តើប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ដូចកម្ពុជា គួររៀនសូត្រអ្វីខ្លះ ពីគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ចិន?
2020.01.29
អ្នកជំនាញធ្វើបទបង្ហាញអំពីឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ចនៃគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ចិន នៅមជ្ឈមណ្ឌលដើម្បីការអភិវឌ្ឍសាកល (Center for Global Development) កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០។
RFA/Sorn Chanratha
ចាប់តាំងពីមហាយក្សចិន បានដាក់ចេញ និងអនុវត្តនូវគម្រោងការប្រចាំសតវត្សខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ ឬ BRI នៅតាមបណ្ដាប្រទេសនានានៅទូទាំងពិភពលោក តាំងពីឆ្នាំ២០១៣ មកការសិក្សាស្រាវជ្រាវនានាពីសំណាក់ក្រុមអ្នកជំនាញអន្តរជាតិ បង្ហាញឱ្យឃើញពីមន្ទិល និងកង្វល់ជុំវិញគម្រោងការរបស់ចិននេះ។ តើប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ដូចជាកម្ពុជា គួររៀនសូត្រអ្វីខ្លះពីគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ របស់ចិន ដើម្បីទាញយកផលប្រយោជន៍ឱ្យបានជាអតិបរមា ហើយអាចបញ្ចៀសពីហានិភ័យផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ និងអភិបាលកិច្ចដោយសារការអនុវត្តគម្រោងការរបស់ចិននេះ?
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីឥទ្ធិពលនៃការអនុវត្តគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់មហាយក្សចិននៅតាមបណ្ដាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍នានានៅលើពិភពលោក ដោយផ្អែកលើហេតុផលសេដ្ឋកិច្ច ជាជាងហេតុផលនយោបាយ បានក្លាយជាប្រធានបទសំខាន់នៃការចែករំលែកបទពិសោធន៍ និងរបកគំហើញចុងក្រោយបំផុត ក្នុងចំណោមក្រុមអ្នកជំនាញ មកពីស្ថាប័នអន្តរជាតិធំៗ មានដូចជាធនាគារពិភពលោក World Bank មូលនិធិរូបិយវត្ថុ IMF និងអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវមកពីតាមសាកលវិទ្យាល័យ និងស្ថាប័នស្រាវជ្រាវនានា។ ការចែករំលែករបកគំហើញនេះ ធ្វើឡើងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំមួយ ជុំវិញឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ចនៃគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ចិន ដែលបានប្រព្រឹត្តិទៅនៅមជ្ឈមណ្ឌលដើម្បីការអភិវឌ្ឍសាកល (Center for Global Development) ដែលមានមូលនៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតុន សហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី២៤ មករា។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយស្ដីពីហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដឹកជញ្ជូនរួមនៃគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ចិន រកឃើញថា គម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ចិនក្នុងការសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ អាចចូលរួមចំណែកដល់ការកាត់បន្ថយថ្លៃដើម និងពេលវេលានៃការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម។ បណ្ឌិត ហ្វ្រង់ស្វ័រ ដឺ សូរេស (Francois de Soyres) សេដ្ឋកិច្ចវិទូ នៃធនាគារសហព័ន្ធអាមេរិក ដែលបានធ្វើការស្រាវជ្រាវនេះ សន្និដ្ឋានថា គម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ចិន មានឥទ្ធិពលទូលំទូលាយទៅលើពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ កំណើនផលទុនសរុបក្នុងស្រុក ឬ GDP និងសុខុមាលភាពនៅតាមប្រទេសនានា៖ «នៅទីណាដែលអ្នកឃើញមានកម្មវិធីវិនិយោគដ៏សម្បើមបែបនេះ ហើយដែលវាជាបណ្ដាញនៃហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដឹកជញ្ជូននោះ ឥទ្ធិពលរបស់វាគឺធំមែនទែន។ គឺមិនមែនសម្រាប់តែប្រទេសក្នុងតំបន់នោះទេ តែក៏ដល់ប្រទេសដទៃផងដែរ។ យើងមានទិន្នន័យដែលបង្ហាញថា ប្រទេសដែលមិនស្ថិតក្រោមគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ចិននេះ ឬប្រទេសដែលមិនបានរួមចំណែកបង់ថ្លៃលើគម្រោងនេះ ហើយដែលមិនមានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្នុងដែនដីរបស់ពួកគេ ត្រូវគេរំពឹងថានឹងទទួលបានចំណូលបន្ថែម ១,៥% ទៅលើ GDP និងសុខុមាលភាពសង្គម»។
ក៏ប៉ុន្តែ ទន្ទឹមនឹងការរកឃើញពីផលវិជ្ជមានផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវរកឃើញពីផលអវិជ្ជមានដែលថា គម្រោងមហិច្ឆតារបស់ចិននេះ ក៏កំពុងបង្កជាហានិភ័យជាច្រើន ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងការអនុវត្តគម្រោងដោយមានការលម្អៀងផ្នែកនយោបាយ កង្វះបញ្ហាអភិបាលកិច្ច និងបញ្ហាហានិភ័យផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុជាដើម។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយផ្សេងទៀត ធ្វើឡើងនៅតាមបណ្ដាប្រទេសនៅទ្វីបអាហ្វ្រិក ដើម្បីចង់ដឹងថាតើគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍របស់ចិននេះ នាំមកនូវកំណើនសេដ្ឋកិច្ចដល់គ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ដែរឬយ៉ាងណានោះ រកឃើញថា បើទោះជាគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ចិន ផ្តល់នូវការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិរបស់ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែផលប្រយោជន៍ពីគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍របស់ចិននេះ មានការកើនឡើង ឬប្រមូលផ្តុំដោយមិនសមាមាត្រគ្នានៅក្នុងតំបន់ ឬកន្លែងណាដែលមានអចលនទ្រព្យរបស់អ្នកនយោបាយ ដែលកំពុងកាន់អំណាចតែប៉ុណ្ណោះ។ បណ្ឌិត ប្រែដស៍ ផាក (Brad Parks) នាយកប្រតិបត្តិនៃក្រុមហ៊ុនស្រាវជ្រាវ AIDDATA នៅអាមេរិក ពន្យល់ថា ប្រព័ន្ធរបស់ចិនក្នុងការអនុម័តឱ្យមានគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវនេះ រួមទាំងការជ្រើសរើសទីតាំងគម្រោងជាដើម មិនបានអនុវត្តដូចគោលនយោបាយរបស់ធនាគារពិភពលោកនោះទេ ក្នុងនោះរួមទាំងគ្មានការវាយតម្លៃថាតើការបែងចែកផលប្រយោជន៍ទទួលបានពីគម្រោងរបស់ខ្លួនមានភាពទូលំទូលាយ បានដល់មនុស្សគ្រប់គ្នាដែរឬអត់នោះទេ៖ «ផលប្រយោជន៍នៃកំណើនទាំងនោះ ត្រូវបានគេចែករំលែកដោយមិនស្មើគ្នា ហើយក្នុងករណីខ្លះ មានការកើនឡើងឬប្រមូលផ្តុំតាមតំបន់ដែលមានអ្នកនយោបាយរស់នៅ។ ការណ៍នេះ អាចបណ្ដាលឱ្យមានផលវិបាកជាអវិជ្ជមាន ក្នុងន័យថា នៅក្នុងប្រទេសនោះ តើមានការដោះស្រាយចំពោះការមិនពេញចិត្តរបស់មហាជន ដែលថាតំបន់ខ្លះទទួលអត្ថប្រយោជន៍ពីកំណើនសេដ្ឋកិច្ចបានខ្លាំងជាងតំបន់ខ្លះទៀតនោះ។ ជាការគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ នៅពេលដែលយើងធ្វើការវិភាគដូចគ្នាសម្រាប់គម្រោងរបស់ធនាគារពិភពលោកវិញ យើងមិនឃើញមាននូវឥទ្ធិពលបែបនោះទេ»។
ក្រុមអ្នកជំនាញក៏បានលើកឡើងពីបរាជ័យរបស់ចិនក្នុងការបើកចំហការអនុវត្តគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ខ្លួន ប្រកបដោយតម្លាភាព និងសុចរិតភាព ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងការអនុវត្តការដេញថ្លៃ ឬលទ្ធកម្មជាដើម។
អ្នកស្រី ថានីញ៉ា ហ្គោសេន (Tania Ghossein) អ្នកជំនាញជាន់ខ្ពស់នៃក្រុមធនាគារពិភពលោក (World Bank Group) មានប្រសាសន៍ថា តាមការស្រាវជ្រាវរបស់ធនាគារពិភពលោក រកឃើញថា យ៉ាងហោចណាស់ជាង ៥០ភាគរយ នៃគម្រោងផ្ដល់មូលនិធិដោយចិន ត្រូវបានគេកំណត់ទុកឱ្យតែក្រុមហ៊ុនចិនជាអ្នកអនុវត្តគម្រោង។ អ្នកស្រីថា ចិនមិនបានចែករំលែកព័ត៌មានច្បាស់លាស់នៃដំណើរការដេញថ្លៃ ហើយថា មានទំនោរដែលថា រាល់ប្រភពនៃគម្រោងដែលផ្ដល់មូលនិធិដោយចិន នោះអ្នកម៉ៅការចិនច្រើនតែជាអ្នកទទួលបានកិច្ចសន្យាអនុវត្តគម្រោងនោះ ហើយពួកគេទទួលយកក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់តែជារបស់ចិនដូចគ្នា៖ «ប្រទេសជាអ្នកសុំខ្ចីបំណុលពីចិន គួរជំរុញឱ្យមានការអនុវត្តតាមច្បាប់ជាតិពាក់ព័ន្ធនឹងការដេញថ្លៃ ឬលទ្ធកម្មរបស់ខ្លួន សម្រាប់គម្រោង ខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ចិន។ បន្ទាប់មកត្រូវទទូចឱ្យមានដំណើរការប្រកបដោយការបើកចំហ និងការប្រកួតប្រជែង។ យើងដឹងថា ការស្រាវជ្រាវបង្ហាញថា មានផលវិបាកជុំវិញអំណាចមិនស្មើគ្នារវាងរដ្ឋាភិបាលចិន ឬស្ថាប័នផ្ដល់ហិរញ្ញវត្ថុរបស់ចិន និងអំណាចរបស់ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ ដែលសម្លឹងចង់បានការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទាន មានការប្រាក់ទាបនោះ»។
ដោយឡែក ការសិក្សាមួយផ្សេងទៀតដើម្បីវាយតម្លៃអំពីផលប៉ះពាល់នៃការវិនិយោគលើគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ទៅដល់ភាពងាយរងគ្រោះនៃកម្ចីរបស់ប្រទេសអនុវត្តគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ចិន ដែលផ្ដោតលើប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ចំនួន ៤៣ រកឃើញថា គម្រោងវិនិយោគរបស់ចិន អាចបង្កើតឱ្យមាននូវហានិភ័យផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ។ ហានិភ័យនេះ មានកម្រិតកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ចំពោះគម្រោងខ្នាតយក្សរបស់ចិន។
បណ្ឌិត លូកា បែនដៃរ៉ា (Luca Bandeira) សេដ្ឋកិច្ចវិទូជាន់ខ្ពស់នៃក្រុមធនាគារពិភពលោក ពន្យល់ថា ប្រទេសជាច្រើនដែលទទួលបានហិរញ្ញប្បទានច្រើនពីគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ចិននេះ ប្រតិបត្តិគម្រោងនេះដោយមិនមានការរាយការណ៍ត្រឹមត្រូវ ខ្វះក្របខ័ណ្ឌតាមដាន និងគ្មានការគ្រប់គ្រងហានិភ័យហិរញ្ញវត្ថុប្រកបដោយតម្លាភាព៖ «ប្រទេសដែលអាចមានបញ្ហាក្នុងរយៈពេលមធ្យម ពាក់ព័ន្ធនឹងការកើនឡើងភាពងាយរងគ្រោះ គួរតែផ្តោតលើលក្ខខណ្ឌនៃការខ្ចីបុល ដើម្បីកុំឱ្យធ្លាក់ចូលក្នុងភាពងាយរងគ្រោះនៃការខ្ចីបុល ដែលអាចបណ្ដាលឱ្យមានហានិភ័យខ្ពស់នៃកម្ចី»។
ក្រៅពីអនុសាសន៍ទាំងនេះ ក្រុមអ្នកជំនាញក៏បានលើកឡើងដែរថា ជោគជ័យនៃការអនុវត្តគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ចិន តម្រូវឱ្យមាននូវចំណាត់ការបំពេញបន្ថែម និងការគ្រប់គ្រងហានិភ័យ ដែលក្នុងនោះរួមមានដូចជា ការធ្វើកំណែទម្រង់គោលនយោបាយ ដែលជួយសម្រួលដល់ការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម និងការគ្រប់គ្រងហានិភ័យឱ្យបានប្រសើរ ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហា អភិបាលកិច្ច សង្គម និងបរិស្ថាន ជាដើម៕
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- លោក ថេង សាវឿន និងសហការីសរសេរលិខិតសុំទោសលោក ហ៊ុន សែនដើម្បីរួចពីការឃុំខ្លួន
- ហេតុអ្វីលោក ឡេង ណាវ៉ាត្រា និងអតិថិជនមិនប្រើប្រាស់តុលាការដោះស្រាយវិវាទបែរជាវាយប្រហារគ្នាតាមបណ្ដាញសង្គម?
- ព្រះភិក្ខុ សាន សុជា ដែលជាព្រះសង្ឃល្បីល្បាញខាងទូន្មានបែបពុទ្ធសាសនាលាចាកសិក្ខាបទ
- លោក ហ៊ុន សែន ផ្ដល់មរតកនយោបាយកំសាកដល់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ជាបន្តបន្ទាប់
- កម្មករត្រូវបានបង្ខំឱ្យទៅស្ដាប់លោក ហ៊ុន សែន និយាយ