា ប្រសាសន៍របស់ប្រមុខការទូតអាមេរិក បានចងជើងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជារួចស្រេចទៅហើយថា កម្ពុជាត្រូវតែរក្សាអព្យាក្រឹត្យភាពរបស់ខ្លួនជុំវិញទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុមប្រទេសមហាអំណាច។ លោកបន្តថា ប្រសិនបើថ្ងៃមុខ អាមេរិករកឃើញថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពិតជាមានកិច្ចព្រមព្រៀងសម្ងាត់ជាមួយចិន ឬក៏ឱ្យចិនតាំងមូលដ្ឋានទ័ពរបស់ខ្លួននៅលើទឹកដីខ្មែរមែន នោះសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងអនុវត្តនូវវិធានការគ្រប់បែបយ៉ាងប្រឆាំងនឹងកម្ពុជា៖ «សហរដ្ឋអាមេរិក ខ្ញុំមើលឃើញថា គាត់នៅតែមានការសង្ស័យ ប៉ុន្តែដល់ពេលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបកស្រាយចឹងទៅហើយ អ៊ីចឹងរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកនៅក្នុងភាសាការទូត គេត្រូវតែចូលរួមអបអរសាទរ។ នេះជាភាសាការទូត ប៉ុន្តែជាភាសាមួយដែលដាក់សម្ពាធ ហើយនិងចងជើងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាហ្នឹង ឱ្យគោរពកិច្ចសន្យារបស់ខ្លួនឯងថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពិតជាមិនមានកិច្ចព្រមព្រៀងសម្ងាត់ជាមួយរដ្ឋាភិបាលចិនរឿងមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹកទេ»។
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ម៉ៃឃ៍ ប៉ុមប៉េអូ(Mike Pompeo) ថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានក្រោយបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំអាស៊ាន-អាមេរិក នៅប្រទេសថៃ កាលពីថ្ងៃទី០១ សីហា ថា ប្រសិនបើប្រជាជាតិទាំងអស់នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍អធិបតេយ្យ នីតិរដ្ឋ តម្លាភាព បើកចំហ និងគោលការណ៍ដទៃទៀតដូចដែលបានដាក់ចេញនោះ សហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន នឹងអាចធ្វើជាដៃគូល្អជាមួយគ្នាដោយឥតដែនកំណត់ សម្រាប់ផលប្រយោជន៍ពលរដ្ឋរៀងៗខ្លួន។ លោកបានលើកយកករណីកម្ពុជា ដើម្បីក្រើនរំឭកប្រទេសអាស៊ានដទៃទៀត ឱ្យការពារអធិបតេយ្យជាតិរបស់ខ្លួនប្រឆាំងនឹងការដាក់កម្លាំងទ័ពរបស់ចិននៅលើទឹកដីរបស់ពួកគេ៖ «កម្ពុជាបានបដិសេធរបាយការណ៍ដែលថា កម្ពុជាបានអនុញ្ញាតឱ្យចិនសាងសង់មូលដ្ឋានទ័ពនៅលើទឹកដីរបស់ខ្លួន។ សហរដ្ឋអាមេរិកស្វាគមន៍ចំពោះកិច្ចការពារអធិបតេយ្យជាតិដ៏ខ្លាំងក្លានេះ ហើយយើងសូមលើកទឹកចិត្តឱ្យប្រជាជាតិដទៃទៀតនៅក្នុងតំបន់ យកលំនាំតាមកម្ពុជា ក្នុងការការពារបូរណភាពទឹកដីរបស់ខ្លួន»។
ទោះជាយ៉ាងណា ប្រសាសន៍មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អាមេរិករូបនេះ បែរជាត្រូវបានមន្ត្រីរបបក្រុងភ្នំពេញយកទៅបកស្រាយក្នុងន័យផ្សេងទៅវិញ។ ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរបបក្រុងភ្នំពេញ លោក ផៃ ស៊ីផាន ថ្លែងថា នេះជាការផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ហើយលោកក៏បានអរគុណដល់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិករូបនេះផងដែរ។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក គឹម សុខ ថ្លែងថា មន្ត្រីរបបលោក ហ៊ុន សែន យល់ខុសចំពោះប្រសាសន៍របស់ប្រមុខការទូតអាមេរិក។ លោកថា ភាសាការទូតរបស់លោកម៉ៃឃ៍ ប៉ុមប៉េអូ នេះ គឺជាការដាស់តឿនក្រើនរំឭករបបលោក ហ៊ុន សែន ឱ្យរក្សានូវអព្យាក្រឹត្យ ភាពរបស់ខ្លួនស្របតាមខ្លឹមសាររដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយក៏ជាការព្រមានរបបក្រុងភ្នំពេញ ឱ្យគោរពតាមការសន្យារបស់ខ្លួនឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់ដែរ បើពុំដូច្នេះទេរបបនេះនឹងត្រូវរងទណ្ឌកម្មពីសហរដ្ឋអាមេរិក៖ «ដោយសារតែនោះជាកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន ម៉្លោះហើយប្រមុខការទូតអាមេរិកមិនអាចនិយាយចំៗអំពីករណីប្រទេសកម្ពុជាទាំងស្រុងនោះទេ។ ដូច្នេះលើកអំពីភាពបើកចំហរបស់អាស៊ាន សហប្រតិបត្តិការរបស់អាស៊ានដោយឆ្គឹះចេញអំពីស្ថានភាពប្រទេសកម្ពុជា។ នោះគឺជារបៀបមួយដែលគាត់ចង់បញ្ជាក់ថា កម្ពុជាត្រូវតែអនុវត្តនូវការសន្យារបស់ខ្លួនឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់ថា ពិតជាមិនមានទ័ពចិននៅលើទឹកដីកម្ពុជាមែន ហើយកម្ពុជាពិតជាគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួន ដែលត្រូវអព្យាក្រឹត្យភាពចំពោះប្រទេសទាំងអស់នៅលើសាកលលោក»។
ក្រុមមេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញបានចេញមុខបដិសេធជាបន្តបន្ទាប់ចំពោះរបាយការណ៍ដែលថា កម្ពុជាបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសម្ងាត់ជាមួយភាគីចិន ដើម្បីបើកផ្លូវឱ្យមហាអំណាចកុម្មុយនិស្តមួយនេះ បង្កើតមូលដ្ឋានទ័ពនៅលើទឹកដីខ្មែរ។ របបនេះបានបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាគ្មានការចាំបាច់ណាមួយដែលត្រូវការវត្តមានកងទ័ពចិននៅលើទឹកដីរបស់ខ្លួននោះឡើយ ព្រោះនេះជាការរំលោភបំពានរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
ទោះជាយ៉ាងណា ទន្ទឹមនឹងការបដិសេធនេះ ថ្នាក់ដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញបានទម្លាយព័ត៌មានជាច្រើនទាក់ទងនឹងវិស័យយោធា។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានអះអាងថា លោកបានផ្ដល់ថវិកាចំនួន ៤០លានដុល្លារអាមេរិក ដល់ក្រសួងការពារជាតិនៅឆ្នាំ២០១៩ នេះ បន្ថែមទៀតលើទឹកប្រាក់ដែលមានស្រាប់ចំនួន២៩០ លានដុល្លារ ដើម្បីទិញអាវុធពីប្រទេសចិន មកពង្រឹងសមត្ថភាពកងទ័ពកម្ពុជា។
ចំណែក ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ លោក ទៀ បាញ់ វិញ បានបញ្ជាក់ថា ក្រសួងមានផែនការស្វែងរកនាវាថ្មីៗ និងស្ថាបនាកំពង់ផែបន្ថែមទៀតនៅក្នុងមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម។ លោកអះអាងថា កម្ពុជាមានសិទ្ធិទទួលជំនួយជាគ្រឿងអាវុធយុទ្ធភណ្ឌពីបរទេស ដើម្បីពង្រឹងសមត្ថភាពយោធាក្នុងការថែរក្សាសន្តិសុខលំហសមុទ្ររបស់ខ្លួន ក៏ប៉ុន្តែលោកមិនបានឱ្យដឹងពីប្រភពជំនួយនេះឡើយ។
ព័ត៌មានដែលលោក ទៀ បាញ់ បានទម្លាយឱ្យដឹងនេះ មានភាពស៊ីសង្វាក់គ្នាទៅនឹងអត្ថបទកាសែតអាមេរិក The Wall Street Journal ដែលថា ចិននឹងជួយសាងសង់កំពង់ផែពីរបន្ថែមទៀតនៅមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម ដោយក្នុងនោះមួយសម្រាប់កម្ពុជា និងមួយទៀតសម្រាប់ចិនខ្លួនឯង។ កាសែតដដែលឱ្យដឹងទៀតថា កម្ពុជាបានអនុញ្ញាតឱ្យភាគីចិនដាក់កងទ័ព រក្សាទុកអាវុធ និងនាវាចម្បាំងរបស់ខ្លួន នៅលើទីតាំងនោះទៀតផង។
ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍ជឿជាក់ថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងមិនបញ្ឈប់ប្រតិកម្មរឿងតម្រុយមូលដ្ឋានទ័ពចិននៅកម្ពុជាឡើយ ដរាបណាក្រុងភ្នំពេញនៅតែលាក់លៀមព័ត៌មានអំពីវិស័យយោធាជាមួយចិន ហើយបង្ហាញជំហរលម្អៀងខ្លាំងទៅរកក្រុងប៉េកាំង។ ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍យល់ថា អាមេរិកគ្មានបំណងធ្វើឱ្យកម្ពុជាក្លាយជាកូនជឹងរបស់ខ្លួនឡើយ ប៉ុន្តែកំពូលមហាអំណាចមួយនេះ ទំនងជាចង់ឱ្យកម្ពុជាក្លាយជាប្រទេសអព្យាក្រឹត្យពិតប្រាកដស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញខ្លួន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។